VĂN HÓA ONLINE – VIỆT NAM - THỨ NĂM 06 MAY 2021
Ý kiến-Bài vở vui lòng gởi về: lykientrucvh@gmail.com
Carl Thayer: Vấn đề hoà giải, hoà hợp 'vẫn còn nhức nhối' sau Cuộc chiến VN
BBC 30/4/2020
Chụp lại video. Carl Thayer: Vết thương vẫn chưa lành sau 45 năm Cuộc chiến VN
Vấn đề hoà giải, hoà hợp vẫn còn nhức nhối giữa những người Việt thuộc hai phe, Giáo sư Carl Thayer nói với BBC News Tiếng Việt.
Đây là khía cạnh của cuộc chiến mà, theo nhà nghiên cứu chính trị Việt Nam và bang giao quốc tế từ Canberra, Úc, có lẽ dân tộc Việt Nam sẽ cần đến 50 năm nữa mới có thể chữa lành.
Trả lời phỏng vấn của Tina Hà Giang, BBC News Tiếng Việt, ông nói về thái độ đối xử của những người chiến thắng đối với những người bị coi là bại trận sau ngày 30/4/1975:
GS Carl Thayer: Hiệp định Hoà bình Paris hướng tới việc tổ chức bầu cử tại Việt Nam và thành lập Hội đồng Hoà giải, Hoà hợp Dân tộc.
Trong cuộc xung đột ở Campuchia, ông Bùi Tín là người cùng toán quân đầu tiên của quân đội cộng sản Việt Nam tiến vào Phnom-penh [hồi năm 1979].
Khi viết cuốn Hoa Xuyên Tuyết, ông nói một trong những lý do khiến ông rời bỏ chính thể là bởi ông thấy thay vì hoà giải, họ đã đối xử rất tàn nhẫn với cựu thù.
Từng là người cộng sản, phụ trách tờ báo cộng sản [báo Nhân dân], nhưng ông Bùi Tín đã bỏ đi. Lời kể của ông ấy có sự chân thực.
Tôi từng nói chuyện với những người phải đi trại cải tạo. Họ nghĩ là sẽ đi một thời gian ngắn, nhưng hoá ra là đi rất lâu. Nhiều người không được đối xử tử tế.
Nguồn hình ảnh, Dirck Halstead/Getty Images. Chụp lại hình ảnh. Một làn sóng vượt biên ồ ạt đã diễn ra sau 1975
'Không chấp nhận' và 'không được tin cậy'
Cho nên dù đã 45 năm trôi qua, vẫn có khía cạnh của Cuộc chiến Việt Nam chưa bao giờ được hoà giải.
Cộng đồng người Việt tị nạn chưa bao giờ chấp nhận chế độ hiện thời ở VN. Họ tiếp tục gặp nhau, mặc những bộ quân phục của mình, và có lẽ là tự hào - tôi chắc chắn là họ thấy tự hào - nhớ về quá khứ.
Nhưng họ chỉ là thiểu số, giống như bản thân tôi vậy, sẽ dần dần biến mất.
BBC News Tiếng Việt:Đó là ông nói tới cộng đồng người Việt đi tị nạn. Còn những người ở lại sau 1975 thì sao, thưa ông?
GS Carl Thayer: Tôi tin là trong một tài liệu của Việt Nam có phân chia, phân chia theo nguồn gốc gia đình.
Điều gì đã xảy ra với con trai, con gái họ, với thế hệ thứ ba của những người Việt có liên hệ với bất kỳ ai bị coi là phản động, cho dù đó là nhân viên chính phủ Việt Nam Cộng hoà, thành viên của một trong nhiều đảng phái chính trị khi đó, hay là người trong quân lực Việt Nam Cộng hoà?
Với những người Việt trẻ tuổi không bỏ nước ra đi, họ ở lại đó, và thấy bị chặn mọi ngả.
Tháng 4/1975 'rung chuyển trong trời đêm màu cam'
Đại tá Bùi Tín nói đến kẻ thù, nhưng mà đó là con cái, thế hệ con cái đang phải trả giá. Họ không được tin cậy do lý lịch, vì bị coi là con nhà phản động.
Vấn đề là thế này: quý vị có thể nói là họ đã chiến đấu quyết liệt để bảo vệ Việt Nam Cộng hoà. Nhưng cũng có nhiều người bị mắc kẹt trong cuộc chiến, mà đa số người Việt là thế.
Họ phải làm việc để kiếm sống. Họ là những nông dân được hưởng lợi từ chương trình cải cách ruộng đất kiểu Mỹ, theo đó cho người nông dân quyền kiểm soát đất ruộng.
