"VĂN HÓA-CALIFORNIA" THỨ TƯ 24 AUGUST 2016
Fulbright có đi cùng với Mác và Lê Nin?
Ông Lê Thanh Hải, Bí thư Thành uỷ TP HCM trao giấy chứng nhận thành lập Đại học Fulbright Việt Nam cho ông Thomas Vallely, Chủ tịch Quỹ TUIV, Giám đốc Chương trình Việt Nam của Đại học Harvard hôm 11/7/2015. Photo: RFA
Đại học Fulbright Việt Nam từ chối giảng dạy chủ nghĩa Mác-Lênin?
Khoảng giữa tháng 8/2016, một trang mạng mang tên Việt Nam Thời Báo cho đăng tải một bài viết nói rằng Đại học Fulbright Việt Nam từ chối giảng dạy chủ nghĩa Mác Lê Nin trong chương trình của mình. Trang này nói rằng đại học Fulbright đã lừa bịp Việt Nam.
Xin chú ý rằng trang này thường có những bài viết ủng hộ đảng cộng sản Việt Nam, nhưng lại cùng tên với trang của một tổ chức các nhà hoạt động dân sự là Hội nhà báo Việt Nam độc lập, mang khuynh hướng khác.
Môn học bắt buộc ở VN
Tiến sĩ Nguyễn Khoa Văn, dạy đại học kinh tế thành phố Hồ Chí Minh cho biết là trong tất cả các chương tình đại học Việt Nam, dù là của nhà nước hay tư thục đều có một phần quan trọng chiến đến khoảng 25% thời gian học để học các môn có liên quan đến chính trị. Đó là các môn học triết học Mác Lê Nin, Lịch sử đảng cộng sản Việt Nam, kinh tế chính trị học Mác Lê Nin, Tư tưởng Hồ Chí Minh. Riêng trong ngành kinh tế thì môn kinh tế chính trị Mác Lê Nin chiếm đến 90 giờ học bắt buộc.
Vì lý do đó, Tiến sĩ Văn nói rằng nếu Đại học Fulbright từ chối sự bắt buộc, cũng là điều dễ hiểu, vì nó sẽ không phù hợp với chương trình của họ, cũng như tất cả các chương trình giảng dạy về kinh tế trên thế giới.
Ông nói tiếp về các môn tự chọn và bắt buộc liên quan đến triết học trong chương trình mà ông tham gia giảng dạy:
“Chương trình giảng dạy của đại học Việt Nam mình có hai môn thuộc về triết học, thứ nhất là môn lịch sử triết học, thì họ chỉ bố trí là hai học phần, 30 tiết tức là có hai tín chỉ thôi. Nhưng mà cái môn triết học Mác Lê Nin thì đến 4 tín chỉ, tức là 60 tiết. Môn lịch sử triết học là môn nhiệm ý, tự chọn, còn môn triết học Mác Lê Nin là bắt buộc, đối với các nhóm ngành kinh tế sau đại học.”
Tự do học thuật không đòi hỏi chúng ta lấy một chủ nghĩa nào làm kim chỉ nam cho tư tưởng cả.
LS Lê Công Định, TP.HCM
Có Mác Lê hay không Mác Lê?
Luật sư Lê Công Định, người từng là học giả của chương trình Fulbright nói quan điểm của ông về việc có nên giảng dạy chủ nghĩa Mác Lê trong trường Đại học hay không:
“Tôi nghĩ là nếu Đại học Fulbright có một môn về triết học, thì chủ nghĩa Mác Lê Nin cũng có thể được nghiên cứu một cách không bắt buộc, trong những chương trình nghiên cứu triết học nói chung, bởi vì triết học Mác cũng là một triết học quan trọng mà những sinh viên nghiên cứu về triết cũng nên tìm hiểu.
