“Tứ giác kim cương” là NATO châu Á - Thái Bình Dương?

05 Tháng Ba 201812:17 SA(Xem: 12494)

VĂN HÓA ONLINE - THẾ GIỚI HÔM NAY - THỨ  HAI 05 MAR 2018


“Tứ giác kim cương” là NATO châu Á - Thái Bình Dương?


Tiến sĩ Trần Công Trục


07:10 02/03/18


 (GDVN) - “Liên minh” này liệu có thể sớm được định hình hay không? Đó vẫn là một câu hỏi khó có thể sớm có câu trả lời chắc chắn, rõ ràng.


1. Khái niệm và quá trình hình thành


Theo thông tin đã được đăng tải trên các phương tiện truyền thông, khái niệm "Tứ giác kim cương" được Thủ tướng Shinzo Abe đưa ra vào cuối năm 2007 trong nhiệm kỳ đầu của ông.


Đó là các vận động hành lang để các nền dân chủ của châu Á xích lại gần nhau xoay quanh “tứ giác kim cương” gồm 4 nước: Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Australia. 


Kế hoạch này được Mỹ ủng hộ, và kết quả lả một cuộc tập trận trên vịnh Bengal đã diễn ra vào tháng 9/2007 với sự tham gia của Mỹ, Nhật Bản, Australia, Ấn Độ và Singapore. 


Tuy nhiên sau đó, dưới áp lực từ Trung Quốc, Ấn Độ và Australia đã rút khỏi kế hoạch "bộ tứ" này. 


image014

Tiến sĩ Trần Công Trục, ảnh do tác giả cung cấp.


Đến năm 2012, vào ngày đầu tiên sau khi trở lại vị trí Thủ tướng lần thứ 2, ông Shinzo Abe đã cho đăng tải một bài viết kêu gọi phát triển "kim cương an ninh dân chủ châu Á" bao gồm Nhật Bản, Ấn Độ, Mỹ và Australia. 


Thủ tướng Shinzo Abe đã vẽ ra tầm nhìn về sự "sóng đôi năng động" của Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, về một "châu Á rộng lớn hơn" vươn đến Mỹ và Australia. 


Mạng lưới này, trong giấc mơ của ông Shinzo Abe, sẽ là khu vực rộng mở, nơi con người, hàng hóa, tiền vốn và kiến thức được luân chuyển minh bạch dưới "vòm cổng của tự do và thịnh vượng”. 


Tuy vậy, vào thời điểm này, 4 nước trong “ tứ giác kim cương” vẫn chưa hợp thức hóa bằng một cơ chế hợp tác tương tự như một liên minh đa phương. 


Bước vào năm 2017, đã có một số chuyển động mới có liên quan đến ý tưởng “tứ giác kim cương” này: 


Bộ Ngoại giao Ấn Độ tuyên bố, New Delhi sẽ lắng nghe ý tưởng hợp tác với các nước khác "trong những vấn đề có thể thúc đẩy lợi ích và nêu được quan điểm của chúng tôi"; 


Ngoại trưởng Australia, Julie Bishop, hàm ý rằng nước bà bỏ ngỏ khả năng hồi sinh diễn đàn "bộ tứ" vì Australia từng tham gia những tương tác thế này, việc có những cuộc thảo luận tiếp theo với 3 nước còn lại là chuyện "tự nhiên"; 


image015

Hình minh họa, nguồn: Zee News


Với Mỹ, chiến lược mới nhằm đối trọng với Trung Quốc khởi đầu bằng việc tập hợp liên minh 4 nước cho thấy rõ sự cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa Bắc Kinh và Washington trong khu vực. 


Cuộc gặp Bộ tứ diễn ra vào thời điểm Mỹ dường như đang thay đổi trọng tâm chiến lược.


