Sau trăm năm, sân khấu cải lương như đèn từ từ hết dầu...

14 Tháng Giêng 201912:06 SA(Xem: 6749)

VĂN HÓA ONLINE - VĂN NGHỆ - THỨ HAI 14 JAN 2019


Sau trăm năm, sân khấu cải lương như đèn từ từ hết dầu...


19/12/2018


TTO - Cả nước đang có những hoạt động kỷ niệm 100 năm sân khấu cải lương. Giữa niềm vui vẫn có những mối lo, như NSƯT Lê Tứ thì: 'Sân khấu cải lương đang khó khăn trăm bề, mỗi ngày thấy yếu dần như đèn đang từ từ hết dầu...'


image046


Vở cải lương Trung thần dù được đầu tư tốt nhưng cũng chỉ diễn được hai suất tại Nhà hát Bến Thành - Ảnh: LINH ĐOAN


“Tôi cho rằng lực lượng đạo diễn trẻ không thiếu. Nhưng có lẽ họ chưa tạo niềm tin đủ sức làm những tác phẩm lớn, vì vậy chỉ giới hạn được giao dàn dựng những trích đoạn, tác phẩm nhỏ nên khó mà trưởng thành.


Ông Lê Nguyên Đạt (trưởng khoa kịch hát dân tộc Trường ĐH Sân khấu - điện ảnh TP.HCM)


Vài năm gần đây, các đêm diễn cải lương ngày càng thưa thớt dần. Các sô diễn thường chỉ nở rộ khi có sự kiện hoặc mùa hội diễn. Đó là hệ lụy của cả một thời gian dài, tổng lực cho các hoạt động của cải lương đều đi xuống.


Khai mạc chuỗi hoạt động nghệ thuật chào mừng 100 năm cải lương


Sân khấu cải lương đang thiếu lực lượng tác giả giỏi, thiếu những tác phẩm hay mang hơi thở của cuộc sống. Lực lượng đạo diễn trẻ gần đây đã bật lên vài gương mặt nhưng cơ hội cho họ thể hiện không được nhiều.


Có giai đoạn, sân khấu cải lương chào đón sự góp mặt của các đạo diễn trẻ từ lĩnh vực kịch nói. Thế nhưng, hiếm trường hợp nào tạo được dấu ấn, có một số tác phẩm rơi vào tình trạng kiểu kịch nói "đâm bài ca", không đảm bảo được độ mượt mà, chất trữ tình, sâu lắng của cải lương.


Nhiều năm qua, sân khấu cải lương cũng không "đào tạo", tìm ra thêm nhiều khán giả mới. Khi làm chương trình Tôi yêu cải lương tại Nhà hát Bến Thành năm 2016 với vở diễn Trung thần, ông bầu Huỳnh Anh Tuấn lắc đầu ngao ngán vì bán vé quá cực.


Trung thần là vở diễn hay, được đầu tư tốt nhưng cũng chỉ diễn được 2 suất, gần như không thể diễn tiếp tục. "Cho dù có Minh Vương, Lệ Thủy... thì cũng chừng 2 suất, cao lắm 3 suất đã hết khán giả!" - ông Tuấn nói.


Đạo diễn Lê Nguyên Đạt, trưởng khoa kịch hát dân tộc Trường ĐH Sân khấu - điện ảnh TP.HCM, cho biết mới đây một chuyên viên âm thanh giỏi nghề gắn bó mấy chục năm với một nhà hát đã ra đi làm việc bên ngoài, vì nhà hát không thể "nuôi" anh. Sân khấu cải lương đã khó mà còn lần lượt mất đi những người làm nghề giỏi.


Nhạc sĩ Hồ Văn Thành cũng từng chia sẻ: "Tôi viết nhạc cho cải lương vì yêu mến, chứ thù lao nhận được chỉ đủ chi cho tiền thu âm chứ chưa tính đến công sức của người sáng tác. Tìm nhạc công giỏi, chịu đánh nhạc được sáng tác mới cũng rất khó. Vì vậy, thường người ta hay chọn nhạc thu sẵn để đỡ mất công, đỡ tốn tiền...".


Nghệ sĩ đi chơi tài tử, ca salon...