Họ là những người sống nơi đô thị, những người do cuộc chiến mà buộc phải ly tán. Quý vị có thể nhìn thấy họ lang thang trên đường phố trong thời thập niên 1960.
Đột nhiên hệ thống chính trị thay đổi. Khi người cộng sản vào chiếm quyền, miền Nam trở thành kẻ thù.
Đã 45 năm trôi qua, Việt Nam vẫn cần nửa thế kỷ nữa những vết thương này mới lành được.
Tôi nghĩ tới ý tưởng ban đầu, đó là cần phải có một Hội đồng Hoà hợp, Hoà giải Dân tộc, và hai bên phải bằng cách nào đó thành lập ra một hệ thống chính trị có khả năng đưa mọi người xích lại bên nhau.
Nguồn hình ảnh, Getty Images. Chụp lại hình ảnh. Ngày 30/4/1975
'Bắc thắng trận Nam thắng kinh tế'
GS Carl Thayer: Với chiến thắng bất ngờ, những người Cộng sản giành chiến thắng.
Những người thua cuộc hay những người bị kẹt trong cuộc chiến có xu hướng bị phân biệt đối xử trong những năm đầu.
Tôi có thể nói là điều đó diễn ra cho đến năm 1986 khi bắt đầu quá trình Đổi Mới.
Từ đó thì ta có 'Bắc thắng trận Nam thắng kinh tế'- đó là cách diễn tả mà tôi nghe được. Sức mạnh mới của miền Nam, kinh tế thị trường, đã có hiệu quả.
Và đúng là một khi các hạn chế được dỡ bỏ, Việt Nam trở thành một nhà xuất khẩu gạo đáng gờm, xuất gạo ra thế giới. Nhưng tôi cũng nói rằng còn có cả chuyện xuất khẩu gạo từ miền Nam ra miền Bắc nữa, bởi mô hình hợp tác xã nông nghiệp hoạt động không hiệu quả.
'Việt Nam mới đã biết cảm thông hơn so với thời Việt Nam 1975'
BBC News Tiếng Việt: Nhìn lại 45 năm qua, theo ông thì nay mỗi bên của cuộc chiến có thể làm gì để hoà giải, hoà hợp dân tộc thực sự?
GS Carl Thayer: Tôi đã nói về một phía của câu chuyện, và tôi đã nói mạnh mẽ.
Nhưng phải thấy là tuy người Cộng sản nắm quyền năm 1975 và người Cộng sản ngày nay vẫn cùng có hệ thống chính trị độc đảng, vẫn đàn áp, nhất là với những ai muốn cổ suý nhân quyền và tự do tôn giáo, nhưng Việt Nam đã trở nên đa nguyên hơn, nhiều cảm thông hơn.
Rất nhiều ý tưởng đã có thể được bày tỏ.
Tôi nghĩ về sự chia rẽ Bắc - Trung - Nam. Đảng Cộng sản cố tình chọn người lãnh đạo, tổng bí thư Đảng có lẽ luôn là người miền Bắc, nhưng người miền Nam đã giữ các vị trí chủ tịch nước, thủ tướng..., như ông Nguyễn Tấn Dũng chẳng hạn, hay ông Trương Tấn Sang.
Và bởi vì Việt Nam chuyển mình, cho nên đã có phong trào, tuy không phải luôn thế, lúc ban đầu là người miền Bắc, các viên chức hành chính miền Bắc, chuyển vào Nam, và nay thì cả các công việc khác, giáo dục, kinh tế tư nhân... mọi người dịch chuyển và nhiều hơn nhiều.
Nhưng trong nước Việt Nam mới này, mọi người vẫn muốn có thêm tự do, nhất là muốn nói trên Facebook về các vấn đề gây tranh cãi, về vụ Formosa gây ô nhiễm môi trường...
Họ muốn bày tỏ quan điểm về những chuyện đó và việc này không liên quan gì tới giai đoạn 1975 hết. Nó là chuyện của Việt Nam ngày nay.
Tuy vẫn chưa được chính thức nêu ra ở Việt Nam nhưng nhiều khía cạnh đã được thực hiện.
Điểm chung ở đây là quý vị có thể là người từng đi cải tạo, là đảng viên Cộng sản, là người chống Cộng, nhưng quý vị đều có thể trở về kỷ niệm các vị vua, các vị Chúa Nguyễn, những chương trong lịch sử Việt Nam, những phong tục, tập quán, những ca khúc cả hai bên có chung với nhau.
