"VĂN HÓA ONLINE-CALIFORNIA" THỨ HAI 26 DEC 2016
Hiện tượng "Putin hoá" thế giới đang có đà tiến
Tổng thống Nga Putin họp báo cuối năm. Ảnh tại Matxcơva, ngày 23/12/2016.Reuters
Nước Nga của ông Putin đang nổi lên như một cường quốc có khả năng can thiệp giải quyết các chuyện lớn của thế giới. Tuần báo L’Obs có bài phỏng vấn chuyên gia địa chính trị François Heisbourg, chủ tịch Viện Nghiên Cứu Chiến Lược, trụ sở tại Luân Đôn, xung quanh hiện tượng mới nổi lên được gọi là « Putin hoá » thế giới.
Theo chuyên gia François Heisbourg, « với việc Aleppo thất thủ và sự can thiệp của Kremlin vào bầu cử Mỹ, giờ đây nước Nga đang áp đặt quy tắc của mình lên trường quốc tế, thêm vào đó là phong trào dân tuý thân Nga ở châu Âu đang lên cao. Những hiện tượng đó khiến người ta cảm thấy một hình thái « Putin hoá đang tiến bước ». Theo ông, tổng thống Nga Putin đã biết dùng chiến tranh như là một công cụ hiệu quả để đạt được mục đích chính trị.
Vậy ông Vladimir Putin đã thành công như thế nào trong chiến lược của mình ?
Chuyên gia Heisbourg nhắc lại, hồi tháng Hai năm 2007, trong hội nghị an ninh tại Munich, Putin đã lớn tiếng tuyên bố rằng nước Nga đang trở lại và thế giới cần phải tính đến nước Nga. Khi đó không mấy ai tin lời ông. Tuy nhiên trong vòng 10 năm sau, « ông Putin đã biết biến Nhà Nước Nga thành một Nhà Nước chiến lược linh hoạt, có khả năng đưa ra các quyết định mạnh mẽ và thực thi nhanh chóng các quyết định đó ».
Việc sáp nhập Crimée là một thí dụ điển hình. Chỉ vài giờ sau khi người đồng minh là tổng thống Ukraina, Ianoukovitch bị lật đổ, Putin đã kín đáo triển khai hàng nghìn lính giấu mặt để chuẩn bị sáp nhập bán đảo này với một tốc độ kinh ngạc. Ông Heisbourg nhận định : « Chính sự lanh lẹ đó cho phép Nga, một nước có GDP không bằng Tây Ban Nha, trở lại trung tâm bàn cờ thế giới ».
Vẫn theo chuyên gia François Heisbourg, trong các quan hệ quốc tế, nước Nga của ông Putin giờ phủ nhận hoàn toàn khái niệm tính quốc tế, trong khi mà các nước châu Âu vẫn tiếp tục tin vào sức mạnh của luật pháp quốc tế và chủ nghĩa đa phương. Ông Heisbourg khẳng định, với trào lưu « Putin hoá » đang lên mạnh, chắc chắn thế giới sẽ phải thích nghi với hoàn cảnh mới đó.
Có điều là hiện tượng Putin hóa này đang mở rộng ra như là một hình thức lãnh đạo đặc biệt. Chuyên gia Heisbourg gọi đó là « tính độc đoán chuyên quyền mới ». Theo ông đó điều có thể thấy ở các mô hình chính phủ như ở Hungari với tổng thống Orban, ở Ba Lan hay ở Thổ Nhĩ Kỳ.
« Chuyên quyền » là bởi vì ở đó Quốc Hội đang dần trở thành một phòng đăng ký các quyết định của một lãnh đạo, quyền lực tập trung vào một người hay một nhóm người trung thành, và mọi ý kiến quan trọng không phải được đưa ra từ thượng tầng Nhà nước.
Chuyên gia Heisbourg kết luận : « Trong sự chuyển động của thế giới hiện nay, Putin đang tạo cảm giác là người làm chủ được số phận đất nước mình, vì thế ông ta trở thành hình mẫu rất lôi cuốn, thậm chí rất phổ biến ».
2016 : Một năm lịch sử
Các tuần báo Pháp trong số cuối cùng của năm chủ yếu giành để nhìn lại những sự kiện quan trọng đã diễn ra trong năm. Tuần san Le Point đánh giá : « 2016, một năm lịch sử ».
Xã luận của Le Point nhận xét : « Lịch sử không tịnh tiến theo đường thẳng mà nó giậm chân tại chỗ, rồi bất ngờ tăng tốc…. Nếu như năm 1989, lịch sử đã chứng kiến bức tường Berlin sụp đồ để khép lại thế kỷ 20 bằng thất bại cuối cùng của chủ nghĩa toàn trị trước dân chủ, thì 2016 là năm xác định lại những đường nét của thế kỷ 21 ».
Tóm tắt những diễn biến nổi bật trên thế giới trong năm, Le Point ghi nhận 2016 là năm mà : « Trung Quốc của Tập Cận Bình bước vào vị thế cường quốc toàn cầu, trong lúc mà Hoa Kỳ đẩy nhanh tốc độ thu mình ; nước Nga của Vladimir Putin đã chiến lĩnh lại trung tâm của cuộc cờ ngoại giao với châu Âu. Thanh thế của Nga còn được củng cố thêm bằng các nhân vật thân Nga thắng cử ở Bulgari, Moldavia ».
Le Point cũng ghi nhận thêm ở khu vực Trung Đông, Thổ Nhĩ Kỳ của ông Recep Tayyip Erdogan cũng đang xích lại gần với Nga để xếp phương Tây như là một đối thủ chính của họ.
Xã luận của Le Point kết luận : Phương Tây đang không chỉ mất độc quyền của chủ nghĩa tư bản và lịch sử mà còn bị mất đi ý nghĩa những giá trị của họ ».