Trong chuyến công du Đông Á, ông Donald Trump cũng nhắc tới khu vực bằng cụm từ "Ấn Độ — Thái Bình Dương", không phải là "châu Á — Thái Bình Dương" như những người tiền nhiệm…


2. Triển vọng của “Tứ giác kim cương” và đối sách của các nước khác có liên quan 


Những diễn biến nói trên cho thấy có nhiều khả năng đây là tín hiệu của một liên minh quân sự theo kiểu NATO, do Mỹ dẫn đầu, nhằm đối phó với một thực trạng rất đáng quan ngại. 


Đó là việc Trung Quốc đang ngày càng quyết tâm triển khai chiến lược vươn lên trở thành siêu cường khu vực, bất chấp luật pháp quốc tế và trật tự định hình ổn định sau Chiến tranh Thế giới II mang lại hòa bình, thịnh vượng cho khu vực, trong đó có Trung Quốc.


Trong khi đó ,Mỹ đã không những không kịp thời có đối sách ngăn chặn, mà theo nhận xét của nhiều học giả, thậm chí Hoa Kỳ còn tiếp tay, tạo cơ hội để Trung Quốc tự tung tự tác, bất chấp luật pháp quốc tế, xâm hại đến quyền và lợi ích chính đáng của các quốc gia trong và ngoài khu vực.


Sửa chữa sai lầm đó, Tổng thống Donald Trump đã áp dụng chủ trương "cân bằng cứng" trong chính sách ngoại giao Đông Á của mình. 


Ông coi đó là cách để duy trì sự hiện diện trở lại của Mỹ trong khu vực sau khi hủy bỏ chính sách "xoay trục" của người tiền nhiệm Barack Obama và rút khỏi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương. 


Tuy nhiên, “liên minh” này liệu có thể sớm được định hình hay không? Đó vẫn là một câu hỏi khó có thể sớm có câu trả lời chắc chắn, rõ ràng. Tại sao?


Thứ nhất, những sự kiện trong vài năm qua có liên quan đến hoạt động của các tổ chức khu vực, quốc tế đã phản ánh một sự thật là, hầu như các cơ chế đa phương quốc tế đều đang gặp khó khăn, thậm chí khủng hoảng: 


Liên Hợp Quốc bất lực trước các cuộc xung đột, EU đang đứng trước nguy cơ tan rã bởi sự rời khỏi Liên minh này của Anh và đang vấp phải sức ép cả ngoài lẫn trong, ASEAN không thể tìm kiếm đồng thuận trong vấn đề Biển Đông…


Phải chăng sự “phục sinh”  ý tưởng “Tứ giác kim cương” sau 10 năm lãng quên đã không còn thích hợp với thời cuộc, thậm chí đi ngược lại “quy luật phát triển tất yếu khách quan” của xã hội loài người? 


Thứ hai, trong tình trạng đó, một cơ chế hợp tác đa phương "bừng tỉnh" sau thập niên ngủ quên, lại đứng trước sức ép trên nhiều lĩnh vực từ phía Trung Quốc;


“Tứ giác kim cương” khó có thể được sớm định hình để đủ sức cạnh tranh với Dự án "Vành đai và Con đường" hoặc Ngân hàng Đầu tư Hạ tầng châu Á mà tờ China Daily mô tả là đã mang tính "bao trùm". 


Vị thế và ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc vừa là động lực thúc đẩy mối liên kết chặt chẽ hơn giữa "4 nền dân chủ tương đồng ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương", nhưng cũng vừa là áp lực mà nhóm này phải đương đầu.


image013

Hình minh họa, nguồn: Linkednl


Vì vậy, phần lớn các nước vùng Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương đang phải đứng trước sự lựa chọn khó khăn có liên quan đến sức mạnh của Trung Quốc.