Nhưng tôi nghĩ là chủ nghĩa Mác Lê Nin, hay triết học Mác không nên là một môn bắt buộc cho các đại học Việt Nam, bởi vì tự do học thuật không đòi hỏi chúng ta lấy một chủ nghĩa nào làm kim chỉ nam cho tư tưởng cả. Cho nên nếu là vì tự do học thuật, vì đại học Fulbright có môn triết thì tôi nghĩ là nên, còn bắt buộc thì tôi nghĩ là không nên.”
Một giảng viên Đại học lâu năm xin giấu tên tại thành phố Hồ Chí Minh cũng chia sẻ quan điểm này của luật sư Lê Công Định. Qua liên lạc email với chúng tôi, bà nói rằng:
“Theo mình, có dạy, mà dạy đúng (ít nhứt là làm rõ vai trò lịch sử của nó vào thời điểm nó ra đời, người học sẽ tự biết tìm hiểu "diễn biến" về sau) thì sẽ tốt hơn là "không dạy."
Học thuyết lỗi thời
Nhưng có những ý kiến khác cho rằng môn triết học Mác Lê Nin là vô ích không nên đưa vào chương trình giảng dạy. Ông Phạm Tuấn Kiệt tốt nghiệp đại học ngành dược tại Thành phố Hồ Chí Minh trả lời qua tin nhắn với chúng tôi rằng Mác Lê Nin là loại học thuyết lỗi thời, và nếu Đại học Fulbright không chấp nhận nó là vì không chấp nhận một nền giáo dục có tính định hướng.
Ông Nguyễn Khoa Văn cũng theo quan điểm này, ít nhất là trong các chương trình giảng dạy mà ông tham gia có liên quan đến lĩnh vực kinh tế:
“Theo tôi thì tôi sẽ không chọn cái môn đó làm nhiệm ý hay bắt buộc gì cả trong cái chương trình học của mình, nếu tôi là người soạn chương trình cho Đại học Fulbright, vì môn đó chẳng giúp ích gì cho học viên cả.”
Tôi sẽ không chọn cái môn đó làm nhiệm ý hay bắt buộc gì cả trong cái chương trình học của mình, nếu tôi là người soạn chương trình cho Đại học Fulbright, vì môn đó chẳng giúp ích gì cho học viên cả.
TS Nguyễn Khoa Văn, Đại học kinh tế TP.HCM
Ông Văn nói thêm là từ khi ở Việt Nam bắt đầu cho phép giảng dạy ngành quản trị kinh doanh vào năm 1997, trong gần 20 năm qua các sinh viên phải tốn đến 1 năm học trong chương trình học bốn năm của mình cho các môn có liên quan về chính trị là quá nhiều.
Luật sư Lê Công Định thì đưa ra nhận xét rằng chương trình giảng dạy đại học tại Việt Nam đã có nhiều sự cởi mở trong thời gian qua khi cho phép giảng dạy về các loại triết học, tư tưởng khác ngoài chủ nghĩa Mác Lê Nin, nhưng khi được hỏi liệu trong tương lai Việt Nam sẽ cho phép sinh viên của mình học môn chủ nghĩa Mác Lê Nin như một sự tự chọn chứ không bắt buộc hay không, Luật sư Định nói:
“Nhưng bảo rằng là để không dạy môn chủ nghĩa Mác Lenin như là một môn bắt buộc nữa, thì tôi nghĩ rất là khó vì người ta vẫn xem chủ nghĩa Mác Lê Nin là kim chỉ nam, là căn bản tư tưởng của chế độ này thì khó mà không bắt buộc được.”
Fulbright và Việt Nam
Vào tháng năm năm nay, sau khi Việt Nam công bố chính thức việc thành lập đại học Fulbright tại Việt Nam, một nguồn tin trong ngành giáo dục Việt Nam có nói với chúng tôi rằng câu chuyện có bắt buộc giảng dạy chủ nghĩa Mác Lê Nin hay không là một điểm quan trọng trong việc thương lượng giữa Fulbright và các giới chức Việt Nam.
