VĂN HÓA ONLINE - ĐIỂM NÓNG - THỨ HAI 30 JUNE 2025
Một tuần lễ ‘im ắng, toàn cầu đứng ngồi không yên’. Trước sau gì Tehran cũng ngồi vào đàm phán vì đã bị đánh tơi tả
Ành trên: TT Trum trả lòi báo chí ở sân cỏ Tòa Bạch Ốc ngày 24/6/2025. Ảnh minh họa. Ảnh dưới: Bộ ảnh này cho thấy Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại Budapest, Hungary, ngày 3 tháng 4 năm 2025, từ trái sang, Tổng thống Donald Trump trong phòng họp của Tòa Bạch Ốc ở Washington, ngày 27 tháng 6 năm 2025 và tài liệu phát tay của Lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei trong bài phát biểu trên truyền hình tại Tehran, Iran, ngày 26 tháng 6 năm 2025. (Ảnh AP/Denes Erdos, từ trái sang, Ảnh AP/Jacquelyn Martin, Văn phòng Lãnh tụ tối cao Iran qua AP)
VĂN HÓA ONLINE
30/6/2025 (AP)
TT Trump: “dự đoán rằng Iran có thể trở thành một quốc gia thương mại lớn nếu nước này từ bỏ chương trình hạt nhân của mình một lần và mãi mãi - vì “đã bị đánh tơi tả”.
Các quan chức Tòa Bạch Ốc cho biết Hoa Kỳ và Iran đã có những thảo luận ban đầu về việc nối lại các cuộc đàm phán đã kết thúc sau khi Israel bắt đầu tiến hành các cuộc tấn công.
Một tuần sau thỏa thuận hòa bình mong manh giữa Israel và Iran, đây là những điều chúng ta vẫn chưa biết
FARNOUSH AMIRI and AAMER MADHANI
Updated 6:35 AM PDT, June 30, 2025
DUBAI, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (AP) — Đã một tuần trôi qua kể từ khi Hoa Kỳ gây sức ép buộc Israel và Iran phải ngừng bắn, chấm dứt cuộc xung đột đẫm máu kéo dài 12 ngày khiến Trung Đông và toàn cầu phải căng thẳng.
Nền hòa bình mong manh do Hoa Kỳ làm trung gian một ngày sau khi thả bom "phá boongke" nặng 30.000 pound xuống ba địa điểm hạt nhân quan trọng của Iran, vẫn đang được duy trì. Nhưng vẫn còn nhiều điều chưa ổn định.
Chương trình hạt nhân của Iran đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng như thế nào vẫn còn là ẩn số.
Triển vọng về các cuộc đàm phán hòa bình giữa Hoa Kỳ và Iran vẫn còn bỏ ngỏ.
Và liệu Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump có thể tận dụng thời điểm này để khiến chính phủ của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và Hamas tập trung vào một lệnh ngừng bắn và thỏa thuận con tin nhằm chấm dứt cuộc chiến kéo dài 20 tháng ở Gaza hay không vẫn còn là một câu hỏi bỏ ngỏ.
Sau đây là cái nhìn về những điều chúng ta vẫn chưa biết:
Chương trình hạt nhân của Iran đã bị đẩy lùi đến mức nào
TT Trump cho biết ba mục tiêu bị Mỹ tấn công đã bị "xóa sổ". Bộ trưởng quốc phòng của ông cho biết chúng đã bị "phá hủy". Trong khi đó, một báo cáo sơ bộ do Cơ quan Tình báo Quốc phòng Hoa Kỳ công bố cho biết các cuộc tấn công đã gây thiệt hại đáng kể cho các địa điểm Fordo, Natanz và Isfahan, nhưng không phá hủy hoàn toàn các cơ sở này.
Rafael Grossi, người đứng đầu Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế, phát biểu trên chương trình "Face the Nation" của CBS vào Chủ Nhật rằng ba địa điểm của Iran có "khả năng xử lý, chuyển đổi và làm giàu uranium đã bị phá hủy ở mức độ quan trọng". Nhưng ông nói thêm rằng "một số vẫn còn tồn tại" và vì khả năng vẫn còn, "nếu họ muốn, họ sẽ có thể bắt đầu làm điều này một lần nữa". Ông cho biết việc đánh giá toàn bộ thiệt hại phụ thuộc vào việc Iran cho phép các thanh tra viên tiếp cận.