Quốc gia này đang vươn lên trở thành đối thủ đáng gờm của Mỹ, đã được khẳng định trong báo cáo của Chủ tịch Tập Cận Bình tại Đại hội 19 tháng 10 năm 2017, nhấn mạnh việc Trung Quốc sẽ trở thành một siêu cường và nắm vai trò lãnh đạo thế giới trong 2 thập kỷ tới; 


Trong khi đó, nước Mỹ, đối trọng lớn nhất của Trung Quốc, lại đang tỏ ra là một đối tác khó lường và đặc biệt là sức ảnh hưởng của Mỹ đang có nguy cơ giảm sút. 


Một trong những bước tiến quyết đoán nhất của cuộc đua tranh này chính là việc chính phủ Trung Quốc công bố kế hoạch "Vành đai và Con đường". 


Với hàng loạt dự án cơ sở hạ tầng trải dài từ châu Âu đến Nam Á, "Vành đai và Con đường" sẽ tạo ra một bầu không khí bao trùm bởi ảnh hưởng của Trung Quốc với quy mô vượt ra ngoài châu Á. 


Vì vậy, cuộc gặp bên lề hội nghị ASEAN ở Philippines vừa qua, 4 nước Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ, Australia, cũng chưa ra được một tuyên bố chung nào. 


Bốn bên chỉ tự phát ra tuyên bố của riêng mình mà theo nhận xét của dư luận, vẫn còn có sự khác nhau về mục tiêu, nội dung và cơ chế hoạt động của “Tứ giác kim cương” này, mặc dù họ đều đề cập đến việc thúc đẩy và vun đắp cho một "Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở”.


Chẳng hạn, tuyên bố của Ấn Độ cho thấy New Delhi xem "bộ tứ" là cơ hội để nước này tìm kiếm đối trọng với kế hoạch "Vành đai và Con đường" của Trung Quốc. 


Trong khi đó, tuyên bố của Mỹ và Australia nhìn chung "bình tĩnh" hơn và ít dè chừng Trung Quốc hơn so với Nhật Bản hay Ấn Độ. 


Thực tế này đã phản ánh lợi ích xung đột bên trong "bộ tứ" là không thể tránh khỏi, khi cả Nhật Bản và Australia phụ thuộc vào Trung Quốc đến 22% kim ngạch thương mại của họ. 


Bản thân mối quan hệ giữa Mỹ với Nhật Bản cũng có thể không suôn sẻ khi ông Donald Trump, trong cùng bài phát biểu về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, đã đòi hỏi một sự giao thương "công bằng" hơn. 


Nhật Bản cũng là nước có thặng dư thương mại so với Mỹ. 


Ngoài ra còn có ý kiến cho rằng việc hồi sinh "Tứ giác kim cương" là ý đồ của Mỹ nhằm san sẻ bớt trách nhiệm cho các đối tác để duy trì trật tự tại châu Á. 


Nếu đây là ý định thật sự của Washington thì "Tứ giác kim cương" sẽ không có sự đóng góp tích cực của Mỹ, và vì thế "Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do rộng mở" sẽ chỉ là một câu khẩu hiệu cửa miệng…


Trong bối cảnh đó, các nước khác trong khu vực nên làm gì? Theo chúng tôi, có mấy việc các nước trong khu vực cần phải cân nhắc.


Thứ 1, cần tiếp tục theo dõi nghiên cứu để nắm vững mọi thông tin diễn biến của ý tưởng “Tứ giác kim cương”.


Thứ hai, chưa tỏ rõ lập trường chính thức trước bất kỳ một lời kêu gọi tham gia nào, cũng không nên chính thức từ chối tham gia hay không tham gia khi mọi thông tin chưa được sáng tỏ.


Thứ ba, không né tránh các cuộc hội thảo, diễn đàn liên quan đến ý tưởng này khi được mời tham gia.


Thứ tư, thường xuyên theo dõi, nghiên cứu, đánh giá, phân tích so sánh những mặt lợi và bất lợi có liên quan giữa dự án “Vành đai và Con đường” với ý tưởng “Tứ giác kim cương” để có định hướng chủ trương và phương án ứng xử thích hợp nhất. 