Sau khi có tin nói rằng trường Fulbright từ chối việc giảng dạy chính trị Mác Lê Nin trong chương trình của mình, một nguồn tin trong giới báo chí Việt nam cho chúng tôi biết rằng việc bắt buộc học chủ nghĩa Mác Lê Nin hay không vẫn đang được thương lượng.
Chúng tôi đã liên lạc với hai người trong ban đại diện của đại học Fulbright tại Việt nam để xác định tin này thì một người không trả lời, còn người kia thì bảo rằng rất tiếc không thể trả lời về việc đó./
Kính Hòa, RFA 2016-08-22
+++++++++++++++++++++++++++++++++
XEM THÊM:
ĐH Fulbright hướng tới mô hình giáo dục khai phóng
26/05/2016
Bà Đàm Bích Thủy, hiệu trưởng ĐH Fulbright Việt Nam, khẳng định giá trị của nền giáo dục khai phóng sẽ giúp sinh viên hoàn thiện bản thân và xin việc thành công sau khi tốt nghiệp.
Sau buổi lễ trao quyết định thành lập ĐH Fulbright Việt Nam (FUV) dưới sự chứng kiến của Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và Bí thư Thành ủy Đinh La Thăng, ông Bob Kerrey, chủ tịch HĐQT FUV, và bà Đàm Bích Thủy, hiệu trưởng FUV đã có cuộc trao đổi với báo chí. Hai ông bà đều khẳng định sự thành công của mô hình giáo dục khai phóng trên thế giới giúp người học hoàn thiện các kỹ năng, đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động.
- Zing.vn: Khi nào ĐH Fulbright bắt đầu tuyển sinh hệ cử nhân, và mức học phí như thế nào để bảo đảm tính cạnh tranh và bền vững?
- Ông Bob Kerrey: Đây là 2 vấn đề rất quan trọng đối với hoạt động của ĐH Fulbright. Tuy nhiên, tại thời điểm này, chúng tôi vẫn đang bàn bạc và chưa đưa ra quyết định.
- Bà Đàm Bích Thủy: Để xác định học phí nên ở mức như thế nào, chúng tôi cần tính toán dựa trên nhiều yếu tố. Trong quá trình chuẩn bị xây dựng chương trình, cũng như quyết định những môn học bắt buộc trong thời gian đầu, và những môn học mà học sinh có cơ hội tập trung học nhiều hơn về chuyên ngành... Sau quá trình thiết kế toàn bộ chương trình với những yêu cầu như vậy, chúng tôi mới có cơ sở xác định học phí, để làm sao mức này vẫn bảo đảm tính cạnh tranh và sự tự chủ về mặt tài chính của trường.
Ngày 25/5, dưới sự chứng kiến của Ngoại trưởng Mỹ Kerry và Bí thư Đinh La Thăng, Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Phong đã trao giấy phép thành lập cho đại diện ĐH Fulbright Việt Nam (FUV) cựu thượng nghị sỹ Bob Kerrey, Chủ tịch FUV.
- Thời báo Kinh tế Sài Gòn: Xin trình bày cụ thể về kế hoạch đào tạo ngành khoa học xã hội & nhân văn, mở rộng so với hướng từ việc đào tạo kinh tế và chính sách công trước đây.
- Bà Đàm Bích Thủy: Tôi xin chia sẻ thêm về mô hình giáo dục, mô hình hoạt động của Đại học Fulbright Việt Nam, và các khác biệt trong nền giáo dục khai phóng (liberal arts). Điểm khác biệt đầu tiên ở các trường đại học Mỹ là các em sinh viên năm thứ 1 chưa cần biết rõ nên đi sâu vào chuyên ngành nào.
Tôi tin rằng ở lứa tuổi 17, 18, không nhiều em thực sự biết rõ mình muốn làm gì, hoặc điều gì khiến mình say mê nhất để theo đuổi cả cuộc đời. Mô hình giáo dục này cho phép các sinh viên tiếp xúc với những môn học khác nhau trong 18 đến 24 tháng đầu tiên, có thể từ toán, lý, hóa, văn, sử...
