ASEAN-36: Thật đáng tiếc cho Việt Nam (*)

12 Tháng Bảy 20204:53 CH(Xem: 7317)

VĂN HÓA ONLINE - BIỂN ĐÔNG/BIỂN HOA ĐÔNG - CHỦ NHẬT 12 JULY 2020

Ý kiến-Bài vở vui lòng gởi về:  lykientrucvh@gmail.com (VănHóa Online-California)


ASEAN-36: Thật đáng tiếc cho Việt Nam (*)


BBC phỏng vấn TS. Collin Koh: Thật là một đáng tiếc lớn khi mà Covid-19 đã khiến tiến trình đàm phán (COC) bị đình lại. Chủ tịch ASEAN năm nay, Việt Nam, lẽ ra đã có thể giúp củng cố thống nhất nội bộ trong ASEAN quanh vấn đề này.


Một lần nữa, điều đó thật đáng tiếc vì so với các quốc gia thành viên ASEAN khác, Việt Nam có thể đáng được trông cậy hơn trong việc thể hiện lập trường cứng rắn hơn về Biển Đông.


Biển Đông: Việt Nam chèo lái ASEAN vững vàng trước Trung Quốc?


Mỹ Hằng BBC 10/7/2020

image001

Bản quyền hình ảnh Getty Images Image caption Việt Nam có tận dụng tốt cơ hội là Chủ tịch ASEAN năm 2020 để tìm kiếm đồng thuận giữa các quốc gia thành viên trong quản điểm về Trung Quốc trên Biển Đông?


Nửa năm đã trôi qua kể từ khi Việt Nam đóng vai trò Chủ tịch luân phiên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á - ASEAN. Liệu Việt Nam có tận dụng được cơ hội này để thúc đẩy hơn nữa sự đồng thuận trong khối, đặc biệt trong vấn đề tranh chấp trên Biển Đông với Trung Quốc?


BBC News Tiếng Việt có cuộc phỏng vấn TS Collin Koh, chuyên gia nghiên cứu thuộc Viện Nghiên cứu Quốc phòng và Chiến lược, Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam, Đại học Công nghệ Nanyang, Singapore, quanh vấn đề này.


Tiếng nói chung về TQ và tranh chấp trên Biển Đông


BBC: Với việc Việt Nam là chủ tịch ASEAN năm nay, ông có cho rằng khối này đã có tiếng nói chung đối với các vấn đềTrung Quốc và Biển Đông?


Collin Koh: Với việc Việt Nam là Chủ tịch ASEAN năm nay, các nước trong khối chắc chắn có quan điểm mạnh mẽ hơn đôi chút đối với vấn đề Biển Đông, được chứng thực qua Tuyên bố của Chủ tịch [Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc] được đưa ra sau Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN lần thứ 36.


Tuyên bố này lần đầu tiên đề cập đến việc Công ước Luật Biển Quốc tế (UNCLOS) là cơ sở pháp lý để giải quyết các tranh chấp trên Biển Đông.


Chúng ta có lẽ không nên chỉ "ghi điểm" cho Việt Nam, nhưng rõ ràng một số nước ASEAN có quyền lợi trên Biển Đông đã lên tiếng chỉ trích gay gắt hơn các động thái gần đây của Trung Quốc. Đáng chú ý, Philippines dưới thời chính quyền Tổng thống Duterte gần đây đã chỉ trích một cách bất thường Bắc Kinh. Những điều này đã xảy ra dưới sự giám sát của Việt Nam với tư cách là chủ tịch ASEAN.


Người ta cũng không thể phủ nhận ảnh hưởng của quốc gia thành viên khác đối với vấn đề này. Với việc Việt Nam luôn kiên định trong vấn đề Biển Đông, vị trí chủ tịch ASEAN của Việt Nam lẽ ra có thể đã giúp ít nhất một số nước - vốn đã thận trọng hơn với các hoạt động của Trung Quốc trong bối cảnh đại dịch COVID-19 - cũng trở nên kiên định hơn.


image002

Bản quyền hình ảnh Getty Images Image caption ASEAN đã đoàn kết hơn dưới sự dẫn dắt của Việt Nam?


