Việt Nam: Bao giờ Saigon lấy lại tên Sàigon?

24 Tháng Ba 201911:12 CH(Xem: 13038)

VĂN HÓA ONLINE - ĐIỂM NÓNG A  - THỨ HAI 25 MAR 2019


Việt Nam: Bao giờ Saigon lấy lại tên Sàigon?


image001


BBC: Liên Xô cũ có kỷ lục bắt địa danh mang tên lãnh tụ


23/3/2019

image002

Bản quyền hình ảnh AFP Image caption Kazakhstan có 18 triệu dân và đã tổ chức bốn cuộc bầu cử tổng thống, lần nào ông Nursultan Nazarbayev cũng thắng giòn giã, cho đến khi ông tự nguyện rời vị trí đột ngột trong tháng 3/2019 sau 29 năm tại vị


Tin Kazakhstan lấy tên của tổng thống vừa từ chức, Nursultan Nazarbayev, đặt cho thủ đô Astana, nhắc lại truyền thông đổi tên thành phố ở Liên Xô cũ.


Trong trường hợp Kazakhstan, thành phố thủ đô nước này thực ra đã trải qua nhiều 'thăng trầm' về tên.


Năm 1830, nó là pháo đài Akmoly của quân Cossack Siberia.


Ba năm sau, nơi đây được công nhận là thị trấn, có đuôi 'sk' trong tiếng Nga: Akmolinsk.


Thời Liên Xô, thành phố có tên là Tselinograd.


Năm 1992 nó được đổi tên là Akmola, rồi nhanh chóng có tên Kazakh là Almaty.


Năm 1998, Kazakhstan chính thức đổi tên lần nữa cho thành phố là Astana, có nghĩa là 'thủ đô'.


Từ 21/03/2019, thành phố này lại có tên mới, theo tên nhà lãnh đạo "tự ký sắc lệnh xóa hợp đồng lao động là tổng thống".


Tên ông Nursultan có nghĩa là Vị vua Ánh sáng, trong tiếng Ả Rập.


Đổi tên theo thời cuộc


Tên đô thị, địa danh trong thế giới tiếng Anh ít thay đổi từ hàng trăm năm qua ở Anh, Scotland, Ireland, Mỹ, Canada, Úc.


Thậm chí các xứ sở mới mà thực dân Anh khai phá thường chỉ tên chữ 'mới' vào tên quê: New York ở Mỹ (York là thành phố ở Anh), bang New South Wales ở Úc, Nova Scotia (Canada) và New Zealand.


Nhưng tại Liên Xô kể từ Cách mạng 1917 đến nay, hàng trăm địa danh, tên thành phố, thị trấn, làng quê, ga tàu xe, và hàng vạn tên phố bị đổi ít nhất bốn lần.


1. Tên lãnh tụ cách mạng hoặc các tên như 'Cờ Đỏ', 'Đoàn Thanh niên Komsomolsk', 'Hồng quân'..., thay vào địa danh thời Nga Hoàng;


2. Lãnh thổ chiếm được từ Đức, Nhật sau 1945 nhận tên Nga, như Konisberg thành Kaliningrad, Karafuto của Nhật thành Sakhalin. Các tên làng phố ở hai nơi này cũng được Nga hóa;


3. Sau giai đoạn xóa di sản độc tài Stalin, tên ông ta bị bỏ khắp nơi. Nổi bật nhất là thành phố Stalingrad nhận tên mới Volgograd từ 1961, theo lệnh của Nikita Khrushchev. Stalinogorsk trở thành Novomoskovsk, Stalinsk là Novokuznetsk ở Nga.


Stalin cũng biến khỏi tên đô thị ở Ba Lan, Tiệp Khắc, Đông Đức, Hungary...


4. Sau 1991, một lần nữa hàng trăm hàng nghìn địa danh, tên đường phố trên toàn Nga bị đổi, cắt bỏ quá khứ cộng sản.


image003

Bản quyền hình ảnh OLGA MALTSEVA Image caption Saint Petersburg cũng từng qua mấy lần đổi tên


image004

Bản quyền hình ảnh Mikhail Tereshchenko Image caption Đài tưởng niệm trận Stalingrad, Mamayev Kurgan Memorial ở thành phố Volgograd, Liên bang Nga


Không chỉ Leningrad trở lại thành Saint Petersburg, mà Sverdlovsk (tên nhà cách mạng cộng sản Yakov Sverdlov) trở lại thành Yekaterinburg, mà thị trấn nhỏ Zhdanovsk (bí thư Andrei Zhdanov) cũng được đổi thành Zapolyarny.