Một số phụ huynh từng nói với tôi rằng họ muốn hướng con em theo những ngành như tài chính, kế toán nhưng con của họ trả lời rằng chỉ thích học hát, hoặc học nhảy...
Nuôi những đam mê
Tại Đại học Fulbright Việt Nam, chúng tôi muốn những niềm đam mê này của sinh viên vẫn được nuôi dưỡng, bên cạnh việc giới thiệu những môn học mà các em có thể chưa biết sẽ thích hay không do chưa có cơ hội tiếp xúc trước đây. Đây là mô hình đại học theo hướng giáo dục khai phóng như đại học Mỹ.
- Zing.vn: Đại học Fulbright định hình mình khác biệt so với những đại học quốc tế khác ở Việt Nam, như RMIT, như thế nào?
- Bà Đàm Bích Thủy: Khác biệt cơ bản nhất chính là RMIT là đại học nước ngoài hoạt động tại Việt Nam, trong khi ĐH Fulbright là đại học Việt Nam, hoạt động ở Việt Nam với những tiêu chuẩn chất lượng theo đẳng cấp giáo dục đại học nước ngoài, cụ thể là mô hình những đại học Mỹ.
- Ông Bob Kerrey: Quan điểm của tôi là một trong những yếu tố quan trọng nhất quyết định chất lượng và sự thành công của Đại học Fulbright Việt Nam chính là chất lượng giảng viên của trường.
Tôi chắc chắn rằng trường sẽ không đủ kinh phí hoạt động nếu chỉ thu tiền học phí. Chỉ riêng việc thu hút giáo sư giỏi đã cần phải có chế độ lương bổng phù hợp.
Nhưng trường cũng không thể đưa ra học phí quá cao so với tình hình kinh tế, xã hội ở Việt Nam.
Do vậy Đại học Fulbright Việt Nam sẽ có các hình thức học bổng và hỗ trợ tài chính, để đảm bảo những học sinh tài năng đều đủ điều kiện theo đuổi việc học ở trường nếu được nhận.
Qua đó, tôi muốn nhấn mạnh rằng điều kiện kinh tế của mỗi gia đình sẽ không phải là yếu tố quyết định các em có được học tại Đại học Fulbright Việt Nam hay không.
Bà Đàm Bích Thủy, hiệu trưởng Đại học Fulbright Việt Nam.
- Thời báo Kinh tế Sài Gòn: Thách thức nào cảm thấy khó thỏa hiệp nhất trong quá trình xây dựng trường? Kịch bản để kêu gọi được số vốn rất lớn như mục tiêu đặt ra trong 5 năm, trong khi không thể thu học phí quá cao? Ngoài ra, làm sao trường xây dựng được một đại học khai phóng thực sự trong môi trường Việt Nam?
- Bà Đàm Bích Thủy: Tất cả những gì đi ngược lại tầm nhìn và hệ giá trị mà chúng tôi xây dựng cho Đại học Fulbright Việt Nam đều là những điều không thể thỏa hiệp.
Về tìm kiếm nguồn tài chính để trường có thể hoạt động bền vững, chúng tôi đã từng thảo luận về con số này cách đây khoảng 7-8 tháng. Khi đó, chính bản thân tôi cũng gặp áp lực về việc tìm kiếm nguồn để bảo đảm đáp ứng mục tiêu. Tuy nhiên, càng ngày, chúng tôi càng gần tiến đến đích hơn. Những diễn biến trong khoảng 3 ngày qua, sự ủng hộ nồng nhiệt, sự quan tâm từ nhiều phía đã cho tôi niềm tin rằng chúng tôi có thể hoàn thành mục tiêu này, thậm chí là nhiều hơn.
Điều quan trọng không phải là huy động bao nhiêu tiền, mà là chúng tôi xây dựng cơ chế cho trường như thế nào. Một cơ chế tốt sẽ thu hút và mang lại những nguồn tiền đáng tin cậy.