Tôi nghĩ là chế độ hiện nay đang thúc đẩy mặt trận văn hoá để bản sắc văn hoá Việt Nam mà cả hai bên có chung với nhau không bị chìm nghỉm, bị thất lạc tại Mỹ, Pháp hay Đức, khi người Việt hoà nhập vào những môi trường đó.
++++++++++++++++++++++++++++++++++
Phản ứng và ý kiến về vụ du học sinh VN “đạp cờ vàng” tại Úc
- Bùi Thư
- BBC News Tiếng Việt
05/5/2021
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Một du học sinh người Việt tại Úc mới đây đã giẫm đạp lên lá cờ vàng ba sọc đỏ và liên tục có những phát ngôn bị nhiều người cho là thách thức và thù hận.
Trả lời BBC News Tiếng Việt ngày 5/5, ông Paul Huy Nguyễn, Chủ tịch Cộng đồng Người Việt Tự do ở tiểu bang New South Wales nói ông đã làm việc với hiệu trưởng của ngôi trường, cảnh sát và Bộ Di trú Úc về sự việc trên.
"Nhà trường đã liên hệ với chúng tôi và thông báo đã đình chỉ ngay lập tức học sinh này vì đã có hành động không thể chấp nhận được ở Úc. Đây là hành động mạ lị, đạp lên lá cờ và chửi rủa bằng lời lẽ thô tục là điều gây tổn thương cho cộng đồng chúng tôi".
Cùng ngày, nhà hoạt động Nguyễn Ngọc Như Quỳnh đánh giá với BBC: "Đây là hệ quả của vấn đề giáo dục, nhất là việc học lịch sử còn một chiều, phiến diện và sự ảnh hưởng bởi tuyên truyền của các cơ quan đoàn hội."
Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Hoàng Ánh, một giảng viên đại học tại Hà Nội chia sẻ với BBC News Tiếng Việt hôm 4/5: "Đây là vụ việc đáng tiếc thể hiện sự giáo dục không đầy đủ và thiếu ý thức của một người trẻ Việt Nam, thế hệ sinh ra nhiều năm sau cuộc chiến."
Giẫm đạp cờ vàng
Trong dịp 30/4 vừa qua, một video được chia sẻ trên mạng cho thấy một nam sinh đang du học tại Úc thực hiện hành động được coi là "nhục mạ cờ vàng".
Thoạt tiên, người này leo lên cột đèn giật lá cờ vàng ba sọc đỏ, lá cờ của chính thể VNCH trước kia và hiện nay là biểu tượng của nhiều cộng đồng người Việt tại nước ngoài. Sau đó, người này vừa giẫm đạp lá cờ vừa đưa ra những lời thách thức.
"*** cầm cờ lên mà giải phóng đất nhà bố mày à?" người này nói (BBC News Tiếng Việt đã lược bỏ những từ tục tĩu).
Người này còn nói rằng mình lên tiếng "đại diện cho 90 triệu dân Việt Nam".
Trong khi du học sinh trẻ tuổi vừa vò và giẫm đạp lá cờ, một số người đi cùng đã reo hò cổ vũ. Có người kêu đốt lá cờ.
Đoạn video ngắn ngay lập tức gây sóng gió dư luận. Trong khi các trang Facebook được coi là của lực lượng dư luận viên Việt Nam lên tiếng cổ xúy cho hành động của nam sinh kia, thì cộng đồng người Việt ở Úc và nhiều nơi khác lại phẫn nộ.
Nhiều người không liên quan đến chính thể VNCH cũng như cộng đồng người Việt ở hải ngoại cũng đã bày tỏ sự bất bình trước hành động của nam sinh này.
Nguồn hình ảnh, Getty Images. Chụp lại hình ảnh. Cờ vàng ba sọc đỏ từng là quốc kỳ của Quốc gia Việt Nam từ 1949 đến 1955 và của Việt Nam Cộng hòa từ 1955 đến 1975.
Không lâu sau khi video được phát tán, người ta nhanh chóng dò ra lai lịch của nhân vật chính: là một học sinh tại một trường trung học ở thành phố Sydney.
Trao đổi với BBC, ông Paul Huy Nguyễn cũng nói thêm, bên cạnh làm việc với nhà trường và cảnh sát, phía ông cũng gửi thông báo đến dân biểu tiểu bang và liên bang trên toàn nước Úc để bày tỏ mong muốn lấy lại danh dự cho cộng đồng người Việt tại Úc nói riêng và mọi nơi nói chung.