Cảnh giác không để bị lôi cuốn và trở thành những con bài trong ván cờ địa- chính trị giữa các siêu cường….


Thứ năm, các nước ASEAN cần tăng cường trao đổi thông tin để có lập trường chung về việc có nên tham gia vào “Tứ giác kim cương” này không? Nếu có thì tham gia đến đâu?


Tiến sĩ Trần Công Trục
10 Tháng Tám 2015(Xem: 18503)
"Giới phân tích nói với Tân Hoa Xã rằng, chuyến thăm lần này của ông John Kerry là đi tiền trạm cho Tổng thống Barack Obama thăm Việt Nam cuối năm nay."
10 Tháng Tám 2015(Xem: 18453)
Hà Nội 07/08/2015 - Ngoại trưởng John Kerry: « Hoa Kỳ thừa nhận rằng chỉ có nhân dân Việt Nam quyết định hệ thống chính trị của mình. Nhưng có những nguyên tắc cơ bản mà chúng tôi bảo vệ : Đó là không một ai bị trừng phạt chỉ vì đã bày tỏ suy nghĩ của mình một cách ôn hòa ». Và Hoa Kỳ cho rằng « các tiến bộ trong lĩnh vực nhân quyền sẽ phục vụ cho lợi ích của Việt Nam ».
06 Tháng Tám 2015(Xem: 19894)
"Ngài cũng xác nhận rằng GHPGVNTN không là kẻ thù của Việt Nam Cộng sản. Bởi vì “Chúng tôi yêu quê hương Việt (…) nếu chúng tôi đòi hỏi tự do ngôn luận, tự do tôn giáo, tự do hội họp và tự do lập hội, không phải vì chúng tôi là “thế lực xấu” muốn phá hoại chính quyền, mà bởi vì chúng tôi mang niềm tin tưởng nhân quyền là dụng cụ để xây dựng một xã hội thịnh vượng và âu lo cho con người, căn cứ trên pháp quyền và sự tôn trọng lẫn nhau. Chúng tôi tin rằng ai cũng có quyền tham dự để định hướng số phận mình cũng như tương lai của xứ sở”." XEM THÊM: Đại lão Hòa thượng Quảng Độ nói gì về VN và tăng lữ hải ngoại? http://www.nhatbaovanhoa.com
04 Tháng Tám 2015(Xem: 21634)
"Báo New York Times hôm 3/8 cho biết trong vòng đàm phán tại Hawaii, phía Việt Nam vẫn chưa sẵn sàng từ bỏ các lợi ích mà các doanh nghiệp nhà nước đang được hưởng." "Trả lời BBC trong cuộc phỏng vấn cùng ngày, Tiến sỹ Lê Đăng Doanh cho rằng thông báo hoàn tất đàm phán cho thấy giữa Việt Nam và Hoa Kỳ đã "có sự nhất trí" về vấn đề nghiệp đoàn và kinh tế thị trường." * Công đoàn là của ai? * Công đoàn Đoàn kết Ba Lan. * Sách Đông Âu tại Việt Nam. * Trích hồi ký Trần Văn Giàu: Hoàng Quốc Việt giải tán Công đoàn VN.
03 Tháng Tám 2015(Xem: 19268)
"Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất đánh giá vụ việc là “mang tính chất cực kỳ nghiêm trọng, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội”." Singapore giải thích lý do cấm một số phụ nữ VN nhập cảnh
30 Tháng Bảy 2015(Xem: 26237)
"Là người đã tham gia đoàn đàm phán về biên giới với Campuchia ngay từ đầu những năm 80 của thế kỷ trước, tôi cho rằng Thủ tướng Hun Sen đã nói đúng sự thật về việc Campuchia cạo sửa bản đồ trước khi đàm phán với Việt Nam: “Tôi không làm gì sai về điều này. Khi các cán bộ có thẩm quyền của Campuchia nhận được chỉ thị của Hoàng thân Norodom Sihanouk năm 1964, họ đã chỉnh sửa bản đồ của Campuchia, lúc đó tôi chỉ mới 12 tuổi."
