VĂN HÓA ONLINE – THẾ GIỚI I - THỨ HAI 12 FEB 2024
Thủ tướng Do Thái Netanyahou gạt bỏ khả năng hưu chiến, hướng tới ‘cuộc chiến vĩnh cửu’ ở Gaza?
Viễn cảnh về một thỏa thuận ngưng bắn giữa Israel và tổ chức Palestine Hamas đang xa dần. Thủ tướng Israel Benyamin Netanyahou ngày 07/02/2024 đã thẳng thừng dập tắt những hy vọng mong manh về một lệnh hưu chiến được đề cập trong những ngày gần đây trong bối cảnh các nỗ lực ngoại giao dường như đang hướng tới việc xuống thang căng thẳng.
RFI 12/02/2024
Thủ tướng Israel Benyamin Netanyahou họp nội các tại căn cứ quân sự Kirya ở Tel Aviv, Israel, ngày 24/12/2023. AFP - OHAD ZWIGENBERG
Trong một bài phát biểu trên truyền hình, Benyamin Netanyahou hôm thứ Tư 07/02 tuyên bố đã ra lệnh cho quân đội « chuẩn bị » một cuộc tấn công trên bộ vào Rafah, thị trấn cực nam của dải Gaza, nơi có 1,7 triệu người Palestine sinh sống, trong đó có nhiều người di tản đã phải chạy về phía bắc của dải đất này để lánh nạn.
Vào lúc ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã tới Israel để thảo luận về một thỏa thuận ngưng bắn giữa Israel và Hamas, và tưởng chừng sẽ đạt được lệnh hưu chiến sau đó vài hôm, thủ tướng Israel rốt cuộc vẫn quyết định tiếp tục chiến sự.
Phớt lờ áp lực của Mỹ trong việc chấp nhận hưu chiến và sự nài nỉ của gia đình 136 con tin vẫn bị giam cầm ở Gaza, những người kêu gọi lãnh đạo Israel ngừng giao tranh, thủ tướng Netanyahou khẳng định sẽ giành « chiến thắng trước Hamas » chỉ trong « vài tháng nữa ». Thủ tướng Israel cho biết từ chối nghe theo các yêu cầu của phong trào Hồi Giáo Palestine, vốn sẽ chỉ « dẫn đến một vụ thảm sát khác », sau vụ thảm sát ngày 07/10/2023, xảy ra trên lãnh thổ Israel.
Phải chăng thủ tướng Netanyahou đang « nói thách » để áp đặt các điều kiện của mình trong những cuộc đàm phán, hay ông ta sợ bị suy yếu về mặt chính trị nếu đồng ý ký một thỏa thuận với phong trào Hồi Giáo Palestine mà ông từng thề sẽ tiêu diệt?
Trả lời ban Anh ngữ của kênh France 24, Yossi Mekelberg, cộng tác viên của tổ chức tư vấn Chatham House, có trụ sở tại Luân Đôn, đã rất ngạc nhiên trước luận điệu của Benyamin Netanyahou, và nhắc lại cuộc chiến đã kéo dài 4 tháng và Hamas vẫn tiếp tục chiến đấu, thậm chí vẫn thỉnh thoảng bắn rốc-két về phía lãnh thổ Israel.
Ông Mekelberg cho biết: «Ông Netanyahou không chỉ muốn giành chiến thắng trước Hamas, mà còn nói muốn nghiền nát phong trào Palestine này. Thủ tướng Israel phải xác định thế nào là ‘chiến thắng’ và hơn thế nữa, ông dự định sẽ làm gì sau chiến thắng này.»
Chính phủ Israel, và đặc biệt là thủ tướng Benyamin Netanyahou, « rõ ràng không có xu hướng chấp nhận bất kỳ thỏa hiệp hay thỏa thuận ngưng bắn nào vào lúc này », theo nhận định của Hugh Lovatt, nhà nghiên cứu về Trung Đông và Bắc Phi tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu (ECFR).
Ông Lovatt giải thích: «Vấn đề là Netanyahou nói rằng sẽ không chấp nhận bất cứ điều gì khác ngoài việc xóa sổ Hamas. Ngay từ những ngày đầu của cuộc chiến, chính phủ Israel đã công khai xác định một loạt các mục tiêu mà họ không thể đạt được về mặt quân sự. Điều này hoàn toàn mâu thuẫn với những gì mà nhiều nhà lãnh đạo chính trị và quân sự Israel nói, đôi khi trước công chúng, rằng Israel sẽ không thể tiêu diệt Hamas. Với việc vạch ra những mục tiêu phi thực tế, Netanyahou đã dồn bản thân vào chân tường. Khi làm như vậy, ông không cho phép dư luận và chính giới Israel bày tỏ quan điểm có thể đi theo hướng tiến tới sự nhượng bộ. »
Kế hoạch gì cho giai đoạn hậu chiến?
Ngoài việc đặt ra những mục tiêu không thể hoàn thành, Hugh Lovatt cho rằng bị tê liệt bởi « những mâu thuẫn về ý thức hệ » giữa các thành viên cực hữu trong liên minh của Netanyahou và những người trung dung hơn, chính phủ Israel, đã không thể đưa ra một kế hoạch mạch lạc cho giai đoạn hậu chiến ở Gaza.
