"NHẬT BÁO VĂN HÓA - CALIFORNIA" THỨ SÁU 06 MAR 2015
Văn minh Maya
Ngôi đền Palenque
Bà Laura Bush và người Maya
Nền văn minh Maya là nền văn minh cổ đặc sắc bên cạnh nền văn minh Andes, được xây dựng bởi người Maya, một bộ tộc thổ dân châu Mỹ mà từ 2000 năm trước đây đã từng sinh sống ở bán đảo Yucatán của Trung Mỹ, thuộc đông nam Mexico, Bắc Guatemala và Honduras ngày nay.
Nền văn minh Maya đạt một trình độ cao không những về lĩnh vực xây dựng nhà nước mà còn phát triển rực rỡ cả lĩnh vực kiến trúc, toán học, thiên văn học và tính toán thời gian.
Căn cứ vào các di vật khám phá ngày càng phong phú, người ta xác định được rằng vào khoảng thế kỷ thứ 1 các quốc gia cổ đại của người Maya đã được thành lập. Phần lớn các quốc gia người Maya bị diệt vong do nhiều lý do ở vào khoảng thế kỷ thứ 9 đến thế kỷ thứ 10. Duy chỉ có quốc gia thành thị trên bán đảo Yucatán, thuộc Mexico tiếp tục tồn tại cho đến khi thực dân Tây Ban Nha đến xâm chiếm vùng này vào thế kỷ 16. Hậu quả của cuộc xâm lăng đã tàn phá rất nhiều các di sản của người Maya.
Nền kinh tế của người Maya chủ yếu dựa vào nông nghiệp và phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện tự nhiên như khí hậu. Các sản phẩm trồng trọt của người Maya chủ yếu là ngô, đậu, cà chua, bí đỏ, ca cao... Người Maya cũng lấy chăn nuôi làm sản phẩm chính sau trồng trọt. Họ chăn nuôi các loại động vật như, chó, gà, hươu, nai, chim, ong mật... Các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của người Maya cũng đạt đến một trình độ rất cao. Ngoài ra, người Maya còn biết làm muối với những khu vực rộng lớn và độc đáo.
Ngôi đền Palenque
Bà Laura Bush và người Maya
Nền văn minh Maya là nền văn minh cổ đặc sắc bên cạnh nền văn minh Andes, được xây dựng bởi người Maya, một bộ tộc thổ dân châu Mỹ mà từ 2000 năm trước đây đã từng sinh sống ở bán đảo Yucatán của Trung Mỹ, thuộc đông nam Mexico, Bắc Guatemala và Honduras ngày nay.
Nền văn minh Maya đạt một trình độ cao không những về lĩnh vực xây dựng nhà nước mà còn phát triển rực rỡ cả lĩnh vực kiến trúc, toán học, thiên văn học và tính toán thời gian.
Căn cứ vào các di vật khám phá ngày càng phong phú, người ta xác định được rằng vào khoảng thế kỷ thứ 1 các quốc gia cổ đại của người Maya đã được thành lập. Phần lớn các quốc gia người Maya bị diệt vong do nhiều lý do ở vào khoảng thế kỷ thứ 9 đến thế kỷ thứ 10. Duy chỉ có quốc gia thành thị trên bán đảo Yucatán, thuộc Mexico tiếp tục tồn tại cho đến khi thực dân Tây Ban Nha đến xâm chiếm vùng này vào thế kỷ 16. Hậu quả của cuộc xâm lăng đã tàn phá rất nhiều các di sản của người Maya.
Nền kinh tế của người Maya chủ yếu dựa vào nông nghiệp và phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện tự nhiên như khí hậu. Các sản phẩm trồng trọt của người Maya chủ yếu là ngô, đậu, cà chua, bí đỏ, ca cao... Người Maya cũng lấy chăn nuôi làm sản phẩm chính sau trồng trọt. Họ chăn nuôi các loại động vật như, chó, gà, hươu, nai, chim, ong mật... Các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của người Maya cũng đạt đến một trình độ rất cao. Ngoài ra, người Maya còn biết làm muối với những khu vực rộng lớn và độc đáo.(Theo Wikipedia)
BÍ ẨN VỀ TRINH NỮ PHA LÊ CỦA NGƯỜI MAYA
Đây là một hang động khá bé, chứa nhiều bộ xương có khả năng phát sáng dưới ánh mặt trời, trong đó có bộ xương nổi tiếng được đặt tên là ‘trinh nữ pha lê’.