Bà Hoa Nguyễn, một người Việt tại Úc viết trên Facebook về vụ việc: "Cháu bé giật cờ vàng đặt cộng đồng người Việt tự do ở Úc Châu vào thế vô cùng nhạy cảm...Cộng đồng ta cư xử văn minh, công bằng, phi bạo lực và chính danh. Việc yêu cầu cháu này phải xin lỗi công khai trên truyền thông là cần thiết. Nếu không làm, ta tiến hành lấy chữ ký gửi bộ di trú để hủy visa trả về nước theo luật định."
'Giáo dục lòng căm thù'
Chia sẻ với BBC News Tiếng Việt, từ Mỹ, nhà hoạt động Nguyễn Ngọc Như Quỳnh nói:
"Đầu tiên, phải đặt hành động của người này trong bối cảnh thời điểm 30/4, mà ở nước ngoài, đây không phải là dịp để ăn mừng. Tôi nghĩ đây là hành động nông nổi của một người mới ra nước ngoài và không chấp nhận được ngày 30/4 mà treo cờ vàng. Đây cũng là kết quả của việc tham gia vào những hội nhóm, các phong trào gọi là 'chống phản động' trên mạng. Tôi nghe rất kỹ những lời người này nói, rất giống lập luận, lý lẽ của dư luận viên sử dụng, tuyên truyền, xem người Việt hải ngoại là lưu vong và cờ vàng là lũ ba que."
PGS-TS Nguyễn Hoàng Ánh đánh giá: "Ở đây, chúng ta thấy có hai vấn đề. Thứ nhất, học sinh này được giáo dục một ý thức hệ hết sức căm thù phía bên kia. Thứ hai, cậu ta thiếu hiểu biết đơn giản nhất của một người khi ra nước ngoài."
"Có những thứ trong nước bất di bất dịch nhưng nước ngoài thì khác hẳn: bạn không có quyền động vào tài sản của người khác, mà còn quay phim, tung lên mạng. Đó là một hành động rất ngông nghênh, không màng đến pháp luật hay luân thường đạo lý. Có thể bạn ở nhà coi trời bằng vung nên vẫn như vậy khi ra nước ngoài," bà Ánh nói.
Chụp lại hình ảnh. Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Hoàng Ánh.
Bà Ánh cho rằng đây không phải là hiện tượng cá biệt mà là của một nhóm vì trong video, có những người khác tham gia, cổ vũ, quay phim.
"Điều này đáng sợ vì người trẻ là tương lai đất nước. Nhìn rộng ra, nếu đất nước rơi vào tay những người trẻ không cần biết về luật pháp, luân thường đạo lý, thế giới quan xung quanh thì thật đáng lo ngại," PGS Ánh nói.
Bà Ánh nói thêm, trên báo chí, chính quyền Việt Nam đã có những phát ngôn nhằm xoa dịu, hướng đến hòa giải, hòa hợp nhưng về mặt giáo dục thì đúng là không có sự thay đổi nào. "Chúng ta có thể thấy các lãnh đạo ở những sự kiện nước ngoài có đầy những lời xoa dịu, nhưng thực tế chưa có phát ngôn chính thức nào. Vì vậy, chúng ta không thể hy vọng chương trình giáo dục có thể thay đổi."
Bản thân bà cũng trăn trở về điều này và nhắc lại việc sách giáo khoa cho bài tập toán học để trẻ em tính xem, một dũng sĩ giết được bao nhiêu "tên Mỹ, ác ôn".
"Nếu trong thời chiến, dạy trẻ em tính việc giết người, tuy không hay nhưng có thể chấp nhận được. Nhưng trong thời bình, dạy trẻ em coi mạng người như một con số như thế thì quá kinh khủng. Dù mạng xã hội lên tiếng khá nhiều nhưng cũng không có sự thay đổi. Chính giáo dục sai lầm đấy sinh ra những thanh niên đấy," bà Ánh nói.
Theo PGS Nguyễn Hoàng Ánh, nền giáo dục thiếu tư duy phản biện, chỉ tư duy một chiều thì sẽ tạo ra những người máy móc, không sáng tạo. "Điều này gây tác hại cho chính bản thân họ và quốc gia, không thể nào giúp đất nước đi xa trên con đường xây dựng kinh tế hay văn minh".
"Vấn đề quan trọng hơn là bốn trụ cột giáo dục mà UNESCO đề ra, có trụ cột sống chung với mọi người. Nếu chúng ta có tư duy là ta thắng - người thua thì không thể nào chung sống với người khác, sẽ rơi vào cảnh thù ghét những người trái quan điểm với mình. Dạy cho lớp trẻ một tư duy thù địch, tư duy thắng thua thì không ổn. Tư duy thế giới hiện nay là win-win (cùng thắng) chứ không phải win-lose (thắng thua)," bà phân tích.
