VĂN HÓA ONLINE - DIỄN ĐÀN 2 - THỨ NĂM 19 JUNE 2025
“Cô Cháu gặp ông Chú điếm đàng”
* Tựa của VHO
Thủ tướng Thái Lan xin lỗi nhân dân, đối mặt với áp lực từ chức sau vụ rò rỉ điện đàm
BBC 19/6/2025
Nguồn hình ảnh, Getty Images. Chụp lại hình ảnh, Thủ tướng Thái Lan xin lỗi người dân trong cuộc họp báo sáng 19/6/2025
Rò rỉ thông tin chính trị thường gây tổn hại nhưng hiếm khi khiến chính phủ đứng bên bờ vực sụp đổ, nhưng cuộc điện thoại bị rò rỉ giữa bà Paetongtarn Shinawatra và ông Hun Sen đã gây ra điều đó ở Thái Lan, theo một số nhà quan sát.
Cuộc trò chuyện giữa thủ tướng Thái Lan và chủ tịch Thượng viện Campuchia diễn ra trong bối cảnh quan hệ hai nước đang trở nên xấu đi do tranh chấp biên giới bắt nguồn từ cái chết của một người lính Campuchia.
Ngay sau vụ rò rỉ, Đảng Bhumjaithai (BJT), đảng lớn thứ hai trong chính phủ của bà Paetongtarn, đã rút lui khỏi liên minh chính phủ.
Trong một thông cáo được phát đi vào ngày 18/6, BJT nói rằng cuộc điện thoại nói trên "đã ảnh hưởng đến chủ quyền, lãnh thổ và lợi ích của Thái Lan và quân đội Thái Lan", đồng thời kêu gọi bà Paetongtarn Shinawatra "phải chịu trách nhiệm".
Giữa lúc đó, căng thẳng biên giới Campuchia-Thái Lan tiếp tục leo thang, với việc Campuchia cáo buộc Thái Lan đổ thêm dầu vào lửa bằng cách tăng cường các hoạt động quân sự tại biên giới trong khi từ chối dỡ bỏ các hạn chế về việc qua lại biên giới.
Chính phủ Thái Lan, trong khi đó, cho rằng các cơ quan chức trách của nước này đã thực thi theo "tiêu chuẩn quốc tế", đồng thời các hoạt động quân sự cũng được tiến hành "trong phạm vi lãnh thổ của mình".
Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra đã thông báo bà sẽ không tham gia các cuộc trò chuyện cá nhân với cựu Thủ tướng Campuchia là ông Hun Sen nữa, sau vụ rò rỉ.
Nguồn hình ảnh, Getty Images. Chụp lại hình ảnh, Người biểu tình Thái Lan tụ tập trước Nhà Chính phủ ở Bangkok sáng 19/6, kêu gọi thủ tướng từ chức
Thủ tướng xin lỗi người dân
Khoảng 8 giờ 30 sáng 19/6, Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn bước vào Nhà Chính phủ ở Bangkok, triệu tập các bộ trưởng và các tư lệnh quân đội họp bàn, giữa lúc căng thẳng biên giới và tranh cãi gia tăng liên quan đến đoạn ghi âm bị rò rỉ.
Bà đã vào tòa nhà bằng lối cổng phụ do cổng chính, nằm gần phía cầu Chamai Maruchet, đã bị đóng vì nhiều người biểu tình kéo tới.
Tham dự cuộc họp có Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng Phumtham Wechayachai, Ngoại trưởng Maris Sangiampongsa, Thứ trưởng Quốc phòng Natthaphon Nakphanich, Tổng Tư lệnh Quân đội - Đại tướng Songwit Noonphakdee và Tư lệnh Lục quân - Đại tướng Phana Klaewplodthuk.
Tư lệnh Hải quân và Không quân vắng mặt do đang công tác ở nước ngoài nên cử đại diện tới dự
Tại cuộc họp báo vào trưa 19/6, bà Paetongtarn cùng quân đội đã thể hiện tinh thần đoàn kết trong việc xử lý vụ rò rỉ đoạn ghi âm.
Bà đã xin lỗi người dân Thái Lan đồng thời lên án hành động của Hun Sen - ghi âm cuộc gọi và tung lên mạng xã hội.