Một số đơn vị công lập còn có may mắn là một năm được dựng 1, 2 vở. Thế nhưng thật sự cũng không mấy khả quan, bởi rất nhiều vở diễn nghệ sĩ bỏ công ra tập gần cả tháng trời nhưng chỉ diễn được 1, 2 suất. Thậm chí có vở tập xong, công diễn xong rồi... thôi vì không thể bán vé được!


Soạn giả Hoàng Song Việt đau đáu: "Tôi rất đồng cảm với sự nỗ lực của các nghệ sĩ nhưng không được bù đắp bằng những suất diễn nối dài. Tuy nhiên, cũng lấy làm buồn vì có những người tự cho mình cái quyền xem thường công việc mình làm. Họ có suy nghĩ tập làm chi cho nhiều, học tuồng cho thuộc làm gì để cuối cùng chỉ diễn được một suất.


Không cần học, tập ít thôi lên sân khấu đã có máy nhắc. Tôi cho máy nhắc là tội ác lớn nhất của cải lương hiện nay, gây hệ lụy cho sàn diễn. Đơn cử trong cuộc thi cải lương toàn quốc vừa rồi tại Long An, có vai diễn hát từ đầu tới cuối không sai một chữ nhưng tôi ngồi xem mà bực mình. Vì diễn viên cứ vừa diễn vừa nghe máy nhắc".


Không có sàn diễn, không có suất diễn, nghệ sĩ cải lương làm gì? NSƯT Lê Tứ buồn rầu cho biết để sống được anh em nghệ sĩ cũng phải xoay xở. Nghệ sĩ giờ đa phần quay trở lại chơi đờn ca tài tử, hát salon, hát quán, đám tiệc...


Nghệ sĩ Kim Tử Long cho hay nhiều giọng ca trẻ rất hay nhưng đâu có đất cho các nghệ sĩ trẻ dụng võ, vậy là các bạn phải chạy hát đám tiệc. "Riết rồi có những em quen hát thiệt khỏe, thiệt to để lấn át tiếng ồn, chủ yếu là khoe giọng. Khi trở về sân khấu chính quy, vào một vở diễn uốn nắn các em rất khó vì các em không biết hát theo tâm lý nhân vật, cách bỏ nhỏ như thế nào cho mùi mẫn, tình cảm".


NSƯT Lê Tứ cho biết cũng có gia chủ rất đàng hoàng. Họ mê cải lương, khoái nghe hát nhưng không có thời gian đến rạp hát, họ có thể bỏ cả trăm triệu mời nghệ sĩ tới nhà. Nghệ sĩ cùng ăn uống, đàn hát rồi ra về gia chủ gửi phong bì cátsê...


Đạo diễn Lê Trung Thảo thở dài khi kể có nhiều bạn làm clip cái gì cũng muốn... lồng lộn, phục trang màu mè, không đúng với nhân vật, muốn đội mũ mão gì thì đội. Chất giọng yếu, diễn xuất tùy tiện, lại còn chế tuồng làm hư những tuồng tích hay.


Thế nhưng khi tung clip lên mạng luôn giật gân với những danh xưng "giọng ca tài năng", "hotboy làng cải lương"... Những sự bát nháo đó cũng làm ảnh hưởng đến sân khấu cải lương, khiến khán giả trẻ hiểu sai về cải lương.


Vẫn chưa có rạp dành cho cải lương


Nhiều năm trước, thủ phủ của cải lương thành phố là rạp Hưng Đạo. Sau khi rạp được xây mới thì vấp phải sự phản ứng của người làm nghề cho rằng rạp không đáp ứng đủ điều kiện, sân khấu bị thu hẹp, số ghế quá ít, ghế trên lầu khó sử dụng vì bị vướng tầm nhìn...


NSƯT Kim Tử Long sau khi thuê rạp (hiện là Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang) để diễn vở Tô Ánh Nguyệt năm ngoái đã phải "chạy dài" không dám làm tiếp, vì số ghế dưới đất không tới 250 ghế, tiền bán vé không đủ bù chi. Vì vậy, từ lúc hoàn thành nhà hát cho tới nay, số lượng đêm diễn rất ít, cơ sở vật chất cũng ít nhiều xuống cấp.