Bộ ảnh này cho thấy Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại Budapest, Hungary, ngày 3 tháng 4 năm 2025, từ trái sang, Tổng thống Donald Trump trong phòng họp của Tòa Bạch Ốc ở Washington, ngày 27 tháng 6 năm 2025 và tài liệu phát tay của Lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei trong bài phát biểu trên truyền hình tại Tehran, Iran, ngày 26 tháng 6 năm 2025. (Ảnh AP/Denes Erdos, từ trái sang, Ảnh AP/Jacquelyn Martin, Văn phòng Lãnh tụ tối cao Iran qua AP)
Quan hệ Mỹ-Iran trong tương lai có thể trông như thế nào
Sau khi thỏa thuận ngừng bắn được ký kết, Trump đã nói về khả năng nới lỏng lệnh trừng phạt khắc nghiệt kéo dài hàng thập kỷ đối với Tehran và dự đoán rằng Iran có thể trở thành một "quốc gia thương mại lớn" nếu nước này từ bỏ chương trình hạt nhân của mình một lần và mãi mãi.
Lời bàn tán về sự hòa hợp không kéo dài được lâu.
Trong lần xuất hiện công khai đầu tiên sau khi lệnh ngừng bắn được công bố, Đại giáo chủ Ali Khamenei tuyên bố Tehran đã "tát vào mặt nước Mỹ". Trump đáp trả bằng cách gợi ý rằng nhà lãnh đạo tối cao thừa nhận sự thật rằng Iran "đã bị đánh tơi tả".
Tổng thống cũng cho biết ông sẽ không xem xét bất kỳ biện pháp trừng phạt ngay lập tức nào, vì những bình luận gay gắt của Khamenei. Các quan chức Tòa Bạch Ốc cho biết Hoa Kỳ và Iran đã có những thảo luận ban đầu về việc nối lại các cuộc đàm phán đã kết thúc sau khi Israel bắt đầu tiến hành các cuộc tấn công.
Nhưng Bộ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghchi cho biết không có thỏa thuận nào được đưa ra để khởi động lại các cuộc đàm phán. Không rõ liệu giới lãnh đạo Iran có sẵn sàng ngồi vào bàn đàm phán ngay sau khi cuộc giao tranh kết thúc hay không — đặc biệt là nếu Trump giữ quan điểm rằng Iran phải từ bỏ việc làm giàu hạt nhân ngay cả khi sử dụng cho mục đích dân sự. Và Trump đã đưa ra những tuyên bố mâu thuẫn về cam kết đàm phán của mình. "Chúng tôi có thể ký một thỏa thuận", ông nói hôm thứ Tư tại một cuộc họp báo của hội nghị thượng đỉnh NATO. Ông nói thêm, "Tôi không nghĩ điều đó là cần thiết".
Lãnh tụ tối cao của Iran sẽ đóng vai trò gì
Tuổi tác và sự xuất hiện ngày càng giảm sút của Khamenei đã đặt ra câu hỏi về phạm vi tham gia của ông vào quan hệ Hoa Kỳ-Iran và phản ứng của Cộng hòa Hồi giáo đối với cả các cuộc không kích của Mỹ và Israel. Nhưng mặc dù đã dành vài tuần qua trong một boongke khi các mối đe dọa đến tính mạng của ông leo thang, có rất ít dấu hiệu cho thấy vị giáo sĩ này không còn nắm quyền tối cao đối với các hoạt động quân sự và chính phủ khổng lồ của đất nước.
Khamenei đã cai trị lâu hơn gấp ba lần so với người tiền nhiệm của mình, cố Ruhollah Khomeini, và đã định hình cuộc sống của hơn 90 triệu người dân đất nước này thậm chí có thể còn ấn tượng hơn. Ông đã củng cố hệ thống cai trị của "mullahs" hoặc giáo sĩ Hồi giáo dòng Shiite. Điều đó đảm bảo vị trí của ông trong mắt những người theo đường lối cứng rắn là thẩm quyền không thể bàn cãi, chỉ dưới Chúa. Đồng thời, Khamenei đã xây dựng Lực lượng Vệ binh Cách mạng bán quân sự thành lực lượng thống trị trong quân đội và chính trị nội bộ của Iran.
Iran có thể phản công như thế nào
Các cuộc tấn công tên lửa trả đũa của Iran trên một căn cứ của Hoa Kỳ tại Qatar sau cuộc ném bom của Hoa Kỳ đã bị Tòa Bạch Ốc gạt bỏ như một biện pháp nửa vời, giữ thể diện. Hoa Kỳ đã được cảnh báo trước và các loạt đạn đã dễ dàng bị đẩy lùi. Tuy nhiên, Iran vẫn là mối đe dọa dai dẳng, đặc biệt là thông qua chiến tranh mạng.
Tin tặc ủng hộ Tehran đã nhắm mục tiêu vào các ngân hàng, nhà thầu quốc phòng và các công ty dầu mỏ của Hoa Kỳ — nhưng cho đến nay vẫn chưa gây ra sự gián đoạn rộng rãi đối với cơ sở hạ tầng quan trọng hoặc nền kinh tế.
Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ tuần trước đã ban hành một bản tin công khai cảnh báo về các mối đe dọa mạng gia tăng của Iran. Và Cơ quan An ninh mạng và Cơ sở hạ tầng Hoa Kỳ đang kêu gọi các tổ chức vận hành cơ sở hạ tầng quan trọng như hệ thống nước, đường ống hoặc nhà máy điện phải luôn cảnh giác.
Liệu lệnh ngừng bắn giữa Israel và Iran có được duy trì hay không
Đây vẫn là một nền hòa bình mong manh. Ngay sau các cuộc không kích của Hoa Kỳ, Trump đã gọi điện cho Netanyahu và nói với nhà lãnh đạo Israel rằng không nên mong đợi thêm hành động quân sự tấn công của Hoa Kỳ, theo một quan chức cấp cao của Tòa Bạch Ốc, người không được phép bình luận công khai về các cuộc đàm phán ngoại giao nhạy cảm. Nhưng ngay cả khi ông đồng ý thỏa thuận, Netanyahu vẫn nói rõ rằng Israel sẽ tấn công lần nữa "nếu bất kỳ ai ở Iran cố gắng khôi phục dự án này".
Thỏa thuận ngừng bắn được đưa ra mà không có bất kỳ thỏa thuận nào từ Tehran về việc phá bỏ chương trình hạt nhân của nước này. Khamenei tuyên bố các cuộc tấn công "không gây ra tác động đáng kể nào" đối với các cơ sở hạt nhân của Iran. Trump bày tỏ sự tin tưởng rằng Iran, hiện tại, không có hứng thú khôi phục lại chương trình hạt nhân của mình. "Điều cuối cùng họ nghĩ đến lúc này là uranium đã làm giàu", Trump nói. Tuy nhiên, Trump cho biết ông hy vọng Iran sẽ mở cửa cho quốc tế thanh tra để xác minh rằng họ không khởi động lại chương trình hạt nhân của mình bởi Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế, cơ quan giám sát hạt nhân của Liên hợp quốc hoặc một số tổ chức khác "mà chúng tôi tôn trọng, bao gồm cả chính chúng tôi".
Liệu Trump có thể gây sức ép với Netanyahu về vấn đề Gaza không Tổng thống đã đánh cược lớn với quyết định ra lệnh tấn công pháo đài hạt nhân của Iran. Với tư cách là ứng cử viên, ông đã hứa sẽ nhanh chóng chấm dứt cuộc chiến tàn khốc của Nga ở Ukraine và cuộc xung đột Israel-Hamas ở Gaza, nhưng vẫn chưa tìm được giải pháp cho cả hai. Ông cũng tuyên bố sẽ giữ quân đội Hoa Kỳ tránh xa các cuộc xung đột ở nước ngoài. Nhưng sau khi giúp Israel tấn công Iran, Trump — trong các cuộc trò chuyện với Netanyahu và các nhà lãnh đạo thế giới khác trong những ngày gần đây — đã nói rõ rằng ông muốn sớm hoàn tất một thỏa thuận, theo hai người quen thuộc với các cuộc thảo luận riêng tư và không được phép bình luận công khai.
Vào thứ sáu, Trump nói với các phóng viên, "Chúng tôi nghĩ rằng trong tuần tới chúng tôi sẽ đạt được lệnh ngừng bắn." Trump không đưa ra bất kỳ lời giải thích nào thêm cho sự lạc quan của mình. Nhưng Bộ trưởng Bộ Chiến lược Israel Ron Dermer dự kiến sẽ có mặt tại Washington vào tuần này để đàm phán về lệnh ngừng bắn ở Gaza, Iran và các vấn đề khác, theo một quan chức quen thuộc với vấn đề này.
Quan chức này đã nói với điều kiện giấu tên vì họ không được phép nói chuyện với giới truyền thông.
Madhani báo cáo từ Washington. Các nhà báo của Associated Press Stephanie Liechtenstein ở Vienna, Wafaa Shurafa ở Deir al-Balah, Dải Gaza, Sam Mednick ở Tel Aviv, Israel và David Klepper ở Washington đã đóng góp cho báo cáo này.
Amiri đưa tin về chính sách đối ngoại và Liên hợp quốc với tư cách là phóng viên của The Associated Press, có trụ sở tại New York.
Madhani đưa tin về Tòa Bạch Ốc cho The Associated Press. Ông có trụ sở tại Washington. Washingtonian là người tham gia Chương trình cộng tác viên của Amazon Services LLC, một chương trình quảng cáo liên kết được thiết kế để cung cấp phương tiện cho các trang web kiếm được phí quảng cáo bằng cách quảng cáo và liên kết đến Amazon.com.