Thủ tướng Paetongtarn thừa nhận rằng vụ việc này không nên xảy ra và bày tỏ tiếc nuối vì đã gây ra sự lo lắng trong dư luận. Bà cho biết bà đã trao đổi với Tư lệnh Quân khu 2 và các tướng lĩnh quân đội để làm rõ rằng cuộc trò chuyện chỉ là một phần trong kỹ thuật đàm phán, nhằm tạo sự hiểu biết lẫn nhau để giảm căng thẳng và chấm dứt đụng độ.
Bà nhấn mạnh rằng mục đích thực sự của bà là vì hòa bình và không hề biết trước cuộc gọi bị ghi âm và công bố.
Thủ tướng Paetongtarn nói: "Hôm nay, tất cả các bên đều đồng tình rằng đây là một mối đe dọa an ninh quốc gia. Đây không chỉ là vấn đề cá nhân - mà là mối nguy cho an ninh của cả đất nước. Hiện tại không phải lúc để chính phủ và quân đội mâu thuẫn. Chính phủ hoàn toàn ủng hộ quân đội trên mọi phương diện và quyết tâm hợp tác cùng nhau."
Thủ tướng Thái Lan còn nhấn mạnh việc bảo vệ an toàn và tạo sự yên tâm cho công dân Thái Lan đang sống tại Campuchia cũng như tại khu vực biên giới.
Bà cho biết Bộ Ngoại giao đã nhấn mạnh giải pháp hòa bình thông qua cơ chế song phương và đã triệu tập đại sứ Campuchia để trao công hàm phản đối, bày tỏ sự thất vọng sâu sắc trước hành động của ông Hun Sen.
Bà lưu ý rằng hành động như vậy là không thể chấp nhận được trong ngoại giao quốc tế.
Thủ tướng Paetongtarn nói: "Khi các nhà lãnh đạo thế giới liên lạc với nhau, dù là đàm phán hay chúc mừng, thông thường sẽ có sự đồng thuận trước nếu có ghi âm - và thường do Bộ Ngoại giao hỗ trợ. Nhưng cuộc trò chuyện này là cuộc gọi riêng từ điện thoại cá nhân của tôi. Do đó, đây là hành động mà cộng đồng quốc tế không nên chấp nhận."
Về phần mình, bà Paetongtarn nói: "Đây không phải là lúc chia rẽ nội bộ. Tôi chân thành xin lỗi vì đã không biết cuộc trò chuyện bị ghi âm. Từ nay, tôi sẽ cẩn trọng hơn trong các liên lạc. Nhưng tôi tin rằng, với sự đoàn kết giữa chính phủ và quân đội, chúng ta sẽ vượt qua khủng hoảng này."
Cùng ngày, Bộ Ngoại giao Thái Lan đã phát đi thông cáo chính thức, bày tỏ sự "thất vọng sâu sắc" về việc "một cuộc điện đàm riêng tư" đã bị rò rỉ cho truyền thông.
Thông cáo Bộ Ngoại giao Thái Lan nêu: "Hành động này [tức việc ghi âm và làm rò rỉ cuộc gọi] đi ngược lại các thông lệ được quốc tế công nhận, và sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới nỗ lực của cả hai phía để giải quyết vấn đề một cách thiện chí."
Chính phủ kêu gọi người dân 'không trở thành nạn nhân của chiến tranh thông tin'
Trong thông cáo báo chí phát đi chiều 19/6, Chính phủ Thái Lan cho hay mọi hành động được thực hiện đều nhằm mục đích bảo vệ chủ quyền quốc gia, duy trì lợi ích và sự an toàn của người dân đang sống tại Thái Lan và cả những người đang cư trú ở Campuchia.
Thông cáo viết:
"Với những ý định trong sáng ấy, chúng tôi không nghĩ rằng một sự kiện không mong muốn như vậy lại xảy ra. Thật vô cùng đáng tiếc khi sự chân thành của chúng tôi lại có tác dụng ngược lại.