Hang địa ngục ở Belize được nhiều người tin là nơi mở cửa đi vào thế giới bên kia, từng được cộng đồng người Maya ở Trung Mỹ sử dụng hàng ngàn năm trước đây. Ngoài ra, đây còn cũng là nơi được xem là địa điểm thực hiện các cuộc hiến tế cho thần linh của đế chế cổ đại này.
Cánh cửa địa ngục
Sau một giờ lái xe và khoảng 30 phút đi bộ, du khách sẽ đến được với nơi được gọi là cánh cổng vào 9 tầng địa ngục. Thế nhưng, những gì hiện ra trước mặt họ lại rất yên bình, dễ chịu.
Cửa hang động được bao quanh bởi một hồ nước nông, mang màu xanh do những khoáng chất đã bị bào mòn. Xung quanh đó là những tán cây rậm rạp, những tảng đá phủ đầy rêu. Đó chính là những gì xuất hiện bên ngoài cửa địa ngục trong văn hóa Maya cổ đại.
Khu vực này còn có một tên gọi khác là Actun Tunichil Muknal – ATM, có nghĩa là ‘Những ngôi mộ pha lê’ và người dân địa phương xem nó như Xibalba, thế giới bên kia trong văn hóa Maya. Khi vượt qua được những lớp nước bên ngoài, ánh sáng sẽ dần biến mất mà thay vào đó là không khí âm u, tĩnh mịch trong lòng hang.
Các nhà thám hiểm đã khám phá ra rằng, ở sâu bên trong, nơi không gian được mở rộng hơn của hang Beliza có 9 khoang lớn, hoàn toàn trùng hợp với quan niệm của người Maya cổ đại, địa ngục có 9 tầng.
Xương người rải khắp nơi
Bắt đầu ở khu vực này, các nồi, chum bằng đất nung đã vỡ bắt đầu xuất hiện, trong đó vẫn còn dấu vết của những đồ ăn,
thức uống được đưa đi hiến tế cho thần linh từ hàng ngàn năm trước. Đồ hiến tế là hoa quả, lương thực và những món uống ngon nhất của người Maya, họ làm điều đó với hi vọng được thần linh che chở, nương tay trong những cơn thịnh nộ của thời tiết.
Theo mô tả của các phóng viên New York Times, hang động này giống như bị ma ám, nó là một cánh cổng tự nhiên, một thời là nơi chứng kiến những sự hi sinh, đổ máu và hiến tế có phần man rợ của người Maya cổ. Khi bước vào hang động này, mọi âm thanh đều như đi lòng vòng và trở về xoáy vào tai người nói, cảm giác giống như đang dấn thân vào thế giới ngầm của tự nhiên.
Càng tiến sâu vào bên trong, các ngóc ngách của 9 khoang càng dày đặc, đan xen vào nhau. Từ đây, bắt đầu xuất hiện những dấu hiệu của những vụ hiến tế kinh hoàng cách đây hàng ngàn năm.
Nếu đã đi tới khu vực này của hang, mọi người có thể dễ dàng nhìn thấy nằm rải rác trên đường là những bộ xương đã bị vôi hóa, nằm lún sâu vào lớp đá vôi đóng dày theo thời gian.
Theo các nhà khoa học, những bộ xương trong hang động không chỉ là của những con người đến từ tầng lớp thấp của xã hội, trong đó có cả những người có địa vị trong những bộ tộc xa xưa. Thậm chí còn có cả những thành viên trong đội ngũ cầm quyền của đế chế Maya. Người ta tin rằng, việc hiến tế những người này sẽ làm thần linh rung động và sẽ ban phát cho nhiều sức mạnh hơn.
Trinh nữ pha lê
Nằm ở vị trí cao nhất, sâu nhất của hang động chính là khoang thứ 9 – tầng địa ngục thứ 9 theo quan niệm của người Maya cổ. Bên trong đó là bộ xương đơn độc của một phụ nữ với những dấu hiệu cho thấy là một nhân vật rất có nhiều nét nổi bật trong xã hội Maya thời đó. Theo các nhà khảo cổ, cô gái là có cơ thể khỏe mạnh, gợi cảm và
xuất thân từ tầng lớp trên của xã hội.
