María Grever, tổ sư Bolero

07 Tháng Tám 201412:00 SA(Xem: 9322)

Thứ bảy 02 Tháng Tám 2014

María Grever, phụ nữ đầu tiên thành danh nhờ bolero

 image036

Bà María Cristina García Cepeda và ông Gabriel Abaroa, thành viên ban giám khảo giải thi sáng tác Beca María Grever - DR

Tuấn Thảo RFI

Làng nhạc Mêhicô không thiếu gì các giọng ca nữ chuyên hát nhạc bolero. Nhưng trên lãnh vực sáng tác, số phụ nữ chuyên viết theo thể điệu này có thể được đếm trên đầu ngón tay. Trên thế giới, hầu như ai cũng biết đến bài Besame Mucho. Nhưng người phụ nữ đầu tiên nổi tiếng nhờ sáng tác bolero không phải là bà Consuelo Velásquez, mà chính là tác giả María Grever.

Tên thật là María Joaquina de la Portilla Torres (sinh năm 1885 - mất năm 1951), bà chào đời tại bang Guanajuato, nằm cách thủ đô Mêhicô khoảng 100 cây số về phía Tây Bắc. Năm lên sáu, bà theo bố mẹ rời Mêhicô về sống ở quê cha là thành phố Sevilla. Trong gần một thập niên liền, bà sống với gia đình bên nội ở Tây Ban Nha.

Từ nhỏ, bà María đã có năng khiếu âm nhạc, lỗ tai thính đến nổi (perfect pitch), mỗi lần nghe trên đài phát thanh một khúc nhạc, bà có thể ngồi vào đàn piano, đánh lại giai điệu mà không hề sai một nốt. Giai thoại kể rằng, thời còn bé, bà viết khúc đàn dương cầm đầu tiên, năm mới lên bốn, còn bản nhạc hoàn chỉnh đầu tay bà viết vào năm 16 tuổi (bài hát A Una Ola). Bài hát sau đó được ghi âm phát hành, nhờ vậy mà bà María mới lập kỷ lục với ba triệu bản bán chạy cho ca khúc đầu tay.

Thấy bà có năng khiếu, cho nên ông bố mới gửi con sang Pháp tầm sư học đạo. Bà María sống ở Paris trong vòng hai năm học đàn với nhiều thầy, trong đó có Franz Lenhard và nhất là nhạc sĩ nổi tiếng Claude Debussy. Nhà soạn nhạc người Pháp dạy cho bà cách viết tổ khúc và tiểu phẩm, kể cả các bản có lời và không lời cantate và sonate, cách dùng hợp âm ba nốt …

Ảnh hưởng của Debussy in đậm các sáng tác đầu đời của María. Có lẽ cũng vì thế mà những bài hát đầu tiên, viết cho các giọng ca tenor cổ điển, được bà sáng tác theo thể điệu habanera, chứ không phải là bolero. Đến khi thành danh, bà mới chủ yếu viết nhạc bolero từ những năm 1930 trở đi, khi dòng nhạc này trở thành hẳn một phong trào sáng tác cực thịnh tại Mêhicô.

Sau một thời gian ăn học tại Pháp, bà María trở về Mêhicô, nhưng thay khởi đầu sự nghiệp ở quê mẹ, bà lại sang New York lập nghiệp từ năm 1916, sau khi lấy chồng người Mỹ (ông Leo A. Grever). Bà chọn tên của chồng làm nghệ danh, và chủ yếu làm việc cho các hãng phim Hollywood (Paramount Pictures và 20th Century Fox), qua việc sáng tác ca khúc và nhạc phim cho hai nhạc trưởng Stanley Adams và Irving Caesar, trong đó có một số bản hoà tấu dùng làm nhạc nền sau này lại trở nên ăn khách một khi được đặt thêm lời.

Đột ngột qua đời vào năm 66 tuổi (1951) chỉ vài tháng sau khi lâm bạo bệnh, María Grever lúc sinh tiền đã viết hơn 800 bản nhạc, trong đó có hơn một nửa là bolero, nổi danh từ đầu những năm 1930 tại Hoa Kỳ, Châu Âu và Nam Mỹ. Chỉ riêng trong số 400 bài bolero do bà sáng tác, có ít nhất là 10 bài được xếp vào hàng kinh điển ở Châu Mỹ La Tinh.

Ca khúc đầu tiên ăn khách trên thị trường quốc tế là nhạc phẩm Júrame (Hãy thề với anh) mà sau này cả Luis Miguel và Andrea Bocelli đều có ghi âm lại, nhưng không qua mặt phiên bản chính gốc ghi âm vào năm 1927 của José Mojica, danh ca tenor người Mêhicô, hoà quyện hai thể điệu habanera với bolero.

Trong vòng hai thập niên liền, María Grever sáng tác nhiều ca khúc ăn khách, nhạc phẩm Volveré trong tiếng Anh trở thành I Will Return, bài Munequita Linda được chuyển ngữ thành Magic Is the Moonlight. Bản nhạc này ban đầu được viết theo điệu bolero, có tiểu tựa là Te Quiero Dijiste, nhưng sau này thường được phối theo điệu cha cha. Ngoài ra còn phải kể đến tác phẩm Cuando Vuelva a tu Lado, nổi danh khắp thế giới nhờ phiên bản tiếng Anh là "What A Difference A Day Makes".