"Chính phủ Thái Lan tuân thủ nguyên tắc hòa bình, sử dụng các cơ chế biên giới song phương hiện có, đặc biệt là Ủy ban Biên giới Chung Thái Lan–Campuchia (JBC) mà chính phủ Thái Lan và Campuchia đã hợp tác trong 26 năm để giải quyết vấn đề. Tuy nhiên, trong thời gian đó, đã có những sự cố giao tiếp khiến tình hình thậm chí còn căng thẳng hơn. Nếu chính phủ vẫn thờ ơ và không giải quyết tình hình trước mắt, có nguy cơ sẽ leo thang thành bạo lực và mất mát về tính mạng và sự an toàn của công dân Thái Lan. Do đó, Thủ tướng đã quyết định sử dụng các biện pháp ngoại giao bằng cách nói chuyện trực tiếp với nhà lãnh đạo Campuchia qua điện thoại, đây là phương pháp mà các nhà lãnh đạo của các quốc gia khác thường sử dụng để giải quyết các vấn đề giữa các chính phủ và chọn những từ ngữ nhằm thuyết phục Campuchia hợp tác để giảm mức độ đối đầu, với mục tiêu chính là bảo vệ chủ quyền và lợi ích quốc gia.
"Một chính phủ xuất phát từ nhân dân phải bảo vệ tính mạng và sự an toàn của người dân và không được hành động chỉ với mong muốn giành được ủng hộ về chính trị. Khi xuất hiện những sự kiện cho thấy phía Campuchia thiếu sự chân thành và tôn trọng lẫn nhau trong việc hợp tác giải quyết vấn đề, chính phủ Thái Lan đã yêu cầu lực lượng an ninh chuẩn bị ứng phó với các đe dọa đối với quốc gia. Thủ tướng đã tổ chức một cuộc họp để thảo luận và phối hợp hành động với các nhà lãnh đạo của lực lượng vũ trang và ngành an ninh một cách chặt chẽ và thông nhất."
Trong tuyên bố, chính phủ Thái Lan kêu gọi người dân Thái Lan đoàn kết, "không trở thành nạn nhân của chiến tranh thông tin, có thể bị tấn công bởi những kẻ xấu có ý định phá hoại sự đoàn kết của Thái Lan".
'Áp lực công chúng yêu cầu thủ tướng từ chức đang tăng lên từng giờ'
Nguồn hình ảnh, Getty Image. Chụp lại hình ảnh, Cảnh sát Thái Lan tăng cường canh gác trước Nhà Chính phủ hôm 19/6/2025
Phó Giáo sư Panitan Wattanayagorn, Khoa Khoa học Chính trị, Đại học Chulalongkorn, nói với BBC News Tiếng Việt sáng 19/6 rằng "áp lực công chúng yêu cầu thủ tướng từ chức đang tăng lên từng giờ".
Thủ tướng Thái Lan đang có bốn lựa chọn, theo vị chuyên gia.
Thứ nhất, bà cần công khai xin lỗi người dân về đoạn ghi âm bị rò rỉ và cam kết cải thiện việc bảo mật thông tin, cũng như sử dụng những biện pháp hiệu quả hơn, bao gồm việc bổ nhiệm người có năng lực hơn để xử lý tình huống. Có thể đây là lựa chọn mà thủ tướng sẽ đưa ra trong vài ngày tới.
Thứ hai, nếu các đảng trong liên minh cầm quyền rút lui nhiều hơn, sau khi Bhumjaithai đã rút lui vào tối 18/6, Thủ tướng Paetongtarn có thể phải đàm phán với các lãnh đạo của những đảng còn lại trong liên minh - chỉ còn 261 ghế sau khi đảng lớn thứ nhì trong liên minh là Bhumjaithai rút lui - để thành lập một chính phủ mới, với các thành viên có năng lực hơn.
Nếu đàm phán thất bại, Thủ tướng Paetongtarn còn hai lựa chọn nữa.
Một là chuyển phe, mời Đảng Nhân dân – là đảng đối lập lớn nhất – tham gia liên minh và thành lập chính phủ mới mà không cần bầu cử sớm.
Và cuối cùng, nếu tất cả các lựa chọn trên đều thất bại, thì giải tán quốc hội và tổ chức bầu cử sớm có thể là phương án khả thi nhất.
Tuy nhiên, nếu tất cả phương án trên đều thất bại, thì rủi ro xảy ra đảo chính sẽ rất cao.
"Nhưng điều đó sẽ chỉ xảy ra nếu có biểu tình, hỗn loạn, xung đột giữa các nhóm nhằm ép chính phủ phải lựa chọn. Khi đó quân đội có thể can thiệp," ông Panitan Wattanayagorn nói.
Phó Giáo sư Panitan Wattanayagorn nhấn mạnh rằng nguy cơ đảo chính là có thể, nhưng "không phải lúc này" và rằng "tình hình cần được xử lý một cách thận trọng" vì "rủi ro rất cao".