Thế nhưng, cô đã có một cái chết rất kinh khủng, tất cả chỉ vì mục đích hiến tế man rợ của đế chế cổ đại. Những gì còn lại của cơ thể cô gái cho thấy xương sống của cô đã bị gãy đôi trước khi qua đời. Đó là vì người ta ném cô xuống hang để hiến tế cho thần linh.
Cái chết của cô được cho là dùng để trấn an thần mưa Chac của người Maya khi đế chế phải đối mặt với nạn lũ lụt, hoặc có thể là hiến cho các thần linh của địa ngục. Hoặc một giả thuyết khác là có kẻ nói cô là phù thủy do có dấu hiệu nào đó khác biệt nào đó trên cơ thể.
Điều đó đã làm cô bị ném xuống hang và chôn sống trong đó để đảm bảo rằng linh hồn của phù thủy sẽ không thể trở về tàn phá cuộc sống người dân. Bộ xương này đã được các nhà nghiên cứu đặt cho một cái tên thật đẹp – Trinh nữ pha lê, do bộ xương đã bị vôi hóa, sáng lấp lánh dưới ánh đèn của các nhà thám hiểm.
Hiện nay, chính quyền Belize vẫn còn khá lỏng lẻo trong việc quản lý các hang động cổ đại. Mặc dù được che chở bởi rừng già ngàn năm tuổi và sự khó khăn của đường vào nhưng Hang địa ngục đang ngày càng đón nhiều du khách hơn.
Nhưng do chưa có sự quản lý chặt chẽ mà các du khách bình thường, không phải làm công tác nghiên cứu rất vô ý khi tham quan bên trong. Đã không ít lần các du khách chính là ‘thủ phạm’ làm vỡ các bình, nồi gốm cổ trên đường khám phá cửa địa ngục, thậm chí có người đã dẫm vỡ cả một hộp sọ nghìn năm tuổi trong hang. (theo Tùng Đinh tổng hợp)
Phan Tất Đại
Văn minh Maya
Ngôi đền Palenque
Bà Laura Bush và người Maya
Nền văn minh Maya là nền văn minh cổ đặc sắc bên cạnh nền văn minh Andes, được xây dựng bởi người Maya, một bộ tộc thổ dân châu Mỹ mà từ 2000 năm trước đây đã từng sinh sống ở bán đảo Yucatán của Trung Mỹ, thuộc đông nam Mexico, Bắc Guatemala và Honduras ngày nay.
Nền văn minh Maya đạt một trình độ cao không những về lĩnh vực xây dựng nhà nước mà còn phát triển rực rỡ cả lĩnh vực kiến trúc, toán học, thiên văn học và tính toán thời gian.
Căn cứ vào các di vật khám phá ngày càng phong phú, người ta xác định được rằng vào khoảng thế kỷ thứ 1 các quốc gia cổ đại của người Maya đã được thành lập. Phần lớn các quốc gia người Maya bị diệt vong do nhiều lý do ở vào khoảng thế kỷ thứ 9 đến thế kỷ thứ 10. Duy chỉ có quốc gia thành thị trên bán đảo Yucatán, thuộc Mexico tiếp tục tồn tại cho đến khi thực dân Tây Ban Nha đến xâm chiếm vùng này vào thế kỷ 16. Hậu quả của cuộc xâm lăng đã tàn phá rất nhiều các di sản của người Maya.
Nền kinh tế của người Maya chủ yếu dựa vào nông nghiệp và phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện tự nhiên như khí hậu. Các sản phẩm trồng trọt của người Maya chủ yếu là ngô, đậu, cà chua, bí đỏ, ca cao... Người Maya cũng lấy chăn nuôi làm sản phẩm chính sau trồng trọt. Họ chăn nuôi các loại động vật như, chó, gà, hươu, nai, chim, ong mật... Các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của người Maya cũng đạt đến một trình độ rất cao. Ngoài ra, người Maya còn biết làm muối với những khu vực rộng lớn và độc đáo.
