Kiểm soát Greenland: “Nước cờ của Donald Trump”

04 Tháng Hai 20254:42 SA(Xem: 88)

VĂN HÓA ONLINE - DIỄN ĐÀN ĐA NGUYÊN 1 - THỨ HAI 03 FEB 2025


Kiểm soát Greenland: Nước cờ của Donald Trump


image005image006Đảo quốc Greenland (Denmark) rộng 2 triệu km2. Tổng dân số 57 ngàn người.


RFI 03/02/2025

Minh Anh


Ngày 22/12/2024, trên mạng xã hội X, Donald Trump sau khi đắc cử tổng thống tuyên bố : « Vì những lý do an ninh quốc gia và an toàn tự do lưu thông hàng hải cho thế giới, Hoa Kỳ cho rằng việc sở hữu và kiểm soát Greenland là điều tuyệt đối cần thiết ». Do vậy, Hoa Kỳ sẵn sàng mua lại và « không loại trừ » khả năng chiếm đoạt kiểm soát bằng vũ lực.


image008Một góc bờ tây đảo Greenland. AFP - JAMES BROOKS


Làm thế nào Hoa Kỳ, quốc gia dẫn đầu Liên Minh Quân sự Bắc Đại Tây Dương lại có thể đưa ra ý đồ tấn công một nước đồng minh, một kịch bản mà cả Liên Hiệp Châu Âu không hề nghĩ đến ? Tuy nhiên, theo nhiều nhà quan sát, những phát biểu trên của ông Donald Trump chỉ là một sự ầm ĩ bề ngoài.


Thực ra, đó là cả một nước cờ tính toán dài hạn cho tương lai, và châu Âu, một lần nữa, có nguy cơ trở thành kẻ bên lề « trong một thế giới mà các đại cường kể từ giờ đặt lợi ích quốc gia là ưu tiên » theo như nhận định từ nhà báo Alain Guillemoles, trưởng ban Quốc tế, nhật báo công giáo La Croix.


Chiếm đánh quân sự


Trong bài viết có tựa đề « Groenland dưới sự kiểm soát của Mỹ : Bằng cách nào và với giá nào ? » ông Guillemoles trước hết cho rằng Hoa Kỳ có ít nhất ba phương cách để chiếm lấy kiểm soát Groenland, nhưng hai trong số này ít khả thi vì nhiều lý do.


Thứ nhất, Hoa Kỳ có thể tiến hành một cuộc xâm chiếm quân sự, rồi sau đó cho sáp nhập như Nga đã làm với bán đảo Crimée của Ukraina. Với vị thế là siêu cường quân sự hàng đầu thế giới, Mỹ có thể dễ dàng thực hiện cách thức này, nhất là khi Mỹ đã có một căn cứ quân sự tại Groenland, một lãnh thổ rộng đến hai triệu cây số vuông nhưng lại rất thưa thớt dân cư với chỉ 57 ngàn người.


Tuy nhiên, theo nhà báo Guillemoles, tổng thống Trump ít có khả năng bắt chước đồng nhiệm Nga Vladimir Putin, bởi vì Groenland vẫn luôn là một vùng tự trị thuộc Đan Mạch, một đồng minh của Mỹ. Người ta khó có thể nghĩ rằng Mỹ sẽ bất thình lình quyết định đi đến việc chống lại các giá trị của chính mình và chống lại các nước châu Âu mà Mỹ có quan hệ chặt chẽ.


Mua lại Groenland, nhưng giá nào ?


Thứ hai là mua lại Groenland, nhưng với giá nào ? Năm 2019, Donald Trump đã từng đề xuất ý tưởng mua lại như thể đó là một giao dịch bất động sản. Văn phòng nghiên cứu Asterès đã từng thử thẩm định mức giá Groenland nếu như hòn đảo này được bán, và đưa ra hai phương pháp mua khác nhau có thể được sử dụng.


Đầu tiên hết là dựa trên một sự so sánh với các vụ mua bán tương tự từng diễn ra trong thế kỷ XIX, như vụ mua lại Alaska từ Nga năm 1867, theo đó, giá bán có thể lên đến 77 tỷ đô la. Nhưng cơ quan Asterès lưu ý rằng phương pháp này không đáng tin cậy lắm, bởi vì « nó giống như việc ước tính giá nhà dựa trên giá bán của nhà bên cạnh cách nay một thế kỷ ».