Phán quyết của Tòa trọng tài Thường trực 2016


BBC: Trong bài viết gần đây trên SCMP, ông đề xuất rằng ASEAN nên xem xét lại phán quyết của Tòa án Trọng tài Thường trực năm 2016 [trong vụ Philippines kiện TQ về tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông) thay vì nhấn mạnh quá mức vào Công ước Luật Biển Quốc tế (UNCLOS). Tuy nhiên, phán quyết 2016 lại không ràng buộc về mặt pháp lý. Vậy thì ông có nghĩ rằng TQ sẽ bận tâm hoặc sẽ cải thiện hành vi của họ nếu các nước ASEAN làm theo đề xuất của ông?


Collin Koh: Phán quyết này có giá trị ràng buộc đối với các bên liên quan. Mặc dù tất nhiên cũng như nhiều công cụ [phân xử] quốc tế, có rất ít biện pháp để thực thi mà chủ yếu phụ thuộc vào các bên liên quan nhấn mạnh và chứng thực nó như thế nào.


Lý do tại sao tôi đặc biệt nêu ra phán quyết năm 2016 là vì điều này: Bản thân UNCLOS là một công cụ mơ hồ. Bởi lẽ nó là sản phẩm của một thời kỳ đàm phán gian khổ giữa rất nhiều chính phủ trong Chiến tranh Lạnh, và nó phải đạt được cân bằng về lợi ích giữa các quốc gia có bờ biển và hoạt động hàng hải.


Do đó, việc đề cập chung chung về UNCLOS trong các tuyên bố của ASEAN gần như không mang lại hiệu quả gì để giải quyết tranh chấp. Sự mơ hồ của UNCLOS mở ra cánh cửa cho những cách hiểu khác nhau - và đôi khi là sự xung đột - giữa các nước, liên quan đến các quy định trong công ước.


Phán quyết năm 2016, dù không phải là "cuối cùng" do vẫn có thể bị thách thức về mặt pháp lý nếu trong tương lai xuất hiện thêm những bằng chứng mới, nhưng nó thực sự đưa ra những phát hiện quan trọng mà không chỉ các bên có quyền lợi trên Biển Đông mà cả cộng đồng quốc tế quan tâm.


Quan trọng hơn là, phán quyết năm 2016 đã làm rõ tính hợp lệ hay không của yêu sách đường chín đoạn của Trung Quốc, và đáng chú ý là tình trạng pháp lý và các quyền lợi hàng hải liên quan đến các thực thể trên đất liền. Do đó, phán quyết năm 2016 nên được ASEAN nhấn mạnh như là một hành động pháp lý và là cơ sở hữu ích để giải quyết tranh chấp.


image003

Bản quyền hình ảnh Getty Images


Cố tình không đề cập đến phán quyết này, trong khi không nói quá về tầm quan trọng của nó, giống như làm suy yếu chính UNCLOS và mở ra cánh cửa cho Trung Quốc tiếp tục bỏ qua các quy tắc đó và tiếp tục những gì mà họ đang theo đuổi theo chính sách của riêng họ.


Đó là lý do tại sao trong các bài viết của tôi, tôi đề nghị các quốc gia thành viên ASEAN thực sự cần xem xét kỹ hơn phán quyết này và đề cập tới nó trong các phát ngôn chính thức. Điều này có thể chỉ mang tính biểu tượng, nhưng cho thấy rằng ASEAN có chung quan điểm về cách tốt nhất để giải quyết tranh chấp.


Thay vì vô tình hỗ trợ cho các yêu sách chủ quyền mơ hồ của Trung Quốc và các cơ sở pháp lý mà họ muốn dùng để giải quyết các tranh chấp, một sự ủng hộ toàn diện của cả ASEAN cho phán quyết năm 2016 sẽ đặt dấu chấm hết cho sự mơ hồ này, và giúp các quốc gia ASEAN có vị thế vững vàng hơn trước Trung Quốc.


Đây cũng là lý do tại sao Indonesia gần đây đã nhấn mạnh phán quyết 2016, bởi vì nó củng cố lập trường ban đầu của họ rằng không có lý do gì để đàm phán với Trung Quốc về vùng biển Natuna đơn giản vì yêu sách đường chín đoạn là trái luật pháp.