Ngôi đền Palenque
Bà Laura Bush và người Maya
Nền văn minh Maya là nền văn minh cổ đặc sắc bên cạnh nền văn minh Andes, được xây dựng bởi người Maya, một bộ tộc thổ dân châu Mỹ mà từ 2000 năm trước đây đã từng sinh sống ở bán đảo Yucatán của Trung Mỹ, thuộc đông nam Mexico, Bắc Guatemala và Honduras ngày nay.
Nền văn minh Maya đạt một trình độ cao không những về lĩnh vực xây dựng nhà nước mà còn phát triển rực rỡ cả lĩnh vực kiến trúc, toán học, thiên văn học và tính toán thời gian.
Căn cứ vào các di vật khám phá ngày càng phong phú, người ta xác định được rằng vào khoảng thế kỷ thứ 1 các quốc gia cổ đại của người Maya đã được thành lập. Phần lớn các quốc gia người Maya bị diệt vong do nhiều lý do ở vào khoảng thế kỷ thứ 9 đến thế kỷ thứ 10. Duy chỉ có quốc gia thành thị trên bán đảo Yucatán, thuộc Mexico tiếp tục tồn tại cho đến khi thực dân Tây Ban Nha đến xâm chiếm vùng này vào thế kỷ 16. Hậu quả của cuộc xâm lăng đã tàn phá rất nhiều các di sản của người Maya.
Nền kinh tế của người Maya chủ yếu dựa vào nông nghiệp và phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện tự nhiên như khí hậu. Các sản phẩm trồng trọt của người Maya chủ yếu là ngô, đậu, cà chua, bí đỏ, ca cao... Người Maya cũng lấy chăn nuôi làm sản phẩm chính sau trồng trọt. Họ chăn nuôi các loại động vật như, chó, gà, hươu, nai, chim, ong mật... Các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của người Maya cũng đạt đến một trình độ rất cao. Ngoài ra, người Maya còn biết làm muối với những khu vực rộng lớn và độc đáo.(Theo Wikipedia)
BÍ ẨN VỀ TRINH NỮ PHA LÊ CỦA NGƯỜI MAYA
Đây là một hang động khá bé, chứa nhiều bộ xương có khả năng phát sáng dưới ánh mặt trời, trong đó có bộ xương nổi tiếng được đặt tên là ‘trinh nữ pha lê’.
Hang địa ngục ở Belize được nhiều người tin là nơi mở cửa đi vào thế giới bên kia, từng được cộng đồng người Maya ở Trung Mỹ sử dụng hàng ngàn năm trước đây. Ngoài ra, đây còn cũng là nơi được xem là địa điểm thực hiện các cuộc hiến tế cho thần linh của đế chế cổ đại này.
Cánh cửa địa ngục
Sau một giờ lái xe và khoảng 30 phút đi bộ, du khách sẽ đến được với nơi được gọi là cánh cổng vào 9 tầng địa ngục. Thế nhưng, những gì hiện ra trước mặt họ lại rất yên bình, dễ chịu.
Cửa hang động được bao quanh bởi một hồ nước nông, mang màu xanh do những khoáng chất đã bị bào mòn. Xung quanh đó là những tán cây rậm rạp, những tảng đá phủ đầy rêu. Đó chính là những gì xuất hiện bên ngoài cửa địa ngục trong văn hóa Maya cổ đại.
Khu vực này còn có một tên gọi khác là Actun Tunichil Muknal – ATM, có nghĩa là ‘Những ngôi mộ pha lê’ và người dân địa phương xem nó như Xibalba, thế giới bên kia trong văn hóa Maya. Khi vượt qua được những lớp nước bên ngoài, ánh sáng sẽ dần biến mất mà thay vào đó là không khí âm u, tĩnh mịch trong lòng hang.
Các nhà thám hiểm đã khám phá ra rằng, ở sâu bên trong, nơi không gian được mở rộng hơn của hang Beliza có 9 khoang lớn, hoàn toàn trùng hợp với quan niệm của người Maya cổ đại, địa ngục có 9 tầng.
