Bàng hoàng vì chuyện “chỉ có ở Việt Nam”

Được đăng tải trên một tờ báo vào sáng làm việc đầu tuần, đoạn clip dài chưa đầy 5 phút đã gây bàng hoàng cho bất cứ ai xem.

1. Mỗi người chui vào một bao nilon, ngồi lọt thỏm trong đó cho miệng bao trùm kín quá đầu. Rồi những thanh niên biết bơi sẽ túm gọn miệng bao và kéo chiếc bao “đựng” người bơi vượt qua con suối mùa lũ đang băng băng chảy xiết.

Một cảnh tượng có thể nói là thót tim.

Nhưng không phải từ một cuộc thi Vượt qua thử thách, hay một trò chơi mạo hiểm kiểu nuốt kiếm, phun lửa… nào. Mà đó là cách thầy trò ở bản Sam Lang, xã Nà Hỳ, huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên vượt suối để đến trường.

Được đăng tải trên một tờ báo vào sáng làm việc đầu tuần, đoạn clip dài chưa đầy 5 phút đã gây bàng hoàng cho bất cứ ai xem. Bởi có lẽ chẳng đâu trên thế giới này lại có cách vượt suối “độc nhất vô nhị” đến thế. Biết bao nguy hiểm rình rập mà giá phải trả có thể là cả tính mạng: nếu cái túi thủng, nếu ngồi trong túi ngạt, nếu nước lũ cuốn trôi, nếu v.v…

Tất cả vì thiếu một cây cầu kiên cố, chống chịu được nước lũ.

Ở thành phố, có thầy cô kể lại khi chưa hết bồi hồi rằng, đã đưa ngay đoạn clip đó cho học trò mình xem. Để các em biết rằng, bạn bè đồng lứa không phải ai cũng có được may mắn “hôm qua em tới trường, mẹ dắt tay từng bước” – được cha mẹ đưa đón, chăm lo từ cái nhỏ nhất.

Nhưng có lẽ, chính những thầy cô đứng trên bục giảng ở thành phố, hay những khu vực có “điều kiện” cũng rất cần xem đoạn clip này. Để bớt đi những “sân, si” trong nghề, khi giờ đây không ít những lời than phiền về sự xuống cấp trong nghiệp trồng người, cả về đạo đức cũng như lòng yêu nghề.

“Qua sông thì phải lụy đò”, còn ở đây, những cô giáo mang trọng trách “chở đò” lại đang phải lụy… túi nilon để qua được suối. Mà đâu chỉ “lụy”, họ đang đặt cược cả sinh mệnh để mang được con chữ khó nhọc vào thôn bản xa xôi.

Nhớ lại, hồi tháng 5 năm 2010, chúng ta cũng từng sửng sốt khi báo chí đăng tải hình ảnh những người dân ở một làng không tên tại Đắk Nông, huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum vượt sông Pô Kô bằng cách… đu dây.

Khi ấy, tại nghị trường, trả lời chất vấn của đại biểu Nguyễn Minh Thuyết, Bộ trưởng GTVT Hồ Nghĩa Dũng cho rằng, việc người dân “đu dây” qua sông Pô Kô là sáng tạo “không ngờ tới”. Bộ trưởng cũng nhận khuyết điểm ở khía cạnh không phát hiện được sự việc, do địa phương thì không đề cập, còn sau này khi ông hỏi, tỉnh cũng không nắm được.

Kiểu “sáng tạo” đó giờ dường như càng vượt xa ngoài tưởng tượng, từ đu dây đã chuyển sang ngồi trong túi nilon. May mắn là phản ứng của lãnh đạo ngành đã kịp thời hơn trước. Ngay trong sáng nay, trao đổi với Tuổi trẻ, lãnh đạo Bộ GTVT cho hay "sẽ cho xây cầu treo để phục vụ dân".

Song, vẫn tiếc nuối, giá như ông hay các cán bộ dưới quyền là những người phát hiện ra sự việc chứ không phải báo chí. Mặt khác, các chính sách cần có tầm phổ quát, thay vì mỗi khi "lộ" ra một sự vụ nào đó mới rốt ráo tìm cách giải quyết.

2. Ngày hôm qua, rất nhiều người hảo tâm đã lựa chọn kêu gọi và đóng góp để có quỹ xây cầu cho bản Sam Lang. Nỗi bàng hoàng, xót xa đã nhanh chóng biến thành nghĩa cử.

