Đại cường, Đại chiến lược: Cuộc chơi mới ở Biển Đông

13 Tháng Mười Một 20187:25 CH(Xem: 8187)

VĂN HÓA ONLINE - HOÀNG SA - THỨ TƯ 14 NOV 2018


Đại cường, Đại chiến lược: Cuộc chơi mới ở Biển Đông


Posted on 13/11/2018 by The Observer


image025


Tác giả: Zhang Baohui | Biên dịch: Đinh Nho Minh


Great Powers, Grand Strategies: The New Game in the South China Sea. Anders Corr chủ biên. Annapolis, Maryland: The Naval Institute Press, 2018. Bìa cứng: 328 trang.


Biển Đông đã là trọng tâm của địa chính trị Châu Á kể từ khi Trung Quốc xây dựng bảy đảo nhân tạo ở quần đảo Trường Sa trong giai đoạn 2013-2016. Quá trình bồi đắp của Trung Quốc đã gây lo lắng cho không chỉ các nước tranh chấp chủ quyền ở đây mà còn cả các cường quốc đối thủ khác. Vì vậy, chúng ta cần hiểu được sự cạnh tranh giữa các cường quốc đang ảnh hưởng đến tranh chấp Biển Đông như thế nào. Thế nên cuốn Great Powers, Grand Strategies: The New Game in the South China Sea [Đại cường, đại chiến lược: Cuộc chơi mới ở Biển Đông] do Anders Corr chủ biên được xuất bản ở một thời điểm rất hợp lí. Cuốn sách bao gồm các nghiên cứu về đại chiến lược của các cường quốc cũng như các khối quan trọng như ASEAN và Liên minh  Châu Âu.


Cuốn sách dành khá nhiều dung lượng để nói về Trung Quốc. Ngoài chương giới thiệu của Corr, ba chương khác, bao gồm của Bill Hayton, Ian Forsyth và James E. Fanell, đều phân tích động cơ chiến lược của Trung Quốc ở Biển Đông. Hai chương của Sean R. Liedman và Tonfi Kim tập trung vào chiến lược của Mỹ nhằm đối phó với Trung Quốc ở Biển Đông. Ngoài ra, có ba chương về Nhật (viết bởi Takashi Inoguchi và Ankit Panda), Ấn Độ (viết bởi Gordon G. Chang) và Nga (viết bởi Stephen Blank). Cuối cùng, hai chương của Leszek Buszynski và Peter M. Solomon viết về chiến lược của ASEAN và Liên minh Châu Âu ở Biển Đông. Bernard D. Cole, một chuyên gia lâu năm về tình hình hải quân ở Châu Á, viết chương cuối để tổng kết cuốn sách.


Tất cả các chương của cuốn sách đều cung cấp những góc nhìn quan trọng về chính sách và chiến lược Biển Đông của các cường quốc, ASEAN và EU. Các chương sách này đều có nhiều dẫn chứng thực tế và phân tích rất chi tiết. Tóm lại, cuốn sách này có những đóng góp quan trọng cho nghiên cứu về chính trị và cạnh tranh của các cường quốc ở Biển Đông.


Tuy nhiên, cuốn sách này nên tiếp cận vấn đề đại chiến lược một cách có hệ thống hơn. Cuốn sách không có chương dành riêng cho việc xây dựng khung phân tích hoặc lý thuyết. Vì vậy, các chương đều không dựa trên một lý thuyết về đại chiến lược chung. Trên thực tế, rất ít chương cố gắng sử dụng khung lý thuyết về đại chiến lược để phân tích về nước trong chương đó.


Cuốn sách cũng nên sử dụng chủ nghĩa hiện thực trong Quan hệ Quốc tế để giải thích động cơ và lựa chọn của các cường quốc, từ đó diễn giải đại chiến lược của họ. Ví dụ, chủ nghĩa hiện thực tấn công cho rằng vì tình trạng vô chính phủ của hệ thống quốc tế, các cường quốc sẽ tìm cách thiết lập các vùng ảnh hưởng trong khu vực của họ để đảm bảo an ninh. Thực tế, chính việc các cường quốc tìm cách thiết lập ảnh hưởng trước hết trong khu vực rồi mở rộng ra toàn cầu giúp định hình đại chiến lược của họ. Lý thuyết về dịch chuyển quyền lực cũng có thể giúp giải thích động cơ cho đại chiến lược của các cường quốc. Lí thuyết này nhấn mạnh rằng các cường quốc đang lên có mục tiêu lâu dài là lập ra trật tự mới nên khó tránh khỏi xung đột với cường quốc số một, vì cường quốc này đang tìm cách bảo vệ vị trí và vùng ảnh hưởng của mình. Đại chiến lược ở đây liên quan đến việc tranh chấp quyền lực, địa vị và ảnh hưởng. Cuối cùng, chủ nghĩa hiện thực phòng thủ nhấn mạnh vai trò của tình trạng lưỡng nan an ninh trong việc định hình đại chiến lược của các cường quốc. Do bản chất vô chính phủ của hệ thống quốc tế, các quốc gia thường thổi phồng mối đe dọa an ninh từ các quốc gia khác. Vì vậy, các quốc gia thường dùng các yếu tố đối nội và đối ngoại để cân bằng lại những quốc gia được cho là đe dọa an ninh của họ. Điều này dẫn đến tình trạng các cường quốc tìm cách duy trì cân bằng quyền lực.


