Đức Đạt Lai Lạt Ma bước sang tuổi 90, thách thức Trung Quốc chuyện kế vị

VĂN HÓA ONLINE – VĂN HỌC NGHỆ THUẬT 1 ĐỊA LÝ NHÂN VĂN – CHỦ NHẬT 06 JULY 2025

Đức Đạt Lai Lạt Ma bước sang tuổi 90, thách thức Trung Quốc chuyện kế vị

BBC 06/7/2025

https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c8j1rrz1r21o

Sinh nhật lần thứ 90 - Nhà lãnh đạo tinh thần của Phật giáo Tây Tạng, người từng được trao giải Nobel Hòa bình.

Hôm 06/7/2025, hàng ngàn người đã có mặt tại lễ mừng sinh nhật lần thứ 90 của Đạt Lai Lạt Ma tại Ấn Độ - một dấu mốc quan trọng trong cuộc đời của vị lãnh đạo tinh thần của Phật Giáo Tây Tạng, nổi tiếng vì những lời dạy về lòng vị tha.

Buổi lễ bắt đầu bằng những điệu múa của các vũ công trong trang phục truyền thống và tiếng trống vang dội tại cổng Chùa chính Tây Tạng ở Dharamsala, nơi có nhiều người đứng xem và chờ ông xuất hiện.

Ông được hai vị tu sĩ Phật giáo dìu đến cổng. Đạt Lai Lạt Ma nán lại, vẫy tay chào đám đông một cách từ tốn và sau đó được đưa vào khuôn viên chính của buổi lễ bên trong chùa nằm dưới chân dãy Himalaya của Ấn Độ.

"Khi nhìn lại cuộc đời mình, tôi thấy mình đã không hề lãng phí cuộc đời, và dù mang tước vị Đạt Lai Lạt Ma, tôi không hề có chút kiêu hãnh hay ngạo mạn nào," ông phát biểu trong buổi lễ được phát sóng trực tiếp trên YouTube hôm 6/7, đồng thời gửi lời cám ơn đến những người tham gia.

Sự kiện cũng phát đi lời chúc mừng sinh nhật và ca ngợi ông từ ba vị cựu tổng thống Mỹ Bill Clinton, George Bush và Barack Obama.

Cùng ngày, Tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức viết trên nền tảng X: "Nhân dịp đặc biệt này, chúng tôi xin bày tỏ lòng tri ân sâu sắc đối với sự cống hiến của ngài cho hòa bình và nhân quyền - những giá trị vang vọng sâu sắc tại Đài Loan. Kính chúc ngài tiếp tục soi sáng thế giới bằng lòng từ bi và trí tuệ."

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi cũng phát biểu: "Tôi cùng 1,4 tỷ người dân Ấn Độ gửi lời chúc mừng nồng nhiệt nhất đến Đức Đạt Lai Lạt Ma nhân sinh nhật lần thứ 90 của ngài. Ngài là biểu tượng trường tồn của tình yêu, lòng trắc ẩn, sự kiên nhẫn và kỷ luật đạo đức."

Buổi lễ hôm 6/7 kết thúc chuỗi sự kiện ba ngày mừng sinh nhật ông.

Trước đó một ngày, trong một lời nhắn nhân dịp sinh nhật, ông gọi mình là ''một tu sĩ Phật giáo bình thường" và "không thường xuyên tổ chức các lễ kỷ niệm sinh nhật".

Ông kêu gọi mọi người tập trung xây dựng "sự an lạc trong tâm hồn" bằng việc "vun đắp một trái tim nhân ái và thể hiện lòng từ bi" với không chỉ người thân của mình mà tất cả mọi người.

"Qua đó, bạn sẽ đóng góp vào việc làm cho thế giới trở thành một nơi tốt đẹp hơn," ông nói.

Cũng vào hôm 5/7, ông đã bày tỏ mong muốn sống thọ hơn 130 tuổi.

Ba ngày trước đó, vị Đạt Lai Lạt Ma cũng đã trấn an dư luận về vấn đề kế vị bằng việc khẳng định sẽ tái sinh sau khi viên tịch.

Ông khẳng định rằng tổ chức phi lợi nhuận của ông, Gaden Phodrang Trust, là bên ''có thẩm quyền duy nhất'' trong việc công nhận ra hóa thân tương lai của ông.

"Không một ai khác có thẩm quyền can thiệp vào vấn đề này," ông kết luận.