Người viết chợt nhớ đến một bài báo cũng dịp tháng 3 năm ngoái, về nghĩa cử rất đẹp của một người đàn ông đã bỏ số tiền định dành xây nhà để… xây cầu cho dân làng qua lại. Người đàn ông tên Lê Tất Dũng ấy chẳng phải đại gia, tài sản vung vinh, thừa tiền sắm siêu xe, siêu giường thì xây cầu chơi.

Suốt 20 năm quần quật của ông đã góp hết vào cây cầu. Gia tài còn lại chỉ là căn chòi lợp tôn, tứ bề dột nát, cùng chiếc tivi nội địa và bộ đồ nghề sửa xe máy.

Có những người “rút ruột” từ những cây cầu để sống vương giả cho đời mình, đời con cháu mình. Nhưng cũng có những con người – dù hiếm hoi - lại tự “rút ruột” chính mình để xây cầu cho người khác.

Những tấm lòng như ông Dũng hay bao người hảo tâm đang cùng chung tay đóng góp dựng cầu thật đáng trân quý. Đó là sự tương thân, tương ái, giúp đỡ những đồng bào thiệt thòi, khó khăn mà thời nào đất nước cũng cần.

Đó là đạo lý, tình cảm của “người trong một nước” với nhau. Song, trách nhiệm đầu tiên và quan trọng nhất để lo cho những người dân như ở Sam Lang hay ở bất cứ nơi nào khác còn khó khăn, thì vẫn phải thuộc về Nhà nước, mà đại diện là các nhà lãnh đạo và chính quyền các cấp.

Bởi được sống an toàn là quyền của người dân nơi đây, họ không thể phải phụ thuộc vào lòng hảo tâm, phải kêu gọi để được thực hiện quyền của mình.

Chúng ta có thể nói rằng đất nước còn khó khăn nên chưa thể lo an sinh tốt nhất cho người dân, chưa thể xây cầu ở tất cả những nơi cheo leo hiểm trở để những “sáng kiến” túi nilon, dây đu… “hết đất” sống.

Nhưng cách giải thích đó liệu có đủ làm an lòng, khi mà người dân vẫn đang chứng kiến những vụ việc kiểu công trình ngàn tỷ phơi sương, vài trăm tỷ đắp chiếu, vali cho 1 lần hối lộ chứa cả nửa triệu đô-la, v.v…

Năm 2010, theo tính toán, để xây một cây cầu cho người dân qua sông Pô Kô tốn khoảng 1,5 tỷ đồng. Đối với những người dân bình thường, chắc hẳn không nhiều người được “chạm” đến tiền tỷ để hình dung nó nhiều ít ra sao. Nhưng, cứ thử nhẩm tính, chỉ một công trình phơi sương, chỉ số tiền trong một vụ tham nhũng… đủ xây bao nhiêu cây cầu như thế.

... Vậy mà ở đâu đó tiền vẫn “phơi” sương hoặc âm thầm chảy vào những cái túi không đáy. Còn ở đâu đó, như bản Sam Lang này, sinh mệnh con người lại “phơi” dưới trời. Bập bềnh cùng nước lũ.