Các lý thuyết Quan hệ Quốc tế này nếu được cho vào đã có thể giúp cung cấp một khuôn khổ lý thuyết vững chắc để tìm hiểu chiến lược của các cường quốc ở Biển Đông. Thực tế, tranh chấp giữa các cường quốc ở Biển Đông hiện nay đều phản ánh các động lực được miêu tả trong chủ nghĩa hiện thực tấn công, thuyết dịch chuyển quyền lực và chủ nghĩa hiện thực phòng thủ. Chúng ta có thể coi cạnh tranh địa chính trị ở Biển Đông là kết quả của (a) cạnh tranh giành vùng  ảnh hưởng giữa các cường quốc, hoặc (b) tình trạng lưỡng nan an ninh dẫn đến nỗ lực cân bằng quyền lực giữa các cường quốc khi họ lo sợ lẫn nhau, hoặc do cả (a) và (b).


Nếu sử dụng hệ thống lý thuyết hoặc khung phân tích trong Quan hệ Quốc tế, cuốn sách chắc chắn sẽ cho một bức tranh rõ ràng hơn về “vấn đề đại chiến lược”. Vì không có hệ thống này, các chương trong quyển sách thường dựa vào các yếu tố rời rạc và tạm thời để làm rõ “đại chiến lược” của một cường quốc ở Biển Đông. Bản thân sự rời rạc và tạm thời của các yếu tố này đi ngược lại với cách tiếp cận đại chiến lược vì đại chiến lược thường tập trung vào một kế hoạch dài hạn, nhất quán của cường quốc đó.


Ví dụ, trong các chương về Trung Quốc, các tác giả nhấn mạnh nhiều yếu tố trong nước ảnh hưởng đến chính sách của Trung Quốc ở Biển Đông. Những yếu tố này bao gồm chủ nghĩa dân tộc, bộ máy chính trị, các ý tưởng về quyền lịch sử và phản ứng với các nước tranh chấp chủ quyền khác. Tuy nhiên, tác giả chưa phân tích được logic chiến lược của việc Trung Quốc trỗi dậy cũng như ảnh hưởng của sự trỗi dậy này lên Biển Đông. Vì vậy, các chương này chưa giải quyết được câu hỏi: Đại chiến lược của Trung Quốc ở Biển Đông chính xác là gì?


Mặc dù có một số thiếu hụt về lý thuyết, cuốn sách vẫn có những đóng góp quan trọng cho văn liệu ngày càng mở rộng về nghiên cứu Biển Đông. Các chương của cuốn sách khi đứng một mình hay cạnh nhau đều cho bạn đọc một bức tranh tổng thể về chính trị cường quốc ở Biển Đông. Độc giả sẽ được hiểu thêm về tính toán chiến lược của các cường quốc có lợi ích chiến lược ở Biển Đông như Trung Quốc, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Ấn Độ và Nga.


Zhang Baohui là Giáo sư bộ môn Khoa học Chính trị và Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Châu Á Thái Bình Dương ở Đại học Lĩnh Nam, Hong Kong.