"Vụ rò rỉ cuộc điện thoại đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến niềm tin của công chúng Thái Lan, bất kể là nhóm ủng hộ hay phản đối chính phủ.
Công chúng kỳ vọng rằng với mối quan hệ thân thiết với ông Hun Sen, Thủ tướng Paetongtarn sẽ thành công hơn trong việc đàm phán – dù là công khai hay riêng tư.
Nhưng giờ họ biết rằng ngay cả trong đàm phán riêng tư cũng thất bại.
Vì vậy, tôi nghĩ niềm tin đã bị tổn hại," ông Panitan Wattanayagorn nói.
Hậu quả tức thời về chính trị và kinh tế
Ngay sau vụ rò rỉ, Đảng BJT, đã rút lui khỏi liên minh chính phủ. Như vậy, liên minh cầm quyền của Thái Lan lập tức mất 69 thành viên, khiến Đảng Pheu Thai của bà Paetongtarn chỉ còn đủ số phiếu tối thiểu để giữ thế đa số.
Nếu có thêm bất kỳ đảng nào khác rút lui khỏi liên minh, chính phủ Thái Lan có thể sụp đổ.
Lãnh đạo phe đối lập Thái Lan, ông Natthaphong Ruengpanyawut, đã kêu gọi bà Paetongtarn giải tán quốc hội sau khi theo dõi cách bà xử lý các mối quan hệ xuyên biên giới.
"Điều này nhằm trả lại quyền lực cho người dân và ngăn một số nhóm lợi dụng sai lầm này để tạo ra những tình huống có thể gây tổn hại cho hệ thống dân chủ của chúng ta," ông nói trong một bản tuyên bố.
Cuộc bầu cử gần nhất diễn ra chỉ mới cách đây chưa đầy hai năm, vào năm 2023.
Sau vụ rò rỉ, chỉ số Sở Giao dịch Chứng khoán Thái Lan (SET Index) đã giảm 19 điểm vào hôm 18/6 và tiếp tục giảm 25 điểm vào sáng 19/6. Các nhà phân tích nhận định rằng, dù đoạn ghi âm là một tác nhân kích hoạt, nhưng vấn đề thực sự là sự bất ổn chính trị lâu nay, điều này làm tăng thêm lo ngại của nhà đầu tư về tình hình chính trị tại Thái Lan, theo The Nation.
Là nữ lãnh đạo đầu tiên của Thái Lan trong kỷ nguyên dân chủ mới, bà Paetongtarn từng nhận được sự ủng hộ lớn từ công chúng khi mới nhậm chức.
Tuy nhiên, cuộc điện đàm với Hun Sen bị rò rỉ đã trở thành một thử thách nghiêm trọng đối với niềm tin của người dân.
Dù chưa có các cuộc biểu tình rầm rộ trên đường phố, nhưng niềm tin đang bị xói mòn một cách âm thầm, dần dần làm suy yếu uy tín chính trị, theo The Nation.
Vụ việc được cho là sẽ khiến chính trị Thái Lan trở nên bất ổn, hệ quả có thể khiến giới đầu tư nước ngoài và các tổ chức quốc tế xem xét lại các khoản đầu tư vào Thái Lan, chuyển sự chú ý sang các thị trường có ổn định chính trị hơn như Việt Nam và Indonesia.
Bà Paetongtarn Shinawatra được cho là đang đứng trước yêu cầu bức thiết để chứng minh bà không chỉ là con cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra, mà còn là một nhà lãnh đạo có năng lực điều hành và đối mặt với những thách thức toàn cầu của thế kỷ 21.
Cuộc điện thoại bị rò rỉ nói gì?
Nguồn hình ảnh, Hun Sen/BBC. Chụp lại hình ảnh, Đoạn ghi âm giữa Chủ tịch Thượng viện Campuchia Hun Sen và Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra đã được đăng trên trang Facebook của ông Hun Sen
Cuộc gọi giữa Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra và Chủ tịch Thượng viện Campuchia Hun Sen được thực hiện vào Chủ nhật (15/6).
Sau đó, ông Hun Sen chia sẻ cho 80 chính trị gia trong nước. Một ai đó đã tung đoạn ghi âm 9 phút trên mạng, khiến dư luận xôn xao.