Việt Nam, nếu chọn sử dụng biện pháp pháp lý chống lại Trung Quốc, chẳng hạn như thông qua kiện tụng, có thể sử dụng phán quyết năm 2016 này để làm cơ sở.


image004

Bản quyền hình ảnh Getty Images


Tương tự như vậy, Philippines cũng sẽ được hưởng lợi nếu nhấn mạnh tầm quan trọng của phán quyết 2016. Nếu ASEAN có thể cùng tập trung nhấn mạnh phán quyết này, tôi tin rằng nó sẽ buộc Trung Quốc phải chú ý và ít nhất là xem xét đẩy lùi các hành vi chèn ép của mình trên Biển Đông.


Bằng không, Bắc Kinh biết rằng họ có những con đường mở trong nội bộ ASEAN. Điều này sẽ khuyến khích Trung Quốc tiếp tục nhấn mạnh những yêu sách chủ quyền của mình vì họ biết rõ rằng không có sự đồng thuận trong ASEAN về phán quyết năm 2016.


Tóm lại, Bắc Kinh muốn không nước nào trong ASEAN đề cập đến phán quyết 2016, với mục tiêu cuối cùng là biến phán quyết này thành vô giá trị, mất đi sức mạnh hợp pháp đầy thuyết phục. Đây là những gì chúng ta nên ngăn chặn trước khi nó xảy ra.


Các xung đột song phương


BBC: Để có được sự đồng thuận trong ASEAN, ông cho rằng Việt Nam và Indonesia, cũng như Việt Nam và Malaysia nên giải quyết sự khác biệt trong vấn đề ranh giới trên biển và đánh bắt cá bất hợp pháp trên Biển Đông. Điều này có khả thi không?


Collin Koh: Điều đó là hoàn toàn có thể. Nhìn lại lịch sử các tranh chấp trên Biển Đông - vốn có tính đa phương vì nhiều bên liên quan - kể từ những năm 1990, các nước ASEAN đã có thể giải quyết một cách hòa bình các tranh chấp lãnh thổ và chủ quyền của họ, cho dù chúng ta nói về biên giới đất liền hay ranh giới hàng hải.


Họ thực hiện điều đó thông qua các quy định pháp lý quốc tế - như trường hợp xung đột giữa Indonesia-Malaysia trên quần đảo Ligitan và Sipadan, hay xung đột giữa Malaysia và Singapore về Pedra Branca - hoặc thông qua các thỏa thuận chính trị song phương, như trường hợp tranh chấp biên giới trên biển giữa Indonesia-Singapore.


Do đó, hoàn toàn khả thi để dự đoán rằng các khác biệt song phương đang được giải quyết. Nhưng các bên liên quan đến tranh chấp ranh giới hàng hải và xung đột về đánh bắt cá bất hợp pháp trên Biển Đông về cơ bản là đã kéo lê các vấn đề này từ nhiều năm.


Đã có một loạt các sự cố xảy ra do những bất đồng này, trong khi không thiếu các tuyên bố công khai của giới tinh hoa chính sách nhằm đẩy nhanh các cuộc đàm phán để giải quyết chúng. Nhưng cho đến nay chúng tôi thấy có rất ít tiến bộ. Nếu không giải quyết được các vấn đề nội bộ này, sẽ khó khăn hơn cho các nước ASEAN có quyền lợi trên Biển Đông để cùng nhau xây dựng một mặt trận mạnh mẽ chống lại "cá lớn" Trung Quốc.


'Tiếc cho Việt Nam'


BBC:Ông có cho rằng chúng ta nên duy trì một ASEAN như vậy hay không, nếu dường như không có gì được cải thiện về các vấn đề trên Biển Đông và cũng không có sự đoàn kết trong khối kể từ khi tổ chức này ra đời?