Về câu hỏi thứ 3, điều này cần một quá trình để thực hiện. Đến nay, chúng tôi đã đạt được nhiều thỏa thuận về tự do học thuật, cũng như quyền tự chủ hoạt động và xây dựng chương trình.
Những điều này cần thử thách theo thời gian, và cần sự tin cậy từ 2 phía. Nhà trường cần phải chứng minh đây là một địa chỉ tin cậy với những đổi mới về phương pháp giảng dạy và cách tiếp cận kiến thức. Chính phủ Việt Nam cũng cần tin tưởng rằng nhà trường là nơi có thể biến những lý tưởng ấy thành sự thật.
Lợi thế mô hình đại học khai phóng
- Ông Bob Kerrey: Nhiều khảo sát đã cho thấy tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp các trường giáo dục khai phóng có tỷ lệ xin việc thành công rất cao. Các sinh viên này thường được trang bị kỹ năng lãnh đạo, khả năng trở thành người dẫn dắt trong cộng đồng rất cao. Trong 10 năm tôi là hiệu trưởng đại học New School ở New York, tôi đã vận động được nguồn kinh phí đáng kể cho trường từ các nguồn cá nhân. Nguyên nhân là người dân Mỹ hàng năm đóng góp rất đáng kể cho các trường đại học, họ rất tin vào tầm quan trọng của giáo dục đại học.
Cần phải khẳng định xây dựng trường đại học hoàn toàn mới là điều vô cùng khó khăn. Thất bại là điều có thể xảy ra. Tuy nhiên, tôi tin tưởng vào khả năng thành công của Đại học Fulbright Việt Nam do chúng tôi nhận được sự ủng hộ từ cả chính phủ Mỹ lẫn chính phủ Việt Nam.
Bí thư Thành ủy TP HCM Đinh La Thăng và Ngoại trưởng Mỹ John Kerry trao đổi thân mật trong buổi trao quyết định hoạt động đối với Đại học Fulbright Việt Nam do Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đã ký.
- Zing.vn: Việc mở ngành đạo các ngành khoa học xã hội liệu có đáp ứng nhu cầu của thị trường Việt Nam? Quá trình tuyển sinh của trường sẽ độc lập với việc tuyển sinh của Bộ Giáo dục & Đào tạo ra sao? Trường cấp bằng Việt Nam, vậy việc công nhận tiêu chuẩn chất lượng sẽ thực hiện như thế nào?
- Bà Đàm Bích Thủy: Tôi xin nhắc lại về khái niệm giáo dục khai phóng, nó bao gồm khoa học - xã hội - nhân văn, tức có cả khoa học tự nhiên và xã hội. Ngành đào tạo của trường có đáp ứng nhu cầu thị trường Việt Nam hay không, có lẽ cần phải đợi khóa đầu tiên tốt nghiệp sẽ có câu trả lời thuyết phục hơn. Tuy nhiên, tôi muốn chỉ ra rằng tất cả những trường hàng đầu của Mỹ, như Harvard, Yale, Stanford, đều là những trường khai phóng.
Giáo dục khai phóng đã được chứng minh ở nhiều thị trường là hình thức giáo dục giúp con người tìm kiếm việc thuận lợi nhất. Vì nền giáo dục này tập trung đào tạo kỹ năng cứng (như cách suy luận, cách lập luận, tính toán, cách làm việc nhóm...), nhưng quan trọng hơn là giúp xây dựng tính cách con người. Đó cũng là điều mà phần lớn công ty khi tuyển nhân sự đều chú trọng.
Khi các công ty tuyển nhân viên, họ sẽ đều có những khóa đào tạo lại hoặc bồi dưỡng thêm về kỹ năng cứng này. Tuy nhiên, họ muốn tìm kiếm những ứng viên có khả năng suy nghĩ logic, khả năng thuyết phục người khác, khả năng trình bày ý tưởng một cách cô đọng và có tính thuyết phục.