Chỉ vì thiếu một cây cầu kiên cố…

Hải Tâm

++++++++++++++++

Huy Đức: Nối Tiếp Những Nhịp Cầu

Trước khi khởi động chương trình Nhịp Cầu Hoàng Sa, tôi liên hệ với bạn bè đang làm báo, đề nghị họ nên có chương trình tri ân gia đình những người lính Việt Nam Cộng Hòa đã hy sinh ở Hoàng Sa ngày 19-1-1974. Hai tuần sau, các đồng nghiệp của tôi báo lại là Ban biên tập của họ không đồng ý. Lúc đấy, chúng tôi mới xúc tiến công tác chuẩn bị và ngày 7-1-2014, công bố Chương trình Nhịp Cầu Hoàng Sa.
Chúng tôi hoan nghênh chương trình "Nghĩa Tình Hoàng Sa, Trường Sa" của Tổng Liên doàn Lao động Việt Nam (13-3-2014). Tháng 2-2014, sau khi cùng cựu binh Lê Hữu Thảo đi khảo sát hoàn cảnh của hơn hai mươi gia đình liệt sỹ Gạc Ma và cựu binh Gạc Ma, chúng tôi biết rằng, không một chương trình đơn lẻ nào có thể chia sẻ hết những mất mát của gia đình những người lính này. Hy vọng, Tổng Liên đoàn Lao động, với ảnh hưởng chính trị của mình có thể có được những khoản đóng góp lớn từ các doanh nghiệp lớn.
Chỉ mong, khi mà những người mẹ, người vợ Hoàng Sa, Gạc Ma còn phải ở trong những căn nhà nhỏ hẹp, thiếu thốn mọi bề, tiền bạc nên được ưu tiên dùng để chăm sóc những "tượng đài sống" này, thay vì xây dựng các tượng đài bằng đá.
Nhiều người băn khoăn khi ngôi đền mà Chương trình Nghĩa tình Hoàng Sa, Trường Sa định xây dựng chỉ để thờ vong linh 64 liệt sỹ Gạc Ma. Tôi biết Tổng Liên đoàn Lao động cũng đối diện với không ít khó khăn. Nhưng nên đình việc xây đền cho đến khi người Việt có thể thờ chung những vong hồn giữ biển. Nếu các gia đình liệt sỹ Hoàng Sa chỉ nhận được "những phần quà" trong khi tên tuổi các liệt sỹ Gạc Ma được đặt ở trong đền, chắc hẳn Chương trình sẽ làm chạnh lòng những đứa con côi và các bà quả phụ.
Thật buồn khi chiến tranh kết thúc đã 39 năm nhiều người vẫn phải "nhìn trước ngó sau" khi nhắc tới những gì liên quan tới chính thể Việt Nam Cộng hòa. Nhưng chính vì điều đó mà chúng tôi khởi động chương trình này. Bởi, nếu hai bên lúc nào cũng có thể vui vầy, chúng ta không còn phải bắc "nhịp cầu" nào nữa.
Trong quá trình vận động, nhiều người đề nghị chúng tôi thêm vào tên của Chương trình hai chữ "Trường Sa" để tiện hơn cho họ trong việc tham gia. Nhưng chúng tôi vẫn giữ nguyên. Hoàng Sa là nơi duy nhất trước ngày 30-4-1975 người Việt đã không bắn vào nhau. Hoàng Sa là nơi người Việt đã chĩa súng đúng vào quân xâm lược. Hoàng Sa, với chúng tôi, không phải là một điểm đến mà là một điểm nối.
Chúng tôi không gọi chương trình của mình là nghĩa tình. Những ngôi nhà mà chúng tôi đang xây sẽ không đặt biển bảng nào. Chúng tôi quan niệm, đây là cơ hội để chúng ta tri ân những người lính đã hy sinh bảo vệ đất nước mình. Những người vợ ấy, những bà mẹ ấy không phải gánh trên vai "nợ tình"ai hết.
Từ cách đây 5 tuần, chúng tôi bắt đầu làm thủ tục để mua một căn hộ theo nguyện vọng của bà quả phụ Ngụy Văn Thà. Chúng tôi đang tiếp tục vận động để giúp bà quả phụ thiếu tá Nguyễn Thành Trí cải thiện chỗ ở. Người con trai mà bà Trí còn mang thai khi chồng ngã xuống ở Hoàng Sa sắp bước sang tuổi 40, dự định tháng 7 này sẽ lập gia đình. Căn hộ 40 mét vuông mà ba mẹ con bà đang sống sẽ càng trở nên chật chội. Chúng tôi cũng đang bắt đầu khởi động một nhịp cầu mới: Giúp cựu binh Gạc Ma Lê Hữu Thảo mua đất cất nhà.
Khi chúng tôi làm Chương trình này, việc tri ân những gia đình Hoàng Sa còn chưa được truyền thông nhà nước nói đến. Rất vui khi Tổng Liên đoàn Lao động, một "mắt xích" lớn trong hệ thống chính trị, đã đưa sự chú ý của báo chí chính thống tới những gia đình Việt Nam Cộng hòa.
Chắc chắn, Chương trình "Nghĩa tình Hoàng Sa, TrườngSa" sẽ "phủ sóng" rộng hơn Chương trình của chúng tôi. Nhưng vấn đề không chỉ là vật chất. Lịch sử hơn nửa thế kỷ qua đã để lại trong lòng đất nước này muôn vàn góc khuất. Người Việt với nhau đang cần nối tiếp vô số những "nhịp cầu"./