Collin Koh: Câu hỏi nên là, chúng ta có trở nên tốt hơn không khi không có ASEAN? Câu trả lời là không.


image005


Chắc chắn là ASEAN có những ưu điểm và nhược điểm. Mặc dù có những hạn chế cố hữu, nhưng một phần không nhỏ do cách thức làm việc 'kiểu ASEAN" với nhau, khối này đã đạt được tiến bộ trong việc giải quyết các vấn đề quan ngại chính trong khu vực.


Giải pháp thay thế ASEAN là rất nguy hiểm khi mà các cường quốc sẽ kiểm soát an ninh khu vực, đó là điều mà chúng ta không nên hướng tới.


Cũng lưu ý rằng các mối lo ngại về an ninh của ASEAN không chỉ giới hạn trong các vấn đề trên Biển Đông, bởi vì có những thách thức an ninh cấp bách khác mà nó cần phải xem xét, như tội phạm xuyên quốc gia và khủng bố.


Tuy nhiên, như tôi cảnh báo trong bài viết mới đây trên SCMP rằng các vấn đề trên Biển Đông có thể khiến ASEAN mất đi vị thế của mình. Hãy nhớ rằng ASEAN trong những thập kỷ gần đây đã bị "soi" về khả năng giải quyết các tranh chấp trên Biển Đông.


Sẽ có lúc người ta đặt câu hỏi tại sao ASEAN lại vô tình tránh né hoặc không giải quyết đúng đắn các vấn đề nhức nhối như tranh chấp trên Biển Đông trong khi chỉ tập trung vào các vấn đề nhỏ bé hời hợt?


ASEAN cần phải giữ vững vị thế của mình nếu muốn duy trì vai trò trung tâm trong kiến trúc an ninh khu vực, và vấn đề Biển Đông trở thành một phép tiên quyết. Đây cũng là một bài kiểm tra mà ASEAN nên dồn tâm trí để thể hiện tốt, thay vì tự làm cho mình bị chỉ trích nhiều hơn.


Nói một cách thẳng thắn hơn, thay vì để Trung Quốc dẫn dắt ASEAN về các vấn đề Biển Đông, thì điều quan trọng đối với ASEAN là phải xoay chuyển tình thế và dẫn dắt, đặc biệt là về các cuộc đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC).


Thật là một đáng tiếc lớn khi mà Covid-19 đã khiến tiến trình đàm phán (COC) bị đình lại. Chủ tịch ASEAN năm nay, Việt Nam, lẽ ra đã có thể giúp củng cố thống nhất nội bộ trong ASEAN quanh vấn đề này. Nhưng như bạn biết, không thể tổ chức các cuộc đàm phán COC do Covid-19, mà phải đợi cho đến khi tình hình dịch bệnh được giải quyết. Đến lúc đó, Việt Nam không còn ở ghế chủ tịch nữa.


Một lần nữa, điều đó thật đáng tiếc vì so với các quốc gia thành viên ASEAN khác, Việt Nam có thể đáng được trông cậy hơn trong việc thể hiện lập trường cứng rắn hơn về Biển Đông.


(*) tựa của VHO.


++++++++++++++++++++++++++++++++++


image006

Năm tháng sau hội nghị APEC Đà Nẵng 10/11/2017, ngày 15/4/2018, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình mặc áo trận đứng trên Mẫu hạm Liêu Ninh chỉ huy và thị sát hải quân Trung Quốc trong cuộc "tập trận" lớn chưa từng có ở biển South China Sea.  


Trung Quốc trỗi dậy dựa trên vũ lực


10/07/2020 -


Anh Vũ


Đại dịch virus corona tiếp tục diễn biến phức tạp trên thế giới, dịu xuống ở một vài nơi, nhưng vẫn hoành hành lây lan ở nơi khác, đặc biệt là châu Mỹ. Nhiều vùng tưởng như đã kiểm soát được dịch giờ phải quay trở lại phong tỏa bởi làn sóng lây nhiễm mới. Nước Pháp chưa thoát ra được khỏi khủng hoảng y tế đang loay hoay với những cải cách, khôi phục kinh tế. Đó là những chủ đề chính của các báo Pháp ra ngày 10/07/2020.