Hướng tới kiểm định chất lượng quốc tế
Về hình thức tuyển sinh, chúng tôi muốn tiếp cận cách tuyển sinh của những đại học bên Mỹ. Không phải chỉ nhìn vào điểm, không phải chỉ một kỳ thi mà có thể quyết định nhiều năm đèn sách của một thí sinh.
Ngoài điểm số, chúng tôi sẽ chú trọng cách các em trả lời phỏng vấn, cách các em bày tỏ ước mơ, nguyện vọng, cách các em nói về sự đam mê của bản thân đối với một ngành, nghề, các em có tham gia những hoạt động xã hội, cộng đồng hay không.
Đại học Fulbright Việt Nam muốn tìm kiếm những học viên có nhiều điểm khác biệt và thú vị, chứ không phải điểm số cao nhưng không quan tâm gì đến xã hội.
Về kiểm định chất lượng, chúng tôi hướng đến tìm kiếm những công ty đã kiểm định cho các trường như Harvard, Yale... Để được những cơ quan này kiểm định và chất lượng, điều kiện tối thiểu là chúng tôi phải có khóa đầu tiên tốt nghiệp xong. Trong suốt 4 năm học của khóa này, các cơ quan sẽ liên tục theo dõi trường xây dựng chương trình chất lượng như thế nào, trình độ giảng viên, các hoạt động khác như thế nào... Đại học Fulbright Việt Nam dự kiến cần 4 - 5 năm để nhận chứng nhận kiểm định chất lượng từ các cơ quan Mỹ.
- Người Đô Thị: Đại học Fulbright Việt Nam có đào tạo những môn học bắt buộc như các trường đại học ở Việt Nam khác hay không?
- Bà Đàm Bích Thủy: Chúng tôi đã trao đổi về điều này rất nhiều với các quan chức trong ngành giáo dục và chính phủ Việt Nam. Tôi nghĩ 2 phía đã đạt nhiều hiểu biết lẫn nhau về quan điểm. Chúng tôi không muốn thế hệ trẻ Việt Nam quên đi những sự kiện từng xảy ra ở Việt Nam. Những thông tin này có nhiều cách giới thiệu và cách dạy để giúp môn học trở nên hấp dẫn và thu hút nhiều sinh viên hơn.
Nếu chúng ta dạy Lịch sử Đảng đặt trong bối cảnh lịch sử phát triển của Việt Nam thì sẽ rất nhiều sinh viên quan tâm. Hoặc như môn Học thuyết Marx - Lenin tưởng chừng có vẻ khô khan. Nhưng nếu đặt tư tưởng Marx và Lenin bên cạnh những nhà tư tưởng bên cạnh những nhà tư tưởng lớn khác, hoặc tìm hiểu học thuyết của Marx và Lenin ảnh hưởng đến từng giai đoạn phát triển của xã hội như thế nào? Đại học Fulbright Việt Nam sẽ giúp sinh viên tiếp cận những môn học như thế này như một phần kiến thức trong toàn bộ nội dung giảng dạy.
Hợp tác về giáo dục, đặc biệt là việc thành lập FUV, cũng là trọng tâm trong chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Barack Obama tới Việt Nam dịp này.
Trong bài phát biểu trước thanh niên Việt Nam ở Trung tâm Hội nghị Quốc gia (Hà Nội) hôm qua 24/5, Tổng thống Obama đã "hân hoan" thông báo về hoạt động của trường.
"Mùa thu này, một Đại học Fulbright Việt Nam mới sẽ hoạt động ở TP HCM. Đây là trường đại học độc lập và phi lợi nhuận đầu tiên của Việt Nam. Các sinh viên, học giả, nhà nghiên cứu sẽ tập trung vào những vấn đề như chính sách công, quản trị, kinh doanh, cơ khí, khoa học máy tính... trên nền tảng giáo dục khai phóng", Tổng thống Obama nói.