Cách mạng Nga 1917, cuộc cách mạng bị Putin lãng quên
Trở lại với tuần báo L’Obs. Hồ sơ chính của số báo ra tuần này là nhìn lại cuộc cách mạng Nga năm 1917, mà l’Obs gọi là năm đã làm đảo lộn tất cả. Năm 2017 sẽ đánh dấu 100 năm cuộc cách mạng vô sản Nga, đó cũng là điểm khở đầu cho những biến động lịch sử của thế giới trong thế kỷ 20.
Trong hồ sơ dày về sự kiện lịch sử đó, Le Point ghi nhận, nếu như tổng thống Vladimir Putin vẫn ca ngợi Staline như là một anh hùng ái quốc thì nhân vật số 1 của Nga hiện nay lại cố gắng lờ đi dịp kỷ niệm 100 năm cuộc cách mạng 1917. Theo Le Point : « Với Putin đó là một cuộc cách mạng bị lãng quên », tựa của bài báo.
Theo giới thạo tin tại Matxcơva, điện Kremlin đã lưỡng lự rất nhiều về vấn đề kỷ niệm 100 năm cách mạng 1917, nhưng cuối cùng đã đi đến quyết định : Sẽ không có nghi lễ chính thức, không có diễu binh hoành tráng hay bắn pháo hoa như lễ mừng chiến thắng chủ nghĩa phát-xít. Cả tổng thống Putin cũng như thủ tướng Medvedev sẽ không có diễn văn nào về sự kiện. Không một ngân sách nào của quốc gia dự chi cho sự kiện. Ngoại trừ chỉ có Hội Sử Học Nga kết hợp với sự chỉ đạo của Kremlin tổ chức cuộc hội thảo về chủ đề này.
Amazon, người khổng lồ đáng sợ
Chuyển qua chuyện làm ăn kinh tế. L’Obs có bài « mặt sau của Amazon ». Theo tờ báo, tập đoàn dẫn đầu trong lĩnh vực thương mại điện tử toàn cầu do Jeff Bezos sáng lập đang không chỉ gây lo sợ nơi các tập đoàn thương mại lớn như Carrefour hay Walmart, mà cả những đại công ty như Microsoft, Netflix hay FedEx cũng đang run sợ trước sự bành trướng của Amazon.
Lý do là vì nhà bán hàng trên mạng này đang sử dụng những công nghệ tiên tiến nhất nhằm phục vụ cuộc chính phục trọn vẹn « hành tinh bán lẻ ».
Để chứng minh cho sức mạnh của người khổng lồ trong lĩnh vực phân phối hàng hoá Amazon, bài viết mở đầu bằng một giai thoại : « gần đây trong một lần ghé thăm Silicon Valley, một ông chủ lớn của Pháp có hỏi ông chủ tịch tổng giám đốc Microsoft một câu : « Ai là đối thủ cạnh tranh đáng sợ nhất của ông ? ». Vị khách người Pháp đồ rằng câu trả lời sẽ là những cái tến như Google, Apple hay IBM… Nhưng ông đã lầm.
Kỳ phùng địch thủ của người khổng lồ tin học lúc này lại là công ty bán lẻ Amazon, đóng trụ sở chính tại Seatle. « Siêu thị toàn cầu » đó là nơi 304 triệu khách hàng lui tới thường xuyên mua sắm 200 triệu sản phẩm mỗi năm. Theo Le Point, đó mới chỉ là phần nhìn thấy ngay của « cỗ máy bán hàng » đáng sợ, nằm dưới sự điều khiển của Jeff Bezos từ năm 1994.
Không phải là nhà sáng tạo như Apple, nhưng bằng khoa học quản lý dữ liệu và nghệ thuật hậu cần cũng như chăm sóc khách hàng mà Amazon đã phát minh ra các hoạt động mới để có được mức tăng trưởng hàng năm 20%.
Giờ đây khách hàng trên khắp thế giới không chỉ mua sắm quà Noel qua mạng của Amazon mà còn có thế xem phim, nghe nhạc, đọc sách, cất giữ dữ liệu …. Tất cả đều có thể trên Amazon.
Theo tuần báo L’Obs, Amazon đang lấn dần lãnh địa internet bằng vô số ứng dụng. Không những thế, lo xa trước việc các hãng vận tải như FedEx, UPS hay dịch vụ bưu điện truyền thống, không đáp ứng được nhu cầu vận chuyển hàng hoá ngày càng lớn của mình, Amazon tự trang bị thêm đội bay bằng các máy bay vận tải lớn Boeing 767, đội xe tải riêng. Gần đây hãng đang thử nghiệm dùng tàu lượn không người lái để giao hàng.
Trong cuộc cạnh tranh khốc liệt và đang bị tố cáo không lành mạnh này, Amazon đã bóp chết hoặc thôn tính rất nhiều doanh nghiệp .
Tuần báo L’Obs cho biết thêm, khi đang vận động tranh cử tổng thống, ông Donald Trump đã nhiều lần tố Jeff Bezos không trả đủ thuế, vi phạm luật chống độc quyền. Tờ báo đặt câu hỏi : Liệu ông Trump có dám gây chuyện với ông chủ của tờ báo nổi tiếng « Washington Post » đồng thời cón là chủ tịch tập đoàn vừa giành từ tay IBM hợp đồng 600 triệu đô la để được quyền quản lý giữ liệu của CIA trong vòng 4 năm tới ?
Câu trả lời của tờ báo là "Không !". Người duy nhất, một ngày nào đó, có thể khiến Amazon phải run sợ, có lẽ đó là đối thủ Trung Quốc Alibaba của Mã Vân (Jack Ma)./ (theoAnh Vũ 25-122016)