28 Tháng Bảy 2015(Xem: 22261)
"Theo nguồn tin của Voice Australia một tổ chức phi chính phủ bảo vệ người tỵ nạn của người Việt Nam ở hải ngoại đóng trụ sở tại Melbourne – Úc, hôm Chủ nhật 26/07/2015, chính quyền Úc đã bất ngờ trục xuất toàn bộ 46 thuyền nhân đi trên một chiếc tàu tới Úc xin tỵ nạn."
28 Tháng Bảy 2015(Xem: 18354)
"Tổng thống Obama đã đi thăm 2 ngày Kenya, quê của thân phụ ông, nơi ông được ca ngợi như một người con cưng của đất nước.Trong một bài diễn văn đọc trước khi rời khỏi Kenya ngày Chủ Nhật, Tổng thống nói Kenya đang ở ngả tư đường “đầy đau khổ, nhưng cũng có nhiều hứa hẹn to lớn.” Bài diễn văn của Tổng thống Obama tại trụ sở Liên hiệp Châu Phi kết thúc chuyến viếng thăm 5 ngày đến Kenya và Ethiopia.
28 Tháng Bảy 2015(Xem: 18316)
"Cuộc đọ sức kéo dài giữa Athens với các chủ nợ khiến nhiều thành viên trong khu vực đồng euro đau đầu. Nhưng khác với hai đợt khủng hoảng hồi năm 2010 và 2012, đe dọa Hy Lạp bị loại khỏi eurozone đã không tạo nên một làn sóng hoảng loạn trên thị trường tài chính thế giới."
28 Tháng Bảy 2015(Xem: 18179)
"Theo Bộ Ngoại giao Mỹ ngày hôm qua, 27/07/2015, vào tuần tới, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry sẽ trở lại vùng Trung Đông và Đông Nam Á trong một chuyến công du từ ngày 02/08 cho đến 08/08/2015."
28 Tháng Bảy 2015(Xem: 19103)
Hun Sen: "Khi các cán bộ có thẩm quyền của Campuchia nhận được chỉ thị của Hoàng thân Norodom Sihanouk năm 1964, họ đã chỉnh sửa bản đồ của Campuchia, lúc đó tôi chỉ mới 12 tuổi. Họ (các quan chức Campuchia) thời điểm đó đã 'bỏ rơi' đảo Koh Tral và Kamcuchea Krom cho Việt Nam. Tôi không thể đòi lại được"
26 Tháng Bảy 2015(Xem: 25090)
"Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ David Shear phát biểu trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện hôm Thứ Tư rằng, Washington sẽ đặt thêm các tài sản của không quân tại Úc bao gồm máy bay ném bom B-1 và máy bay giám sát. Đây không phải là một ý tưởng hoàn toàn mới, nó đã được đề xuất từ năm 2013 bởi Tư lệnh Không quân Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương, tướng Herbert Hawk Carlisle."
26 Tháng Bảy 2015(Xem: 18596)
1. Su Bi (2014); 2. Ga Ven (2014); 3. Chữ Thập (2014); 4. Châu Viên (2014); 5. Gạc Ma (1988); 6. Tư Nghĩa (2014); 7. Bãi Vành Khăn (2014); 8. Bãi Scarborough (2012) 9. Bãi Cỏ Mây; 10. Bãi Trăng Khuyết; 11. Bãi Cỏ Rong; ... (Những đảo, bãi đá, rạn san hô này rất gần bờ biển Palawan, Manila). Hải đồ của Văn Hóa map. Trong số 7 căn cứ hỏa lực các đảo TQ chiếm hữu sắp hoàn tất, đảo Chữ Thập có vị trí quân sự chiến lược tối quan trọng đối với tầm hoạt động của không quân và vũ khí hiện nay; nó nằm giữa biển Trường Sa so với bờ biển Việt Nam (Sàigon) và Philippines (Palawan).