Nhưng trước tiên liên quan đến chính trị quốc tế, Le Monde có bài bình luận nhà báo Pháp Alain Franchon mang tiêu đề đáng chú ý : « Cường quốc Trung Quốc và sức mạnh ».


Mở đầu bài bình luận tác giả nhắc lại : « Lâu nay, các lãnh đạo Trung Quốc vẫn nói với chúng ta rằng «  các bạn hãy ngủ ngon ». Sự trỗi dậy thành cường quốc của nước họ sẽ diễn ra một cách hòa bình ». Nhưng sự thật có là như vậy ? Tác giả cho biết cụm từ « trỗi dậy thành cường quốc hòa bình » đã được nhà lý luận, lãnh đạo Trường đảng của Trung Quốc, Trịnh Tất Kiên (Zheng Bijian) đưa ra từ cách đây gần hai chục năm (2003), giờ là một phần trong học thuyết chính thức của chế độ Bắc Kinh.


Theo nhà báo Alain Franchon, đã không biết bao nhiêu lần các nhà ngoại giao Trung Quốc cố gắng giải thích với thế giới rằng Trung Quốc lớn mạnh thành một đại cường sẽ không ứng xử như các « đế chế » khác, « không phải như chủ nghĩa thực dân châu Âu, chủ nghĩa đế quốc Mỹ hay bành trướng kiểu Liên Xô. Trung Quốc sẽ phát triển trong sự tôn trọng tuyệt đối chủ quyền của các nước khác. »


Tác giả bài viết khẳng định, thực tế chỉ cần nhìn vào những hành động mà Trung Quốc mới làm vài tuần gần đây sẽ thấy ngay sự xuất hiện người khổng lồ Trung Quốc không diễn ra một cách hòa bình. « Sự lớn mạnh của Trung Quốc diễn ra cùng những đối đầu, xung đột, đe dọa nước khác và sự khoa trương quân sự ».


Bài viết điểm lại một loạt các sự kiện mới nhất liên quan đến Trung Quốc : Từ vụ đụng độ chết người ở biên giới với Ấn Độ, đến việc chính phủ Canberra tố cáo Trung Quốc tấn công tin tặc ồ ạt vào các cơ sở của nước Úc. Rồi đến sự kiện Bắc Kinh áp đặt luật an ninh quốc gia với Hồng Kông, bóp nghẹt các quyền tự do ở vùng thuộc địa cũ của Anh đã được trả về Trung Quốc với cam kết tôn trọng quy chế « một quốc gia, hai chế độ ». Hay như cuối tháng Sáu, Trung Quốc phô trương rầm rộ sức mạnh quân sự uy hiếp đảo Đài Loan. Tác giả bình luận : « Hồng Kông và Đài Loan, với Bắc Kinh, toàn bộ dân Trung Quốc không có sự lựa chọn số phận nào khác là nằm dưới ách cai trị của đảng Cộng Sản Trung Quốc ».


Bài viết tiếp đó dẫn ra sự việc những ngày qua Biển Đông đang nóng lên, nơi Trung Quốc đang áp đặt yêu sách lãnh thổ của mình bằng sức mạnh. Biển Hoa Đông thì đưa tàu chiến các loại hoạt động trong khu vực quanh các đảo đang tranh chấp với Nhật Bản. Các hành động của Trung Quốc trên các vùng biển này khiến giới quan sát lo ngại « nguy cơ xảy ra sự cố quân sự tăng lên từng ngày ».


Tác giả bình luận : « Sự trỗi dậy hòa bình của Trung Quốc rất xa vời với những lý luận mà Trường Đảng của Bắc Kinh rêu rao. Chúng ta đang chứng kiến trường hợp vươn lên thành cường quốc dựa trên sức mạnh ».


Vẫn theo Alain Frachon, đến giờ Bắc Kinh lại lý luận rằng những việc Trung Quốc tiến hành như vậy thuần túy mang tính phòng thủ. Hồng Kông hay Đài Loan là thuộc « công việc nội bộ » của họ. Hoa Kỳ không có gì để làm trong khu vực Tây - Thái Bình Dương.