Nguồn bài điểm sách bằng tiếng Anh: Contemporary Southeast Asia, Vol. 40, No. 2 (2018), pp. 333–35.
31 Tháng Bảy 2015(Xem: 11631)
"Hiện nay, tòa án quốc tế ở Le Havre đang xem xét vụ Phi luật tân kiện Trung quốc để xem - theo văn bản của Luật Biển UNCLOS - Trung quốc có quyền đòi chủ quyền 12 hải lý và rộng hơn nữa là 200 hải lý đặc quyền kinh tế chung quanh các hòn đảo mới đắp không?"
28 Tháng Bảy 2015(Xem: 14261)
"Địa điểm cụ của cuộc diễn tập không được tiết lộ. Tuy nhiên, vào ngày 20/7 Trung Quốc tuyên bố tổ chức tập trận quy mô lớn trên Biển Đông kéo dài 10 ngày. Phạm vi tập trận kéo dài tới cả khu vực quần đảo Hoàng Sa, thuộc chủ quyền của Việt Nam."
26 Tháng Bảy 2015(Xem: 12913)
Trong kế hoạch được công bố ngày 20/7, phụ trách tác chiến của Hải quân Mỹ, Đô đốc Jonathan W. Greenert đề xuất tập trung phát triển của tàu sân bay Gerald R Ford, tàu chiến cận duyên, tàu khu trục Flight III lớp Arleigh-Burke, tàu cao tốc và tàu ngầm tấn công lớp Virginia. Đến năm 2020, Hải quân Mỹ cần tăng số lượng tàu chiến ở khu vực Châu Á-Thái Bình Dương từ 95 chiếc lên 115 chiếc.
23 Tháng Bảy 2015(Xem: 13232)
"Xác chiến hạm Mỹ thời Đệ I thế chiến Philippines lấy làm căn cứ đồn trú cho một tiểu đội TQLC ở bãi Cỏ Mây, nằm trong quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam mà Trung Quốc đang nhảy vào tranh chấp. Tin cho rằng Philippines sẽ thiết kế trên sàn tầu chiến này thành một bãi đáp cho trực thăng lên xuống tiếp tế thực phẩm cho tiểu đội lính ứng chiến thường trực trên tầu. La Viện, một viên Thiếu tướng về hưu TQ tuyên bố các kế hoặch xâm chiếm bãi Cỏ Mây."
21 Tháng Bảy 2015(Xem: 13961)
"Google là một hãng công nghệ quốc tế do đó cũng phải lắng nghe, phải xóa những cái tên do Trung Quốc tự đặt, chỉ gọi chung theo tên quốc tế là Paracel islands, tức quần đảo Hoàng Sa. Hàng ngàn người Philippines ký thỉnh nguyện thư trên trang web change.org yêu cầu Google phải xóa bỏ chữ Hoàng Nham mà thay vào đó là chữ Scarborough."
19 Tháng Bảy 2015(Xem: 13403)
"Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương của Hoa Kỳ, Đô đốc Scott Swift, tham gia chuyến bay tuần tra trên Biển Đông, quân đội Hoa Kỳ loan báo." "Đô đốc Swift đã có mặt trên khoang một trong những máy bay do thám mới nhất của Hoa Kỳ, P-8A Poseidon trong vòng bảy giờ hôm thứ Bảy 18/7, theo Hạm đội Thái Bình Dương."
16 Tháng Bảy 2015(Xem: 12175)
"Subic Bay nằm cách đảo đá ngầm Scaborough bị Trung Quốc đánh chiếm vào năm 2012 chỉ có 270 cây số. Theo chuyên gia an ninh Mỹ Patrick Cronin, chiến đấu cơ FA-50 chỉ cần vài phút là bay đến mục tiêu."
05 Tháng Bảy 2015(Xem: 11790)
Tục ngữ Việt có câu: "Tham thì thâm". Đối với cái lòng tham 9 đoạn của Tầu khựa thì thâm đã trở thành thâm tím! Mấy năm qua Tầu khựa thấy Mỹ buông lơi biển Đông bèn ra sức tham: cải tạo, bồi đắp, xây căn cứ quân sự, dương oai diễu võ ... hiện thực hóa "lưỡi bò liếm biển" bằng cách chiếm một hơi 7 bãi đá, rạn, ở khu vực biển Trường Sa, áp đảo Philippines, mở đường ra tây thái bình dương... Thật ra cái thói hung hăng của Tầu khựa đòi lấy "vải thưa che mắt thánh" hòng phá vỡ "thế lực trật tự mới", và cuối cùng đó là lý do cho tân học thuyết Đại Đông Á - Shinzo Abe "Trở lại Á châu".
02 Tháng Bảy 2015(Xem: 12649)
"Một phi đạo dài 3000 mét do Trung Quốc xây trên đảo Đá Chữ Thập (Fiery Cross Reef) trong quần đảo Trường Sa gần như đã xong. Hình ảnh vệ tinh quan sát của Mỹ chụp ngày 28/06/2015 cho thấy Trung Quốc tăng tốc hoàn tất tiền đồn tại Biển Đông bất chấp phản ứng của Mỹ và các nước trong khu vực."