Một phương pháp khác cho mức giá cao hơn rất nhiều lên đến 1.100 tỷ đô la. Phương pháp này tính toán giá của một tài sản dựa trên những gì nó có thể mang lại. Đây là mức giá ước tính các nguồn tài nguyên hiện có nằm sâu trong lòng đất.


Tuy nhiên, nghiên cứu nhìn nhận mức giá này chưa tính đến chi phí khai thác cũng như chi phí tài trợ cho cơ sở hạ tầng của Groenland. Cơ quan tư vấn này lưu ý thêm rằng cách tính này vẫn chỉ là một sự giả định, bởi vì chưa có vùng lãnh thổ nào được bán kể từ sau thương vụ Mỹ mua quần đảo Vierges năm 1915. (1)


Hơn nữa, Groenland, sau ba thế kỷ, không còn là thuộc địa của Đan Mạch. Chính quyền Copenhague, dù có muốn cũng không thể bán Groenland, kể từ khi vùng lãnh thổ này có được quyền tự trị vào năm 1986. Trước những phát biểu ồn ào của Donald Trump, vị thủ tướng trẻ tuổi Mute Egede, những ngày gần đây nhắc lại rằng « Groenland thuộc về người dân Groenland, những người duy nhất mới có thể quyết định tương lai của mình ».


Hậu thuẫn phe đòi độc lập


Giải pháp sau cùng được nhà báo Alain Guillemoles cùng nhiều nhà phân tích đề cập đến và cho là thực tế nhất, khả thi nhất, chính là hậu thuẫn phe đòi độc lập tại Groenland, không ngừng thắng thế trên địa bàn. Vào tháng 4/2025, Groenland sẽ tổ chức bầu cử Nghị Viện vùng và có nhiều khả năng tiến hành một cuộc trưng cầu dân ý về độc lập cho Groenland, theo như thủ tướng Groenland Mute Egede đề cập đến trong bài diễn văn đầu năm 2025. Trả lời báo La Croix, bà Tamara Espineira, giảng viên trường đại học Khoa học Chính trị lưu ý rằng « Groenland dường như đã có quyền tổ chức trưng cầu dân ý mà không cần sự đồng tình từ Copenhague do quy chế của đảo hiện nay. »


Thế nên, theo đánh giá của Anthony Bellanger, cây bút xã luận trên đài France Info và cũng là chuyên gia về quan hệ quốc tế, những gì ông Trump đang làm, tức là « ông ấy đặt tiền và vũ khí » trên bàn, không hẳn là nhằm chống lại chính phủ Đan Mạch mà đó là một cách tổng thống Mỹ muốn gởi đi một thông điệp đến người dân Groenland. Trên kênh truyền hình Pháp France 5, ông Anthony Bellanger giải thích :


 « Đan Mạch chiếm đóng Groenland trong quãng thời gian 1721-1741. Họ đến đảo cùng với dân định cư theo đạo Luther để cải đạo vùng đất này. Điều đầu tiên người Đan Mạch mang đến cho người dân Groenland là bệnh đậu mùa, và dịch bệnh này đã giết chết 2/3 dân số đảo.


Giờ Groenland còn phải đối mặt với một vụ tai tiếng lớn, đó là trong vòng 20 năm chính quyền Copenhague đã thực hiện chính sách cưỡng ép triệt sản phụ nữ Groenland để ngăn cản họ sinh con. Những người phụ nữ đó còn không biết là họ bị đặt vòng tránh thai. Giờ chính phủ Đan Mạch trong tình thế bối rối, bắt đầu tự hỏi về việc xin lỗi người dân.