Xương người rải khắp nơi
Bắt đầu ở khu vực này, các nồi, chum bằng đất nung đã vỡ bắt đầu xuất hiện, trong đó vẫn còn dấu vết của những đồ ăn,
thức uống được đưa đi hiến tế cho thần linh từ hàng ngàn năm trước. Đồ hiến tế là hoa quả, lương thực và những món uống ngon nhất của người Maya, họ làm điều đó với hi vọng được thần linh che chở, nương tay trong những cơn thịnh nộ của thời tiết.
Theo mô tả của các phóng viên New York Times, hang động này giống như bị ma ám, nó là một cánh cổng tự nhiên, một thời là nơi chứng kiến những sự hi sinh, đổ máu và hiến tế có phần man rợ của người Maya cổ. Khi bước vào hang động này, mọi âm thanh đều như đi lòng vòng và trở về xoáy vào tai người nói, cảm giác giống như đang dấn thân vào thế giới ngầm của tự nhiên.
Càng tiến sâu vào bên trong, các ngóc ngách của 9 khoang càng dày đặc, đan xen vào nhau. Từ đây, bắt đầu xuất hiện những dấu hiệu của những vụ hiến tế kinh hoàng cách đây hàng ngàn năm.
Nếu đã đi tới khu vực này của hang, mọi người có thể dễ dàng nhìn thấy nằm rải rác trên đường là những bộ xương đã bị vôi hóa, nằm lún sâu vào lớp đá vôi đóng dày theo thời gian.
Theo các nhà khoa học, những bộ xương trong hang động không chỉ là của những con người đến từ tầng lớp thấp của xã hội, trong đó có cả những người có địa vị trong những bộ tộc xa xưa. Thậm chí còn có cả những thành viên trong đội ngũ cầm quyền của đế chế Maya. Người ta tin rằng, việc hiến tế những người này sẽ làm thần linh rung động và sẽ ban phát cho nhiều sức mạnh hơn.
Trinh nữ pha lê
Nằm ở vị trí cao nhất, sâu nhất của hang động chính là khoang thứ 9 – tầng địa ngục thứ 9 theo quan niệm của người Maya cổ. Bên trong đó là bộ xương đơn độc của một phụ nữ với những dấu hiệu cho thấy là một nhân vật rất có nhiều nét nổi bật trong xã hội Maya thời đó. Theo các nhà khảo cổ, cô gái là có cơ thể khỏe mạnh, gợi cảm và
xuất thân từ tầng lớp trên của xã hội.
Thế nhưng, cô đã có một cái chết rất kinh khủng, tất cả chỉ vì mục đích hiến tế man rợ của đế chế cổ đại. Những gì còn lại của cơ thể cô gái cho thấy xương sống của cô đã bị gãy đôi trước khi qua đời. Đó là vì người ta ném cô xuống hang để hiến tế cho thần linh.
Cái chết của cô được cho là dùng để trấn an thần mưa Chac của người Maya khi đế chế phải đối mặt với nạn lũ lụt, hoặc có thể là hiến cho các thần linh của địa ngục. Hoặc một giả thuyết khác là có kẻ nói cô là phù thủy do có dấu hiệu nào đó khác biệt nào đó trên cơ thể.
Điều đó đã làm cô bị ném xuống hang và chôn sống trong đó để đảm bảo rằng linh hồn của phù thủy sẽ không thể trở về tàn phá cuộc sống người dân. Bộ xương này đã được các nhà nghiên cứu đặt cho một cái tên thật đẹp – Trinh nữ pha lê, do bộ xương đã bị vôi hóa, sáng lấp lánh dưới ánh đèn của các nhà thám hiểm.
Hiện nay, chính quyền Belize vẫn còn khá lỏng lẻo trong việc quản lý các hang động cổ đại. Mặc dù được che chở bởi rừng già ngàn năm tuổi và sự khó khăn của đường vào nhưng Hang địa ngục đang ngày càng đón nhiều du khách hơn.
Nhưng do chưa có sự quản lý chặt chẽ mà các du khách bình thường, không phải làm công tác nghiên cứu rất vô ý khi tham quan bên trong. Đã không ít lần các du khách chính là ‘thủ phạm’ làm vỡ các bình, nồi gốm cổ trên đường khám phá cửa địa ngục, thậm chí có người đã dẫm vỡ cả một hộp sọ nghìn năm tuổi trong hang. (theo Tùng Đinh tổng hợp)
Phan Tất Đại