Cũng theo PGS Nguyễn Hoàng Ánh, nếu không dạy cho người trẻ tư duy mở thì sẽ mất cơ hội hợp tác, việc làm và làm cho cá nhân, doanh nghiệp, đất nước thụt lùi đi, nhất là khi các thành tựu gần đây của Việt Nam đa phần dựa vào việc hợp tác quốc tế.
Vai trò của giáo dục phi chính thống
PGS Nguyễn Hoàng Ánh nhấn mạnh, ngoài giáo dục trên trường lớp thì còn gia đình và giáo dục phi chính thức như môi trường, bạn bè, truyền thông: "Giáo dục phi chính thức có thể giúp tẩy độc khá nhiều. Nhưng trong trường hợp của thanh niên này, giáo dục phi chính thức ấy không những không tẩy độc, mà còn đầu độc thêm."
Bà Như Quỳnh lưu ý rằng các phong trào trên mạng của dư luận viên đã góp phần làm nảy sinh những đầu óc cực đoan.
"Một lớp trẻ sinh sau năm 2000 có thể thấy, ngoài việc thiếu kiến thức về mặt lịch sử thì còn bị ảnh hưởng bởi những lời kêu gọi 'đấu tranh chống luận điệu sai trái' trên các diễn đàn thanh niên. Ví dụ như mỗi đoàn viên phải là chiến sĩ trên mặt trận thông tin, những điều này tuyên truyền một cách không giấu giếm. Điều này cho thấy mặc nhiên trong suy nghĩ của các bạn rằng, người Việt ở hải ngoại là phản động, lưu vong, như luận điệu trên trang Đơn vị tác chiến điện tử."
Nguồn hình ảnh, Chụp màn hình. Chụp lại hình ảnh. Trang Facebook Đơn vị tác chiến điện tử bình luận về vụ việc theo hướng bênh vực bạn du học sinh
Bà Quỳnh cũng cho rằng, xét ở khía cạnh nào đó, bạn thanh niên này nói giọng Bắc và đối với định kiến của nhiều người trong cộng đồng hải ngoại, đây là đám con ông cháu cha du học. Và hành vi này như đổ dầu vào lửa ngay dịp 30/4, khoét sâu thêm sự phân cực.
Về một luồng thông tin trên mạng nói rằng sứ quán sẽ trợ giúp bạn sinh viên này, PGS Nguyễn Hoàng Ánh nhận xét rằng điều này là đương nhiên khi công dân vướng vào vòng lao lý.
"Tuy nhiên, tôi muốn nhắn nhủ với phụ huynh rằng khi cho con ra nước ngoài, cần dạy con mình tôn trọng luật pháp và thông lệ của quốc gia đó," bà Ánh nói.
Bà Ánh dẫn lại trường hợp thanh niên người Mỹ Michael Fay bị kết tội phá hoại xe hơi và tài sản công cộng hồi năm 1994 ở Singapore. Fay bị tuyên phạt sáu roi. Tổng thống Mỹ Bill Clinton khi ấy đã can thiệp ngoại giao để Fay không bị đánh nhưng chính quyền Singapore vẫn nhất quyết thi hành bản án.
"Với người Mỹ, hình phạt roi công cộng như vậy rất kinh khủng. Nhưng ngay cả tổng thống Mỹ, người có quyền thế bật nhất thế giới còn không cứu được hình phạt cho công dân mình thì một nước như Việt Nam muốn đòi hỏi điều đó sẽ rất khó, nhất là khi công dân mình đã sai rõ ràng," PGS Ánh nói.
Bà Nguyễn Ngọc Như Quỳnh cũng đồng ý kiến: "Một gia đình trước khi cho con sang nước ngoài du học và hy vọng chúng được hội nhập quốc tế thì nên hướng dẫn con tuân thủ luật pháp nước sở tại."
Bà nói: "Có thể đối với nhiều người ở miền Bắc, biến cố 30/4/1975 là chiến thắng, là bên chính nghĩa nên con cái họ cũng mang theo tư tưởng như vậy, cộng thêm sự kích động của những trang hội nhóm chống phản động thì tôi nghĩ, ban đầu người này này tin rằng mình làm đúng. Nhưng tới khi có thông báo bị đình chỉ học và có thể đối mặt với án hình sự thì có lẽ người đó đã học được bài học thích đáng".
++++++++++++++++++++++++++++++++++
Du học sinh giật đứt cờ Vàng – biểu tượng tinh thần của người Việt tỵ nạn tại Úc