28 Tháng Sáu 2015(Xem: 11750)
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị khi trả lời phỏng vấn tờ Los Angeles Times ngày 23/6 đã có những phát biểu bóp méo sự thật về cái gọi là "chủ quyền" của Trung Quốc đối với 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam. Tờ báo Mỹ đặt câu hỏi với ông Nghị:
25 Tháng Sáu 2015(Xem: 15575)
- "Mạng "Quan sát" Trung Quốc ngày 21 tháng 6 dẫn tờ "Thời báo Manila" Philippines ngày 20 tháng 6 đưa tin, ngư dân địa phương tỉnh Bataan, Philippines ngày 19 thông báo với chính quyền địa phương cho biết, họ đã phát hiện ra hải quân và tàu cảnh sát biển TQ ở khu vực lân cận đá Công Đo (thuộc quần đảo Trường Sa của VN)..."Trên bãi đá Công Đo hiện có binh sĩ Philippines chiếm (phi pháp) từ năm 1980."
23 Tháng Sáu 2015(Xem: 12588)
- "Mạng "Quan sát" Trung Quốc ngày 21 tháng 6 dẫn tờ "Thời báo Manila" Philippines ngày 20 tháng 6 đưa tin, ngư dân địa phương tỉnh Bataan, Philippines ngày 19 thông báo với chính quyền địa phương, cho biết, họ đã phát hiện ra hải quân và tàu cảnh sát biển Trung Quốc ở khu vực lân cận đá Công Đo (thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam)..."Trên bãi đá Công Đo có binh sĩ Philippines đồn trú."
19 Tháng Sáu 2015(Xem: 12628)
- "Tờ Tầm nhìn của Nga ngày 17/6 đưa tin cho biết, Trung Quốc đã ký một thỏa thuận lớn với Mỹ về hợp tác trong lĩnh vực quân sự. Thỏa thuận có chữ ký của Tham mưu trưởng Lục quân Mỹ Raymond Odierno và Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc Phạm Trường Long tại Washington." - "Alexei Maslov, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phương Đông của Nga cho biết, việc một thỏa thuận lớn như vậy xuất hiện trong bối cảnh quan hệ Trung-Mỹ gia tăng căng thẳng do những bất đồng ở Biển Đông cho thấy nó đã được chuẩn bị từ trước một cách bí mật."
16 Tháng Sáu 2015(Xem: 12696)
"Philippines hôm 15/6/15 cho biết nước này sẽ tham gia phiên xét xử vụ kiện phản đối tuyên bố chủ quyền phi pháp của Trung Quốc trên Biển Đông vào tháng tới. Tuyên bố từ Bộ Ngoại giao nước này cho biết, phái đoàn luật sư và các nhà ngoại giao Philippines sẽ có mặt tại Tòa án Trọng tài Quốc tế (PCA) tại La Haye, Hà Lan, vào ngày 7/7 tới để tham dự phiên xét xử vụ kiện Manila đã trình lên từ năm 2013."
11 Tháng Sáu 2015(Xem: 12379)
- "Mới đây, Tokyo và Washington đã tăng cường các thỏa thuận về thực thi bảo vệ an ninh trên phạm vi toàn cầu, nhằm bảo đảm Mỹ có được sự hỗ trợ từ Nhật Bản trong các tình huống khó khăn." - "Bản định hướng hợp tác quốc phòng Mỹ-Nhật sửa đổi công bố ngày 27/4/15 vừa qua có rất nhiều nội dung quan trọng." - "Các giới hạn địa lý được dỡ bỏ, cho phép liên minh Mỹ-Nhật không chỉ tập trung vào việc bảo đảm quốc phòng và an ninh cho Nhật Bản cùng các khu vực phụ cận, mà mở rộng sự phối hợp an ninh, quốc phòng song phương trong cả khu vực và toàn cầu."
08 Tháng Sáu 2015(Xem: 13131)
"Trong thời gian thăm Nhật Bản vừa qua, Tổng thống Philippines đã so sánh hoạt động gặm nhấm Biển Đông của Trung Quốc giống như phát xít Đức trước đây, cảnh báo với cộng đồng quốc tế về khả năng nổ ra Chiến tranh thế giới. Đây là một lời cảnh báo đáng quan ngại và cân nhắc - PV."
02 Tháng Sáu 2015(Xem: 12421)
"Trung Quốc và Hoa Kỳ đều đang lớn tiếng hùng biện về vấn đề Biển Đông. Tại Đối thoại Shangri-La diễn ra ở Singapore hồi tuần trước, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Ashton Carter đã kêu gọi hãy "dừng ngay lập tức và lâu dài" hoạt động xây lấn đảo tại khu vực mà Trung Quốc đang tiến hành."