Không có rạp dành cho cải lương, các đơn vị xã hội hóa muốn diễn phải đi thuê rạp với tiền thuê quá cao, có nơi 50 - 70 triệu đồng/đêm khiến các ông bầu, bà bầu xanh mặt và mỗi lần muốn tổ chức sô phải đắn đo, cân nhắc.

10 Tháng Tám 2014(Xem: 10531)
Trong số các bản tango nổi tiếng, bài A Media Luz được liệt vào danh sách 10 nhạc phẩm bất tử của Argentina. Đứng đầu danh sách này là La Cumparsita (tiếng Việt là Vũ nữ thân gầy). Kế theo sau là El Choclo (Quả Ngô, hiểu theo nghĩa Trái Cấm, tựa tiếng Việt là Tình như mũi tên). Bản tango thứ ba là A Media Luz, mà đặc điểm là bài hát không bị kiểm duyệt dù đề cập đến đề tài sex trong tango.
07 Tháng Tám 2014(Xem: 9324)
Làng nhạc Mêhicô không thiếu gì các giọng ca nữ chuyên hát nhạc bolero. Nhưng trên lãnh vực sáng tác, số phụ nữ chuyên viết theo thể điệu này có thể được đếm trên đầu ngón tay. Trên thế giới, hầu như ai cũng biết đến bài Besame Mucho. Nhưng người phụ nữ đầu tiên nổi tiếng nhờ sáng tác bolero không phải là bà Consuelo Velásquez, mà chính là tác giả María Grever.
31 Tháng Bảy 2014(Xem: 10848)
Trong khuya, mở nghe Quỳnh Giao "Tình Tự Mùa Xuân" của Từ Công Phụng do VCH gửi, nghe sao thấy bâng khuâng lạ thường! Giọng như mới đó mà nay người đã khuất nẻo nơi đâu? Chẳng hiểu sao giờ này VCH lại còn thực hiện PPS này? Phải chăng do những rung động thuần túy của một người vẫn luôn chuộng nghệ thuật, vẫn còn luyến thương giọng hát của một thưở, một thời thanh xuân đáng nhớ...
29 Tháng Bảy 2014(Xem: 9075)
Ca sỹ Khánh Ly đã bay từ Mỹ về Sài Gòn hôm 28/7 để chuẩn bị cho hai chương trình biểu diễn vào hai tối 02/08 ở Hà Nội và 08/08 ở Đà Nẵng. Đây là lần thứ hai trong vòng vài tháng bà trở lại Việt Nam. Ca sỹ nổi tiếng với các ca khúc của nhạc sỹ Trịnh Công Sơn lần đầu tiên về nước biểu diễn hồi tháng 5/2014 sau gần 40 năm sống ở Mỹ, làm dấy lên phản ứng trái ngược cả từ trong nước và cộng đồng hải ngoại.
25 Tháng Bảy 2014(Xem: 9805)
Nữ nghệ sĩ Quỳnh Giao vừa qua đời tại California, thọ 68 tuổi, sau một cơn bạo bệnh. Quỳnh Giao tên thật là Nguyễn Đoan Trang, sinh năm 1946 tại làng Vỹ Dạ, Huế, là con gái của nữ danh ca tân nhạc Minh Trang.
21 Tháng Bảy 2014(Xem: 8387)
Ông bắt đầu sự nghiệp vào những năm 1920 và trở thành một khuôn mặt và âm thanh quen thuộc của nhiều câu lạc bộ và quán rượu ở New Orleans.
29 Tháng Sáu 2014(Xem: 8958)
Chương trình RFI hôm nay được dành để nói về thể điệu bolero. Ngoài hai liên khúc mà RFI hoà âm lại gồm các bản nhạc nổi tiếng nhất, còn có Tristezas, nguyên là bản bolero đầu tiên được viết vào năm 1883.
22 Tháng Sáu 2014(Xem: 9763)
Câu thơ chẳng biết của ai mà ghi lại cũng chẳng biết có đúng không. Nhưng thực sự rất gần với hoàn cảnh của ông thầy dạy Triết, Nguyễn Xuân Hoàng. Anh Nguyễn Xuân Hoàng cũng là nhà văn tên tuổi trên văn đàn và báo giới. Tổng thư ký báo Văn, báo Người Việt, Viet Mercury và Viet tribune hiện nay tại San Jose.