Người dân Groenland đang dần đi từ trạng thái thuộc địa hoàn toàn sang tự trị tăng cường vào năm 1989, và giờ bắt đầu tự vấn về nền độc lập của mình. Trong kịch bản này, câu hỏi duy nhất cần lời giải : Liệu chúng ta có thể bỏ qua Đan Mạch hay không ? Và ông Trump nói rằng Có. Tôi đang ở đây ! »


Thông điệp của Trump


Khi hậu thuẫn phe đòi độc lập, nguyên thủ Mỹ muốn bắn đi một thông điệp rằng Groenland có thể trông cậy vào nhiều đối tác khác nếu như đảo này không còn sự hỗ trợ từ Đan Mạch để tài trợ cho nền kinh tế. Hơn nữa, trong một cuộc họp báo hôm 13/01, thủ tướng Groenland nêu rõ : « Chúng ta phải bắt tay với Mỹ. Chúng tôi đã bắt đầu khởi động một cuộc đối thoại và tìm kiếm các cơ hội hợp tác với Trump. » Ông cũng không quên nhấn mạng rằng « lãnh thổ này vẫn mở rộng cửa cho hoạt động khai thác mỏ. Điều này vẫn sẽ như thế trong những năm sắp tới ».


Nếu như quá trình đi đến độc lập diễn ra suôn sẻ, Hoa Kỳ xem như đã có một lợi thế trước các đối thủ và có thể đề xuất với Groenland một thỏa thuận liên kết tương tự như với quần đảo Micronesia. Theo đó, Washington đảm bảo về an ninh nhờ vào một căn cứ quân sự và tài trợ bảo trì các cơ sở hạ tầng. Giảng viên Tamara Espineira cho rằng, « đây là một mô hình có thể sao chép dễ dàng với Groenland. Hoa Kỳ đã hiện diện rất nhiều ở đó. Trong trường hợp có thiên tai, ai có thể ứng cứu ? Chính là Hoa Kỳ. Và nếu giành được độc lập, đồng tiền nào sẽ được sử dụng ? Đó sẽ là đô la ! ».


Đối với Tamara Espineira, mọi sự cho thấy rằng Hoa Kỳ không sẵn sàng từ bỏ. « Ai cũng tin rằng Donald Trump điên rồ, nhưng ông ấy chỉ là người thô bạo » !


Trong tình huống này, châu Âu tỏ ra kín tiếng : Giữa một bên là Ukraina và một bên là Groenland, Liên Âu bảo vệ ai, bỏ ai ? Liệu những phát biểu mà tổng thống Trump đưa ra có là một lời nhắn nhủ đến Liên Hiệp Châu Âu : « Hãy để Mỹ kiểm soát Groenland nếu quý vị muốn chúng tôi bảo vệ Ukraina ! », hay không ?  


https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20250203-ki%E1%BB%83m-so%C3%A1t-groenland-n%C6%B0%E1%BB%9Bc-c%E1%BB%9D-c%E1%BB%A7a-donald-trump


(1)


Mỹ đã mua quần đảo Virgin Islands của Đan Mạch như thế nào?


Tổng diện tích toàn lãnh thổ quần đảo là 346,36 km² (133,73 dặm vuông). Theo điều tra dân số năm 2000, dân số của quần đảo là 108.612.  Quần đảo từng là Tây Ấn thuộc Đan Mạch cho đến khi Đan Mạch nhường lại thuộc địa này cho Hoa Kỳ trong Hiệp ước Tây Ấn thuộc đan Mạch năm 1916. (Wikipedia)


Chủ nhật, 25/08/2019


https://dantri.com.vn/the-gioi/my-da-mua-quan-dao-virgin-tu-dan-mach-nhu-the-nao-20190825091747317.htm


Wikipedia: Quần đảo Virgin thuộc Mỹ là một nhóm đảo nằm trong vùng Caribe và là một vùng quốc hải Hoa Kỳ. Về mặt địa lý, quần đảo này là một phần của chuỗi quần đảo Virgin và nằm trong Quần đảo Leeward thuộc nhóm Tiểu Antilles. Quần đảo Virgin thuộc Mỹ bao gồm bốn đảo chính St. Croix, Saint John, St. ThomasĐảo Water, cùng nhiều đảo nhỏ hơn. Đây là nơi duy nhất của Hoa Kỳ mà xe cộ lưu thông bên trái.


Tổng diện tích toàn lãnh thổ là 346,36 km² (133,73 dặm vuông).


Theo điều tra dân số năm 2000, dân số của quần đảo là 108.612[3].