23 Tháng Bảy 2015(Xem: 19344)
"Phi hành gia Mỹ Kjell Lindgren, phi hành gia Oleg Kononenko của Nga, và phi hành gia Nhật Kimiya Yui sẽ nhập đoàn với hai phi hành gia Nga Gennady Padalka và Mikhail Kornienko, và phi hành gia người Mỹ Scott Kelly đã có mặt trên trạm không gian quốc tế. NASA cho hay cả 6 phi hành gia này sẽ ở trên Trạm Không gian Quốc tế cho tới tháng 12 năm nay."
23 Tháng Bảy 2015(Xem: 21799)
Tổng thống Mỹ Barack Obama lên đường sang Kenya hôm nay, 23/07/2015, chặng đầu tiên trong khuôn khổ chuyến viếng thăm chính thức châu Phi. Hôm qua, người đứng đầu Nhà Trắng phát biểu quan hệ giữa Hoa Kỳ và lục địa này đang ở « tầm cao mới ». Đây là chuyến công du đầu tiên tại quê cha của ông với tư cách là Tổng thống. Sau đó, ông sẽ tới Ethiopia, cũng với tư cách là người đứng đầu nhà nước Hoa Kỳ đầu tiên trong lịch sử đặt chân tới quốc gia này. Phát ngôn viên của Nhà Trắng, ông Earnest, cho biết chương trình của Tổng thống Obama sẽ không thay đổi dù trước đó, chính quyền Kenya đã công bố rộng rãi chi tiết lịch trình chuyến đi của tổng thống cũng như giờ ông tới đất nước này.
21 Tháng Bảy 2015(Xem: 19105)
"Cuộc tập trận này diễn ra sau khi tân chỉ huy trưởng Hạm đội Thái Bình Dương Hoa Kỳ thực hiện chuyến bay giám sát kéo dài bảy tiếng đồng hồ tại Biển Đông, trên một phi cơ trinh sát hiện đại nhất của Mỹ. Loại tàu đổ bộ « Bison » (hay Zuhr) là thủy phi cơ quân sự lớn nhất thế giới, có thể chở theo ba chiếc xe tăng hạng nặng mỗi chiếc gần 150 tấn, hoặc mười xe bọc thép và 140 binh sĩ."
20 Tháng Bảy 2015(Xem: 26835)
Khoảng 2.000 người Campuchia dẫn đầu là các dân biểu của đảng Cứu quốc đối lập đã tới vùng biên giới với Việt Nam hôm Chủ nhật 19/7.
19 Tháng Bảy 2015(Xem: 26731)
"Một sự kiện quan trọng cần được nhắc đến là VAF, nhờ quan hệ của luật sư Wesley Coddou, đã được Trung tâm Nhận Dạng, Đại học Bắc Texas (Center for Human Identification, Department of Forensic and Investigative Genetics, University of North Texas Health Science Center) nhận thử nghiệm miễn phí DNA từ các mẫu hài cốt tù cải tạo và thân nhân của họ. Việc thử nghiệm DNA đem lại niềm an ủi vô cùng lớn lao cho những gia đình tù cải tạo đã chết trong tù mà mộ đã mất bia và không có di vật gì bên cạnh hài cốt khiến thân nhân có thể xác nhận là của người quá cố." (Bức ảnh duy nhất về tù cải tạo do một phóng viên Mỹ chụp trong trại cải tạo Hàm Tân; người đứng thứ tư từ trái có thể là tướng Lê Minh Đảo (xin xác nhận).
17 Tháng Bảy 2015(Xem: 30429)
Tân đô đốc Hạm đội Thái Bình Dương của Hoa Kỳ hôm thứ Sáu bảo đảm với các đồng minh châu Á rằng các lực lượng của Hoa Kỳ đã được trang bị kỹ càng và sẵn sàng đối phó với bất kỳ tình huống bất ngờ nào ở Biển Đông.