18 Tháng Sáu 2014(Xem: 9099)
Một sớm mai, đất trời Nam Cali vừa mới trải qua những ngày mưa dầm ảm đạm, thì bỗng nhiên, dĩa nhạc của nhạc sĩ Tôn Thất Minh xuất hiện và đã như một làn nắng ấm trong buổi bình minh làm tan đi những đám mây mù.
20 Tháng Năm 2014(Xem: 9281)
30 Tháng Ba 2014(Xem: 10251)
Vũ Đức Sao Biển: "Tôi sinh ra tại Quảng Nam, là con của một gia đình nghèo. Mười tám tuổi, tôi xách chiếc vali nhỏ đựng vài bộ áo quần, tấm bằng tú tài, cây đàn violon, hành phương Nam
10 Tháng Hai 2014(Xem: 9962)
Văn Hóa Magazine chuyển tải nguyên văn mục Nhân Văn Giai Phẩm trên http://www.nhatbaovanhoa.com,
16 Tháng Mười Hai 2013(Xem: 8946)
Một đạo diễn Mỹ từng ba lần đoạt giải thưởng Oscar danh giá mới tới Việt Nam để giúp đào tạo 30 nhà làm phim tài liệu trẻ của Việt Nam ở cả hai miền Nam và Bắc.
21 Tháng Mười Một 2013(Xem: 10618)
Phạm Duy không giống Massiaen, ông đi chu du khắp các lục địa để sưu tầm những nỗi lòng của người Việt xa quê hương. Bằng hình thức ẩn dụ ông mượn những loài chim trong ca dao, dân ca để hót lên những âm điệu hoài hương đó qua tổ khúc Bầy Chim Bỏ Xứ.
24 Tháng Mười 2013(Xem: 9068)
Trong số những bản nhạc Tây Ban Nha rất nổi tiếng, mà nhiều người La Tinh cứ nghĩ rằng nguyên tác là một bài ca Trung Mỹ, có bài Cantinero de Cuba, với giai điệu nồng thắm mặn mà, tiết tấu mềm mại lụa là. Tựa đề nguyên gốc khiến cho người ta tưởng lầm đây là một bản tình ca ra đời tại La Havana. Nhưng bài này được viết tại Sevilla, thủ phủ vùng Andalucia.
08 Tháng Mười 2013(Xem: 8750)
WASHINGTON D.C.: Ngoài những thành công nổi bật về lãnh vực y dược và tin học, giới trẻ thuộc thành phần người Việt tị nạn bắt đầu gặt hái thành qu? tốt đẹp về mặt nghệ thuật. Một cô bé 15 tuổi vừa đạt địa vị cao quý nhất về thơ dành cho học sinh trung học trên toàn quốc Hoa Kỳ, và được Đệ Nhất Phu Nhân tiếp đón tại Bạch Ốc.
01 Tháng Mười 2013(Xem: 14538)
Mới đây hai nhạc sĩ có tiếng của Việt Nam là Huy Tuấn và Quốc Trung khi được báo chí phỏng vấn về đề tài “nhạc sến” đã có những phát biểu làm dư luận ồn ào nếu không muốn nói là nổi giận.
23 Tháng Chín 2013(Xem: 10681)
Giới soạn nhạc La Tinh đã cống hiến cho đời nhiều tình khúc bất tử. Người Uruguay rất tự hào với nhạc phẩm La Cumparsita. Dân Panama xem bài Historia de Un Amor như một di sản văn hóa. Người Cuba đưa bản Quizas, Quizas đi vòng quanh thế giới. Còn Besame Mucho từng được chọn là giai điệu Mêhicô hay nhất mọi thời đại.
23 Tháng Chín 2013(Xem: 8816)
Trả lời trên đài phát thanh RTL vào sáng nay 10/09/2013, Johnny Hallyday thông báo đang chuẩn bị nhiều buổi biểu diễn tại Hà Nội và Hồng Kông để gây quỹ giúp trẻ em bị nhiễm HIV.
18 Tháng Chín 2013(Xem: 8519)
Nữ ca sĩ hải ngoại đã có cơ hội gặp gỡ người hâm mộ và yêu thích tiếng hát của cô trong đêm nhạc diễn ra vừa qua tại phòng trà Tiếng Xưa, TP.HCM.