Quần đảo từng là Tây Ấn thuộc Đan Mạch cho đến khi Đan Mạch nhường lại thuộc địa này cho Hoa Kỳ trong Hiệp ước Tây Ấn thuộc Đan Mạch năm 1916.

image010

Việc Tổng thống Trump tỏ ý muốn mua đảo Greenland khiến người ta nhớ lại hành trình “gian nan” khi Mỹ mua lại quần đảo Virgin từ Đan Mạch.


Trong Thế chiến 1, Đan Mạch cuối cùng cũng đã bán các đảo Saint Thomas, Saint John và Saint Croix cho Mỹ với giá 25 triệu USD bằng đồng vàng (tương đương 500 triệu USD ngày nay).


Cứ đến ngày 31/3 hàng năm, quần đảo Virgin gồm Saint Thomas, Saint John và Saint Croix lại tổ chức “Ngày Chuyển đổi” để kỷ niệm “thương vụ” Đan Mạch bán quần đảo này cho Mỹ. Trong số 5 vùng lãnh thổ của Mỹ, quần đảo Virgin là vùng lãnh thổ duy nhất mà Mỹ từng mua lại từ một đế quốc khác. Hai đế quốc đã đàm phán với nhau về 3 hòn đảo này suốt 50 năm trước khi chính thức chuyển giao vào năm 1917.


image012Cư dân trên đảo St Croix (thuộc quần đảo Virgin ngày nay) năm 1916. Nguồn: Getty


Mỹ dọa tấn công quân sự nếu Đan Mạch không bán


Dù Mỹ và Đan Mạch đều có những động cơ phức tạp của riêng mình trong vụ trao đổi này, nhưng nó diễn ra khi Đan Mạch đang suy yếu đi còn Mỹ lại mạnh dần lên, nhà sử học Isaac Dookhan sau này đã viết như vậy trong cuốn sách nghiên cứu về Caribean năm 1975.


Rốt cuộc Mỹ cũng gây sức ép thành công để Đan Mạch bán quần đảo này cho mình bằng cách đe dọa tấn công quân sự nhằm vào quốc gia trung lập trong Thế chiến 1.


3 hòn đảo Saint Thomas, Saint John và Saint Croix mà Đan Mạch gọi là quần đảo Tây Ấn - nằm giữa miền đông nam Bắc Mỹ và miền bắc Nam Mỹ, ngăn cách biển Caribean - là thuộc địa của Đan Mạch từ thế kỷ 17 và 18. Họ đã buộc những người nô lệ châu Phi làm việc trên các đồn điền sản xuất đường – loại sản phẩm sinh lời cho đến những năm 1840 khi đường rớt giá.


Đến cuối thế kỷ 19, Đan Mạch nhận thấy rằng việc quản lý điều hành các hòn đảo này ngày càng tốn kém. Trong khi đó, giai đoạn đầu cuộc Nội chiến, Mỹ mới để mắt tới các đảo này như một tài sản an ninh quốc gia và kinh tế khả dĩ. Giới chức Mỹ nghĩ rằng các hòn đảo sẽ giúp đảm bảo các lợi ích kinh tế Mỹ ở Caribean. Nhưng họ cũng lo ngại các thế lực thù địch nước ngoài khác sẽ kiểm soát chúng trước khi Mỹ có thể làm.


“Trong những năm 1880 và 1890, sự nghi ngờ trực tiếp chủ yếu dồn vào Đức khi đó cũng đang rất quan tâm đến Mỹ Latin”, Dookhan viết.


Việc công ty tàu hơi nước của Đức, Hamburg-American Line, đã sử dụng đảo St. Thomas làm trạm nạp nhiên liệu thường xuyên khiến cho nghi ngờ của Mỹ là có cơ sở thực tế.


Các hiệp ước lần lượt bị bác bỏ


Các cuộc đàm phán đầu tiên giữa Mỹ và Đan Mạch bắt đầu năm 1865, năm mà Nội chiến ở Mỹ kết thúc. Ngoại trưởng Mỹ khi đó là William Henry Seward thực sự đã đàm phán một hiệp ước với Đan Mạch về việc nhượng các hoàn đảo này cho Mỹ vào năm 1867, nhưng Thượng Viện Mỹ đã bác bỏ. Điều này có thể một phần là do quan điểm chống chủ nghĩa bành trướng được đặt ra sau Nội chiến, và một phần là do Thượng viện nổi giận với Seward vì sự ủng hộ của ông đối với Tổng thống Andrew Johnson trong phiên luận tội, theo các văn bản ghi chú của Bộ Ngoại giao Mỹ.