Sau khi thủ tướng Thái Lan phản ứng rằng hành động tung đoạn ghi âm lên mạng xã hội là "thiếu chuyên nghiệp về mặt chính trị" và nói sẽ không còn cuộc trò chuyện riêng nào nữa với lãnh đạo Campuchia, thì vào chiều 18/6, ông Hun Sen đã tung toàn bộ đoạn hội thoại dài 17 phút lên trang Facebook của mình.
Trong cuộc trò chuyện, bà Paetongtarn được nghe thấy đang bàn về khủng hoảng biên giới và than phiền về làn sóng dư luận tiêu cực mà bà phải đối mặt.
Bà gọi ông Hun Sen là "chú" và thúc giục ông đừng nghe theo "phe đối lập", trong đó có một chỉ huy quân sự cấp cao của Thái Lan đang đóng quân ở biên giới là Trung tướng Boonsin Padklang, Tư lệnh Quân khu 2.
"Ông ấy [vị tướng Thái] chỉ muốn thể hiện bản thân, nói những điều không có ích gì cho đất nước, trong khi thực tế điều chính phủ mong muốn là hòa bình," bà nói với ông Hun Sen qua một phiên dịch viên, trong đoạn ghi âm bị rò rỉ.
Trong cuộc họp báo khẩn vào chiều 18/6, bà Paetongtarn nói với các phóng viên rằng cuộc trò chuyện với ông Hun Sen chỉ là một phần trong chiến thuật đàm phán và bà không có vấn đề gì với quân đội Thái Lan.
"Tôi sẽ không trò chuyện riêng với ông ấy [Hun Sen] nữa vì đã có vấn đề về niềm tin," bà nói.
Ông chú Hun Sen.
Trung tướng Boonsin Padklang hôm thứ Tư nói với truyền thông địa phương rằng bà Paetongtarn đã gọi điện để giải thích về nội dung cuộc nói chuyện với ông Hun Sen.
"Tôi không có vấn đề gì, tôi hiểu," Trung tướng Boonsin nói.
Tuy nhiên, vụ rò rỉ bản ghi âm cuộc điện đàm đang gây ra những hậu quả chính trị nặng nề cho Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra.
Đảng Bhumjaithai (BJT), viết trong một thông cáo được phát đi vào chiều tối ngày 18/6:
"Đảng Bhumjaithai xin thông báo rằng ban điều hành đảng đã họp xem xét vấn đề này và nhất trí thông qua nghị quyết: Đảng Bhumjaithai quyết định rút khỏi liên minh cầm quyền. Tất cả các bộ trưởng thuộc Đảng Bhumjaithai sẽ từ chức khỏi vị trí bộ trưởng, có hiệu lực từ ngày 19/6/2025.
"Đảng Bhumjaithai kêu gọi bà Paetongtarn Shinawatra, Thủ tướng, phải chịu trách nhiệm về việc khiến Thái Lan đánh mất danh dự và niềm tự hào của quốc gia, của nhân dân và của quân đội."
Trên thực tế, Đảng Bhumjaithai đã có sẵn mâu thuẫn gay gắt với Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra về quyền kiểm soát Bộ Nội vụ và một số vấn đề khác, trước khi xảy ra những căng thẳng gần đây giữa Thái Lan và Campuchia. Theo Bangkok Post, lãnh đạo Anutin Charnvirakul của Bhumjaithai đã mất kiên nhẫn khi bị gây áp lực phải từ bỏ quyền kiểm soát Bộ Nội vụ đầy quyền lực.
Bộ Nội vụ, cơ quan phụ trách quản lý cấp tỉnh, an ninh nội bộ và phân bổ ngân sách cho chính quyền địa phương, được xem là một trong những bộ có ảnh hưởng nhất trên chính trường Thái Lan, nhất là trong các kỳ bầu cử.
Dù mâu thuẫn đã có trước, nhưng việc Đảng Bhumjaithai ra thông cáo trong đó nêu vấn đề cuộc điện đàm bị rò rỉ, nhấn mạnh lập trường "ủng hộ quân đội" bảo vệ chủ quyền, và thời điểm ra thông cáo ngay giữa cao trào của vụ bê bối điện đàm, cho thấy rằng họ đã tận dụng vụ rò rỉ này như một cái cớ cho việc rút khỏi liên minh.
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cd78xrgrdvzo