Không chỉ xóa bỏ di sản Stalin từ thập niên 1960, khắp các vùng thuộc Liên bang Nga và Liên Xô cũ, mọi tên liên quan đến Lenin: Leninaul, Leningori, Leninkent, Leninogorsk, Leninsk, Leninskaya, Leninskoye, Leninsky... đều bị bỏ.


Tại các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ, từ Baltic đến Ukraine, Trung Á, một phong trào 'trả lại tên dân tộc' xóa bỏ di sản Liên Xô, phục hồi tên nước họ.


Ở Uzbekistan, thành phố Leninsk được đổi thành Asaka, có nghĩa là kỵ sĩ, để nhắc lại lịch sử dân tộc du mục. Người ta còn dựng cả một tượng ngựa năm 1997 để đề cao bản sắc mới.


Riêng thành phố Ulyanovsk, quê nhà Lenin, vẫn giữ tên đó sang thời hậu Liên Xô, chứ không đổi về Simbirsk, chứng tỏ nước Nga vẫn muốn giữ di sản cách mạng của cả Lenin và anh trai ông là Alexander Ulyanov, nhà hoạt động phong trào Ý dân bị Nga hoàng xử tử.


Đằng sau mỗi địa danh thường là một câu chuyện.


Việc đổi đi đổi lại tên đô thị ở khu vực Liên Xô cũ cho thấy một câu chuyện không mới: chính trị gia ở đó thích áp đặt ý thích lên môi trường xung quanh.


image005

Bản quyền hình ảnh Getty Images Image caption Thủ đô của Việt Nam Cộng hòa đổi tên từ Sài Gòn sang TP Hồ Chí Minh vào năm 1976


Thomson Reuters Foundation đưa ra danh sách một số cuộc đổi tên thành phố đáng chú ý trên thế giới, gồm:


  1. Chennai: thủ phủ của bang Tamil Nadu ở miền nam Ấn Độ từng có tên là Madras cho tới 1996 thì lấy lại tên cũ có từ thời tiền thuộc địa.
  2. Mumbai: thủ đô tài chính của Ấn Độ bỏ tên Bombay để lấy lại tên cũ vào năm 1995.
  3. Bishkek: thủ đô của Kyrgyzstan trước đây từng được gọi là Frunze, đặt theo tên một chỉ huy Bolshevik là Mikhail Frunze. Thành phố được đổi sang tên hiện nay vào năm 1991.
  4. St Petersburg: do Sa Hoàng Peter Đại đế thành lập, thành phố quê hương của nhà lãnh đạo Nga Vladimir Putin được đổi thành Petrograd trong Đại chiến Thế giới lần thứ nhất, và đổi thành Leningrad trong thời Xô-viết. Từ 1991 đến nay, nơi này lấy lại tên gốc.
  5. Chemnitz: Năm 1990, sau khi nước Đức thống nhất, người dân thành phố Karl-Marx-Stadt biểu quyết lấy lại tên cũ, Chemnitz.
  6. Yangon: thủ đô cũ của Myanmar từng có tên Rangoon dưới thời cai trị của người Anh và đổi tên vào 1989 để mang cách phát âm địa phương.
  7. Thành phố Hồ Chí Minh: Từng có tên là Sài Gòn, nơi từng là thủ đô của Việt Nam Cộng hòa được đổi tên vào năm 1976, sau khi Việt Nam thống nhất.
  8. Maputo: cho tới khi Mozambique giành được độc lập vào 1975, thủ đô nước nay có tên là Lourenco Marques, đặt theo tên nhà hoa tiêu Bồ Đào Nha.
  9. Kinshasa: Dưới thời cai trị của Bỉ, thủ đô của Cộng hòa Congo được gọi là Leopoldville, đặt theo tên của vủa Bỉ
Tokyo: thành phố nay là thủ đô của Nhật từng có tên Edo, cho tới khi Hoàng đế Minh Trị lên ngôi vào năm 1867 và chuyển kinh đô tới Kyoto.
16 Tháng Hai 2017(Xem: 11867)
Dave Bennett: « Hàng không mẫu hạm Carl Vinson thường xuyên được triển khai tại Tây Thái Bình Dương trong khuôn khổ hoạt động nhằm mở rộng chức năng chỉ huy và kiểm soát của Hạm đội 3 của Hoa Kỳ. Từ hơn 70 năm nay, các cụm tầu tấn công của Hải Quân Mỹ thường xuyên tuần tra tại vùng biển Ấn Độ-Châu Á-Thái Bình Dương ».
13 Tháng Hai 2017(Xem: 12651)
Trong cuộc điện đàm với chủ tịch Tập Cận Bình ngày 09/02/2017, tổng thống Donald Trump thay đổi quan điểm về Đài Loan, một hồ sơ nhạy cảm đối với Bắc Kinh. Nguyên thủ Mỹ tuyên bố tôn trọng nguyên tắc “một nước Trung Hoa”.
09 Tháng Hai 2017(Xem: 11932)
Thông cáo của tòa Bạch Ốc nói: « Tổng thống Trump cho biết là ông chờ được làm việc với chủ tịch Tập Cận Bình để phát triển một quan hệ có tính chất xây dựng, có lợi cho cả Hoa Kỳ lẫn Trung Quốc ».
05 Tháng Hai 2017(Xem: 12985)
Lời chúc Tết đăng trên báo chí Việt Nam của lãnh đạo Đảng Cộng sản, Nhà nước và Chính phủ đều nhấn mạnh đến tinh thần dân tộc, chủ đề tổ quốc chứ dường như không nhắc tới mấy chữ ý thức hệ xã hội chủ nghĩa nữa.
03 Tháng Hai 2017(Xem: 12857)
Tôi vốn là người nghiên cứu lịch sử, thấy rằng bất cứ đế quốc, quốc gia hùng mạnh nào , triều đại nào từ hàng ngàn ngàn năm nay trên thế giới không thể tồn tại mãi mãi, đều có lúc thịnh, lúc suy.
03 Tháng Hai 2017(Xem: 13344)
Thế giới năm 2016 đã chứng kiến những sự kiện chính trị bất ngờ và chưa có tiền lệ, như nước Anh rời khỏi EU (Brexit) và doanh nhân Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ.
03 Tháng Hai 2017(Xem: 14061)
Đây là quan điểm của ông Steve Bannon, cố vấn an ninh thân cận của tổng thống Mỹ Donald Trump, người vừa được trao những quyền lực chưa từng có tiền lệ ở Nhà Trắng.
03 Tháng Hai 2017(Xem: 13938)
Lời chúc Tết đăng trên báo chí Việt Nam của lãnh đạo Đảng Cộng sản, Nhà nước và Chính phủ đều nhấn mạnh đến tinh thần dân tộc, chủ đề tổ quốc chứ dường như không nhắc tới ý thức hệ xã hội chủ nghĩa nữa.
03 Tháng Hai 2017(Xem: 12929)
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã cách chức quyền bộ trưởng tư pháp Sally Yates sau khi bà nghi ngờ tính hợp pháp của lệnh cấm nhập cảnh
03 Tháng Hai 2017(Xem: 11986)
Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh cấm nhập cảnh công dân 7 nước Hồi giáo, tại bộ Quốc Phòng
03 Tháng Hai 2017(Xem: 12806)
Tư tưởng "Người Mỹ trên hết" và chống toàn cầu hóa của Tổng thống Donald Trump đang tạo thêm cơ hội cho sự trỗi dậy mạnh mẽ của Trung Quốc.
03 Tháng Hai 2017(Xem: 13010)
Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh cấm nhập cảnh công dân 7 nước Hồi giáo, tại bộ Quốc Phòng
24 Tháng Giêng 2017(Xem: 13587)
- Phát ngôn viên Nhà Trắng Sean Spicer hôm thứ Hai nói rằng Hoa Kỳ sẽ 'đảm bảo rằng chúng ta sẽ bảo vệ quyền lợi của mình tại đó'. - Truyền thông Trung Quốc nói rằng các bình luận của ông Spicer khiến Washington đang 'tuyên chiến'. - Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Xuân Oánh nói rằng Trung Quốc "cam kết theo đuổi các đàm phán hòa bình với toàn bộ các quốc gia có liên quan" trong cuộc tranh chấp, và nói Bắc Kinh "tôn trọng các nguyên tắc tự do đi lại và bay phía trên các vùng biển quốc tế".
22 Tháng Giêng 2017(Xem: 13002)
Thượng nghị sĩ John McCain từ tiểu bang Arizona cùng một đồng nghiệp khác là Lindsey Graham hôm 22/1 tuyên bố sẽ bỏ phiếu chấp thuận ông Rex Tillerson làm ngoại trưởng Mỹ, dù vẫn còn quan ngại về quan hệ của cựu tổng giám đốc điều hành tập đoàn ExxonMobil với Tổng thống Nga.
19 Tháng Giêng 2017(Xem: 12768)
Vào lúc sắp sửa kết thúc nhiệm kỳ, ông Kerry nói ông không thể đoan chắc liệu hiệp định Đối Tác Thương Mại Xuyên Thái Bình Dương (TTP) có tồn tại hay không, nhưng ông khuyên Việt Nam không nên vội vàng chấp nhận một hiệp định thương mại nào đó để thay thế TPP và hy sinh những điều khoản kinh doanh có lợi đã đạt được trong TPP.