Vào năm 1959, diva của làng nhạc jazz Dinah Washington phá kỷ lục số bán với bài hát này, đoạt giải Grammy dành cho ca khúc xuất sắc nhất trong năm. Bản nhạc trở thành bài hát tủ (signature song) gắn liền với tên tuổi của thần tượng Dinah Washington, nhưng lối hoà âm cool jazz của giai điệu làm cho nhiều người quên hẳn đi nguồn gốc La Tinh của bài hát nguyên tác.

Sinh thời, ngoài cái tài soạn nhạc bolero, María Grever còn nổi tiếng nhờ lối sáng tác phong phú đa dạng, cho dù đa số các bản nhạc đều được viết theo cùng một cung thể. Sự tiếp cận với nhạc jazz giúp cho bà “thoát cách” nhưng vẫn giữ được cái cốt La Tinh. Những giai điệu hoà quyện cả điệu thứ lẫn điệu trưởng, bà viết điệu thứ thoáng buồn, chứ không bi lụy sầu não, còn điệu trưởng thì rộng mở thênh thang, nghe rất thanh thản bình an.

Thành danh từ cuối những năm 1920, tức là một thập niên trước khi có hiện tượng Besame Mucho của Consuelo Velásquez (1941), bà María Grever được người châu Mỹ La Tinh tôn vinh thành một trong những tác giả hàng đầu. Tên của bà được đặt cho một giải thưởng sáng tác âm nhạc thường niên tại Mêhicô. Dòng nhạc La Tinh nâng bà lên một vị trí xứng đáng với tầm vóc sự nghiệp, vì từ lúc sinh tiền, bà María Grever từng được công nhận là phụ nữ đầu tiên nổi tiếng nhờ soạn nhạc bolero kinh điển./