Trung Quốc đã tuyên bố rằng việc kế vị Đạt Lai Lạt Ma sẽ phải được các nhà lãnh đạo của họ phê duyệt.

Washington đã kêu gọi Bắc Kinh ngừng điều mà họ mô tả là sự can thiệp vào việc kế vị của Đạt Lai Lạt Ma và các Lạt ma Phật giáo Tây Tạng khác.

Nguồn hình ảnh, Văn phòng của Đức Đạt Lai Lạt Ma. Đạt Lai Lạt Ma phát biểu tại buổi lễ mừng sinh nhật lần thứ 90 hôm 6/7

Vị Đạt Lai Lạt Ma thứ 14 đã trốn sang Ấn Độ vào năm 1959 sau một cuộc nổi dậy bất thành chống lại sự cai trị của Trung Quốc ở Tây Tạng.

Ông đã thành lập một chính phủ lưu vong tại thị trấn Dharamsala, nằm trên vùng đồi ở phía bắc Ấn Độ, và được coi là nguồn quyền lực thay thế đối với những người phản đối sự kiểm soát chặt chẽ của Bắc Kinh đối với Tây Tạng.

Trong quá khứ, vị lãnh đạo tinh thần từng được trao giải Nobel Hòa Bình đã nhiều lần phân vân về việc có nên duy trì thể chế Đạt Lai Lạt Ma đã tồn tại hơn 600 năm hay không. Vài năm trước, ông nói rằng người kế nhiệm của mình có thể là một bé gái, hoặc có thể sẽ không có người kế nhiệm nào cả.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, ông cũng nói rằng nếu cộng đồng người Tây Tạng lưu vong tiếp tục ủng hộ vị trí này, điều mà trên thực tế đang diễn ra, thì thể chế đó sẽ tiếp tục và văn phòng của ông sẽ chọn ra người kế nhiệm.

Ông luôn nhấn mạnh rằng người kế nhiệm của mình sẽ được sinh ra bên ngoài lãnh thổ Trung Quốc, điều khiến Bắc Kinh tức giận.

Mặc dù Đạt Lai Lạt Ma luôn ủng hộ "con đường trung đạo" để giải quyết vấn đề Tây Tạng - quyền tự trị thực sự trong phạm vi Trung Quốc - Bắc Kinh vẫn coi ông là một phần tử ly khai.

Trung Quốc cho rằng điều kiện sống của người dân Tây Tạng đã được cải thiện đáng kể dưới sự cai trị của họ.

"Trung Quốc sẽ lập luận rằng chỉ có Đảng Cộng sản Trung Quốc có trụ sở tại Bắc Kinh mới có thẩm quyền tìm ra sự tái sinh của Đạt Lai Lạt Ma", Dibyesh Anand, giáo sư Quan hệ Quốc tế tại Đại học Westminster, từng nói với BBC.

"Sau vài tháng hoặc vài năm, họ sẽ cho người của mình xác định một cậu bé và tuyên bố đó là Đạt Lai Lạt Ma tiếp theo, rồi áp đặt điều đó. Dĩ nhiên, phần lớn người Tây Tạng sẽ chối bỏ và phần lớn mọi người trên thế giới sẽ chế giễu chuyện đó. Nhưng đừng quên rằng Trung Quốc có rất nhiều nguồn lực và sẽ tìm cách áp đặt ý muốn của họ."

Trong bài phỏng vấn trước đây, Youdon Aukatsang, một nghị sĩ trong Quốc hội lưu vong của Tây Tạng cho biết "mặc dù nhiều năm qua Trung Quốc đã cố gắng kiểm soát khối óc và trái tim của người Tây Tạng bên trong Tây Tạng", nhưng Bắc Kinh đã "hoàn toàn thất bại".

Một vị Đạt Lai Lạt Ma do Trung Quốc lựa chọn, bà nói, "sẽ không được công nhận, không chỉ người Tây Tạng mà cả thế giới sẽ không công nhận vì Trung Quốc không có tính chính danh để tìm ra Đạt Lai Lạt Ma tương lai".

*

Chủ tịch Giải Nobel trao Giải Nobel Hòa Bình cho Đức Đạt Lai Lạt Ma tại Đại Học Aula, thủ đô Oslo, Na Uy Thụy Điển ngày 20 tháng 12 năm 1889. Source: Scanpix

Diễn thuyết Nobel, ngày 11, tháng 12 năm 1989

Trích từ quyển “The Dalai Lama, A Policy of Kindness”