Trong khi các bộ trưởng cực đoan ủng hộ việc thực dân Israel quay trở lại Gaza, những người mà chính phủ Ariel Sharon buộc sơ tán vào năm 2005, hay việc « di cư » người dân Gaza sang nước láng giềng Ai Cập, bộ trưởng Quốc Phòng Yoav Gallant vào đầu tháng 1 đã trình bày một kế hoạch loại trừ bất kỳ « sự hiện diện dân sự nào của Israel ở Gaza ».
Ông Lovatt nhấn mạnh « việc này cản trở các cuộc đàm phán gián tiếp giữa Israel và Hamas. Chính phủ Israel đã khẳng định muốn tiếp tục chiến đấu ở Gaza sau khi lệnh ngưng bắn kết thúc, nhằm tiêu diệt Hamas, trong khi phong trào Palestine đang gây áp lực để đạt được lệnh ngừng bắn vĩnh viễn sau lần hưu chiến này ».
Ông Lovatt nhận định: «Cuối cùng, thủ tướng Israel khẳng định sẽ tiếp tục tiến hành cuộc chiến tranh vĩnh cửu ở Gaza, và có lẽ ông làm điều đó vì sự nghiệp chính trị của bản thân. Sự nghiệp chính trị của thủ tướng Netanyahou phụ thuộc phần lớn vào việc tiếp tục cuộc chiến. Bởi một khi chiến tranh kết thúc, thủ tướng Netanyahou hoàn toàn có khả năng ‘bị bật bãi’ trong trường hợp tổ chức bầu cử, và tôi nghĩ rằng có sự đồng thuận trong hệ thống chính trị Israel về điểm này. Một khi không còn nắm quyền, ông sẽ phải đối mặt với các cuộc điều tra pháp lý. »
Ông Netanyahou cũng sẽ phải giải trình về những sai sót an ninh đã cho phép Hamas và các đồng minh của tổ chức này thực hiện vụ tấn công ngày 07/10 khiến ít nhất 1.200 người thiệt mạng ở Israel. Ngày 25/10, thủ tướng Israel tuyên bố, những sai sót dẫn đến cuộc tấn công này sẽ được xem xét « sau khi chiến tranh kết thúc ».
Nỗi thất vọng của Hoa Kỳ
Ngày 08/02, một vòng đàm phán gián tiếp mới giữa Hamas và Israel đã khai mạc tại Cairo, với Ai Cập và Qatar làm trung gian hòa giải.
Hugh Lovatt giải thích rằng ở hậu trường, chính quyền Mỹ đã gia tăng áp lực với chính phủ Israel, với hy vọng căng thẳng sẽ xuống thang, hay ít nhất là cuộc chiến ở Gaza bước vào giai đoạn mới và Israel chấp nhận đề xuất hưu chiến.
Hugh Lovatt cho biết thêm: «Chính quyền Mỹ đang cố gắng tìm kiếm một kế hoạch tái thiết Gaza sau khi giao tranh kết thúc, và đó là vấn đề trọng tâm. Nhưng rõ ràng có rất nhiều căng thẳng ở hậu trường và sự thất vọng từ phía Mỹ, được thể hiện qua các cuộc họp báo riêng biệt mang tính biểu tượng của Netanyahou và Blinken hôm 07/02 tại Israel. »
Các chuyên gia ước tính rằng một cuộc tấn công trên bộ nhắm vào Rafah sẽ dập tắt vĩnh viễn mọi hy vọng về một lệnh ngưng bắn, đặc biệt do những hậu quả và thiệt hại về nhân mạng mà một chiến dịch như vậy có thể gây ra, trong khi số người chết trong cuộc chiến ở Gaza đã lên tới 27.840 người, theo bộ trưởng Y Tế Hamas.
Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres cảnh báo một cuộc tấn công vào Rafah sẽ « làm gia tăng theo cấp số nhân những gì vốn đã được coi là cơn ác mộng nhân đạo ».
Yossi Mekelberg nhắc lại : « Trong số 2,3 triệu cư dân của dải Gaza, phần lớn là người tị nạn, gần 1,7 triệu người đã phải di dời vì Israel yêu cầu họ đến những nơi an toàn, kể cả Rafah. Nếu một chiến dịch quy mô lớn với mục tiêu xóa sổ Hamas được thực hiện ở khu vực này, quân đội Israel sẽ phải truy tìm thành phần của Hamas trà trộn trong dân chúng. Tôi không thể tưởng tượng số nạn nhân dân sự mà chiến dịch này có thể gây ra và đây là một trong những mối nguy hiểm lớn nhất của ý tưởng này. »
Yossi Mekelberg không loại trừ giả thuyết rằng đây có thể là một chiến thuật đàm phán của Benyamin Netanyahou trong cuộc chiến cân não với Hamas, khiến tất cả các bên suy nghĩ lại về các điều khoản và điều kiện được đưa ra cho đến nay.
Ông Mekelberg kết luận : « Đó có thể là một hy vọng hão huyền của tôi, nhưng nếu đó không phải là một chiến thuật đàm phán, có lẽ mọi người sẽ chứng kiến số nạn nhân thường nhật cao nhất kể từ khi nổ ra chiến tranh. »
Nguồn: France 24