17 Tháng Tám 2014(Xem: 9855)
Mùa hè năm nay, ca sĩ nhạc jazz Natalie Cole cho tái bản tập nhạc ghi âm các bài hát tiếng Tây Ban Nha. Album này mang tựa đề Natalie Cole En Español, chủ yếu bao gồm các tình khúc La Tinh kinh điển, phát hành lần đầu tiên vào tháng Sáu năm 2013, đậm đặc chất bolero và cha cha.
10 Tháng Tám 2014(Xem: 10530)
Trong số các bản tango nổi tiếng, bài A Media Luz được liệt vào danh sách 10 nhạc phẩm bất tử của Argentina. Đứng đầu danh sách này là La Cumparsita (tiếng Việt là Vũ nữ thân gầy). Kế theo sau là El Choclo (Quả Ngô, hiểu theo nghĩa Trái Cấm, tựa tiếng Việt là Tình như mũi tên). Bản tango thứ ba là A Media Luz, mà đặc điểm là bài hát không bị kiểm duyệt dù đề cập đến đề tài sex trong tango.
31 Tháng Bảy 2014(Xem: 10844)
Trong khuya, mở nghe Quỳnh Giao "Tình Tự Mùa Xuân" của Từ Công Phụng do VCH gửi, nghe sao thấy bâng khuâng lạ thường! Giọng như mới đó mà nay người đã khuất nẻo nơi đâu? Chẳng hiểu sao giờ này VCH lại còn thực hiện PPS này? Phải chăng do những rung động thuần túy của một người vẫn luôn chuộng nghệ thuật, vẫn còn luyến thương giọng hát của một thưở, một thời thanh xuân đáng nhớ...
29 Tháng Bảy 2014(Xem: 9069)
Ca sỹ Khánh Ly đã bay từ Mỹ về Sài Gòn hôm 28/7 để chuẩn bị cho hai chương trình biểu diễn vào hai tối 02/08 ở Hà Nội và 08/08 ở Đà Nẵng. Đây là lần thứ hai trong vòng vài tháng bà trở lại Việt Nam. Ca sỹ nổi tiếng với các ca khúc của nhạc sỹ Trịnh Công Sơn lần đầu tiên về nước biểu diễn hồi tháng 5/2014 sau gần 40 năm sống ở Mỹ, làm dấy lên phản ứng trái ngược cả từ trong nước và cộng đồng hải ngoại.
25 Tháng Bảy 2014(Xem: 9799)
Nữ nghệ sĩ Quỳnh Giao vừa qua đời tại California, thọ 68 tuổi, sau một cơn bạo bệnh. Quỳnh Giao tên thật là Nguyễn Đoan Trang, sinh năm 1946 tại làng Vỹ Dạ, Huế, là con gái của nữ danh ca tân nhạc Minh Trang.
21 Tháng Bảy 2014(Xem: 8385)
Ông bắt đầu sự nghiệp vào những năm 1920 và trở thành một khuôn mặt và âm thanh quen thuộc của nhiều câu lạc bộ và quán rượu ở New Orleans.
29 Tháng Sáu 2014(Xem: 8954)
Chương trình RFI hôm nay được dành để nói về thể điệu bolero. Ngoài hai liên khúc mà RFI hoà âm lại gồm các bản nhạc nổi tiếng nhất, còn có Tristezas, nguyên là bản bolero đầu tiên được viết vào năm 1883.
22 Tháng Sáu 2014(Xem: 9760)
Câu thơ chẳng biết của ai mà ghi lại cũng chẳng biết có đúng không. Nhưng thực sự rất gần với hoàn cảnh của ông thầy dạy Triết, Nguyễn Xuân Hoàng. Anh Nguyễn Xuân Hoàng cũng là nhà văn tên tuổi trên văn đàn và báo giới. Tổng thư ký báo Văn, báo Người Việt, Viet Mercury và Viet tribune hiện nay tại San Jose.
18 Tháng Sáu 2014(Xem: 9095)
Một sớm mai, đất trời Nam Cali vừa mới trải qua những ngày mưa dầm ảm đạm, thì bỗng nhiên, dĩa nhạc của nhạc sĩ Tôn Thất Minh xuất hiện và đã như một làn nắng ấm trong buổi bình minh làm tan đi những đám mây mù.
20 Tháng Năm 2014(Xem: 9279)
30 Tháng Ba 2014(Xem: 10249)
Vũ Đức Sao Biển: "Tôi sinh ra tại Quảng Nam, là con của một gia đình nghèo. Mười tám tuổi, tôi xách chiếc vali nhỏ đựng vài bộ áo quần, tấm bằng tú tài, cây đàn violon, hành phương Nam
10 Tháng Hai 2014(Xem: 9959)
Văn Hóa Magazine chuyển tải nguyên văn mục Nhân Văn Giai Phẩm trên http://www.nhatbaovanhoa.com,
16 Tháng Mười Hai 2013(Xem: 8946)
Một đạo diễn Mỹ từng ba lần đoạt giải thưởng Oscar danh giá mới tới Việt Nam để giúp đào tạo 30 nhà làm phim tài liệu trẻ của Việt Nam ở cả hai miền Nam và Bắc.
21 Tháng Mười Một 2013(Xem: 10616)
Phạm Duy không giống Massiaen, ông đi chu du khắp các lục địa để sưu tầm những nỗi lòng của người Việt xa quê hương. Bằng hình thức ẩn dụ ông mượn những loài chim trong ca dao, dân ca để hót lên những âm điệu hoài hương đó qua tổ khúc Bầy Chim Bỏ Xứ.
24 Tháng Mười 2013(Xem: 9067)
Trong số những bản nhạc Tây Ban Nha rất nổi tiếng, mà nhiều người La Tinh cứ nghĩ rằng nguyên tác là một bài ca Trung Mỹ, có bài Cantinero de Cuba, với giai điệu nồng thắm mặn mà, tiết tấu mềm mại lụa là. Tựa đề nguyên gốc khiến cho người ta tưởng lầm đây là một bản tình ca ra đời tại La Havana. Nhưng bài này được viết tại Sevilla, thủ phủ vùng Andalucia.
08 Tháng Mười 2013(Xem: 8747)
WASHINGTON D.C.: Ngoài những thành công nổi bật về lãnh vực y dược và tin học, giới trẻ thuộc thành phần người Việt tị nạn bắt đầu gặt hái thành qu? tốt đẹp về mặt nghệ thuật. Một cô bé 15 tuổi vừa đạt địa vị cao quý nhất về thơ dành cho học sinh trung học trên toàn quốc Hoa Kỳ, và được Đệ Nhất Phu Nhân tiếp đón tại Bạch Ốc.
01 Tháng Mười 2013(Xem: 14535)
Mới đây hai nhạc sĩ có tiếng của Việt Nam là Huy Tuấn và Quốc Trung khi được báo chí phỏng vấn về đề tài “nhạc sến” đã có những phát biểu làm dư luận ồn ào nếu không muốn nói là nổi giận.
23 Tháng Chín 2013(Xem: 10679)
Giới soạn nhạc La Tinh đã cống hiến cho đời nhiều tình khúc bất tử. Người Uruguay rất tự hào với nhạc phẩm La Cumparsita. Dân Panama xem bài Historia de Un Amor như một di sản văn hóa. Người Cuba đưa bản Quizas, Quizas đi vòng quanh thế giới. Còn Besame Mucho từng được chọn là giai điệu Mêhicô hay nhất mọi thời đại.
23 Tháng Chín 2013(Xem: 8809)
Trả lời trên đài phát thanh RTL vào sáng nay 10/09/2013, Johnny Hallyday thông báo đang chuẩn bị nhiều buổi biểu diễn tại Hà Nội và Hồng Kông để gây quỹ giúp trẻ em bị nhiễm HIV.
18 Tháng Chín 2013(Xem: 8513)
Nữ ca sĩ hải ngoại đã có cơ hội gặp gỡ người hâm mộ và yêu thích tiếng hát của cô trong đêm nhạc diễn ra vừa qua tại phòng trà Tiếng Xưa, TP.HCM.