Tác giả nhấn mạnh : « Vấn đề với Bắc Kinh là rất đông các láng giềng của Trung Quốc không đồng ý. Họ đang phải chứng kiến những đòi hỏi lãnh thổ ngang ngược cũng như thái độ hung hăng của Trung Quốc. Sự lệ thuộc kinh tế của các nước này vào Trung Quốc càng lớn, họ lại càng phải cầu cạnh Mỹ ở lại trong vùng, như một đối trọng làm yên tâm. »


Để đối phó với Trung Quốc, các nước láng giềng đang tập hợp liên kết với nhau vì đến giờ mọi người đã hiểu không có chữ hòa bình trong việc Trung Quốc trỗi dậy thành cường quốc.


Đại dịch virus corona mối đe dọa dai dẳng


Nhật báo Le Monde chạy tựa chính trang nhất : « Hành tinh vẫn còn bị Covid đe dọa dữ dội ». Tờ báo dành 5 trang cho các bài viết để cho thấy tình hình nghiêm trọng và phức tạp của trận đại dịch kéo dài đến nay là hơn nửa năm trên khắp thế giới. Trong khi đó, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vừa mới đưa ra cảnh báo đầy lo ngại : « Dịch đang tăng tốc, đại dịch vẫn chưa đạt đỉnh ».


Le Monde đặc biệt chú ý tới hai nước lớn là Mỹ và Ấn Độ. Tại Mỹ, những ngày qua ghi nhận số ca nhiễm mới Covid-19 bùng lên dữ dội. Thế nhưng bất chấp nguy hiểm, cảnh báo, một bộ phận dân Mỹ vẫn từ chối tuân thủ các biện pháp phòng dịch, hạn chế giãn cách xã hội. Thậm chí có nơi như Texas người dân còn biểu tình phản đối lệnh bắt buộc đeo khẩu trang nơi công cộng.


Có nhiều ý kiến của người dân Mỹ được Le Monde trích dẫn như : « Tôi là người Mỹ và tôi thấy tôi phải được làm những gì mình muốn. Tôi đóng thuế, tôi sống tự do, tôi muốn được tự do » hay « đây là quyền hiến định của chúng tôi. Chính phủ không thể chỉ định được tôi phải mang cái gì trên người ».


Hệ quả của những thái độ kỳ lạ đó là : « Năm tháng sau xuất hiện đại dịch, nước Mỹ ghi nhận trên 133 nghìn người chết, xếp hàng đầu thế giới về số nạn nhân. Hơn 3 triệu người nhiễm bệnh. Những ngày qua, 2/3 số bang của nước Mỹ trong tình trạng dịch lây lan dữ dội. Ở nhiều bang giàu có như Florida hay Texas các bệnh viện cũng rơi vào tình trạng quá tải, thiếu thốn phương tiện. Chính quyền các bang thì dường như bất lực trước đòi hỏi quyền tự do cá nhân của công dân đành chạy theo sau dập dịch. »


Còn về phần chính quyền trung ương, le Monde nhận thấy : « Sau khi cố kiểm soát con virus bất trị bằng những buổi họp báo hàng ngày kéo dài 2 giờ, tổng thống Donald Trump không quan tâm đến tình hình y tế để tập trung vào phục hồi kinh tế khi chỉ còn vài tháng nữa đến kỳ bầu cử tổng thống ».


Ông Trump tiếp tục coi đại dịch virus corona là chuyện vặt, rằng « 99% các ca nhiễm virus không nguy hiểm » hay số ca nhiễm tăng là vì nước Mỹ xét nghiệm nhiều và hiệu quả… Trong khi chính quyền các bang còn đang lo chống đỡ với bệnh dịch thì tổng thống liên tiếp đưa ra các tuyên bố gây sức ép để mở lại hoạt động kinh tế, trường học. Ông Trump vẫn tiếp tục các cuộc vận động tranh cử với các buổi mít tinh tập hợp hàng nghìn người ủng hộ.
25 Tháng Sáu 2022(Xem: 3790)
ẤN ĐỘ HÀNH ĐỘNG HƯỚNG ĐÔNG
10 Tháng Hai 2022(Xem: 3978)
CHÂU Á ĐẠI DƯƠNG RẬP RÌNH