Các cuộc đàm phán được tái khởi động vào những năm 1890 nhưng lại bị xao nhãng do cuộc chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ năm 1898. Sau cuộc chiến tranh này, Mỹ giành được vùng lãnh thổ Puerto Rico ở Caribbean, các vùng lãnh thổ Guam và Philippines ở Tây Thái Bình Dương (Puerto Rico và Guam ngày nay vẫn là vùng lãnh thổ của Mỹ, còn Philippines đã giành độc lập sau Thế chiến 2).


Mỹ lúc này đã là một đế quốc lớn hơn và quan tâm hơn tới việc mở rộng [lãnh thổ]. Mỹ thậm chí còn đặt ra viễn cảnh xây dựng Kinh đào Panama và điều này lại khiến họ càng quan tâm hơn đến việc mua các đảo St. Thomas, St. John và St. Croix để đảm bảo lộ trình cho kênh đào tương lai. Một lần nữa, một vị Ngoại trưởng Mỹ, lúc này là John Hay, lại đàm phán một hiệp ước với Đan Mạch. Thượng viện Mỹ đã thông qua hiệp ước này năm 1902, nhưng lần này, Quốc hội Đan Mạch lại bác bỏ.

image014

Bản đồ quần đảo Virgin thuộc Mỹ. Nguồn: BBC


Năm 1915, lo sợ người Đức sẽ nắm được những hòn đảo này đã thúc đẩy Mỹ thực hiện thêm một nỗ lực nữa. Đặc biệt là sau vụ chìm tàu Lusitania, Tổng thống Woodrow Wilson và Ngoại trưởng Robert Lansing lo sợ Đức có thể sẽ thôn tính Đan Mạch và tiến hành thêm nhiều cuộc tấn công từ quần đảo Tây Ấn.


Các nhà lãnh đạo Đan Mạch khi đó vẫn phản đối việc nhượng lại quần đảo cùng các cư dân chủ yếu là người da màu cho nước Mỹ phân biệt chủng tộc.


Giận giữ với điều này, Lansing bóng gió rằng nếu Đan Mạch không chịu bán quần đảo cho Mỹ, họ có thể sẽ tự thâu tóm chúng để ngăn cản Đức. Đó là một chiến thuật bắt nạt, ỷ mạnh hiếp yếu, nhưng nó đã có hiệu quả.


Những công dân Mỹ không có quyền bầu cử?


Rất muốn ngăn chặn một cuộc tấn công quân sự của Mỹ, Đan Mạch đã đàm phán một hiệp ước với Mỹ mà Tổng thống Wilson đã ký vào ngày 16/1/1917.


Ngày 31/3/1917, Đan Mạch chính thức chuyển quyền quản lý quần đảo này cho Mỹ. Mỹ đáp lại bằng cách trả cho Đan Mạch 25 triệu USD bằng đồng vàng.


Ý nghĩa của cuộc chuyển giao này đối với những người sống trên đảo St. Thomas, St. John và St. Croix – ngày nay là quần đảo Virgin  - vẫn chưa rõ ràng. Năm 1920, quyền Ngoại trưởng Mỹ nêu rõ rằng, các cư dân quần đảo Virgin chỉ có thể có “quốc tịch Mỹ” chứ không phải “quy chế chính trị của công dân”. Điều này đã được thay đổi vào năm 1932, khi các cư dân giành được quyền công dân Mỹ, nhưng quyền bỏ phiếu lại là một cuộc chiến khác.


Phải đến năm 1970, các cư dân quần đảo Virgin mới giành được quyền bỏ phiếu lựa chọn người đứng đầu. Tuy nhiên, ngày nay, các công dân Mỹ trên quần đảo Virgin cũng như ở các vùng lãnh thổ Puerto Rico, Guam, Samoa của Mỹ và quẩn đảo Mariana phương Bắc, vẫn không thể bỏ phiếu chọn các thành viên vào Quốc hội cũng như bầu cử Tổng thống Mỹ. (Hoàng Phạm)
12 Tháng Mười Một 2024(Xem: 1634)
VIỆT NAM 50 NĂM ‘GIÔNG TỐ’