Xã hội dân sự, Cuộc triễn lãm ảnh “Thiên nhiên trong tôi”
Kính Hòa, RFA
26-11-2013.
Cuộc đấu tranh bảo vệ môi trường cần có nhiều hoạt động dân sự để hỗ trợ vai trò của nhà nước. Trong thời gian qua, các hoạt động dân sự như vậy, dù không được nhà nước chính thức công nhận, góp phần rất lớn vào việc bảo vệ môi trường cũng như nâng cao ý thức về môi trường của người dân. Kính Hòa trình bày.
Cuộc triễn lãm tranh và thông điệp bảo vệ môi trường
Một cuộc triễn lãm về thiên nhiên Việt nam được tổ chức tại số 4 Phạm Ngọc Thạch, trong khuông viên nhà văn hóa Thanh niên từ ngày 23 đến 26 tháng 11 đang thu hút hàng ngàn lượt người xem. Điều đặc biệt là cuộc triễn lãm không phải do một trường Đại học, một cơ quan nhà nước,…hay những tổ chức …chính thống tương tự, mà bởi một nhóm người. Nhóm người đó là nhóm những người yêu quý rừng Nam Cát Tiên và những ủng hộ viên của họ.
Ông Nguyễn Huỳnh Thuật, sáng lập viên của nhóm SavingCattien cho chúng tôi biết,
“Lần đầu tiên trong lịch sử, có những bức ảnh
về thiên nhiên chân thực và quý hiếm thế này. Điều thứ hai mà mọi người ngạc
nhiên là không có bất cứ tài trợ nào cho cuộc triễn lãm này. Họ tìm hiểu ai có
thể làm chuyện này, và họ được biết rằng có những người yêu quý thiên nhiên
chung tay vì những mục tiêu tốt đẹp như thế này.
Hơn 100 bức ảnh có ba chủ đề. Thứ nhất là các di sản thắng cảnh thiên nhiên cũng như văn hóa. Thứ hai là về các động thực vật quý hiếm của Việt nam. Thứ ba là các tác động xấu của rừng bị phá do các công trình thủy điện. Ba chủ đề này nhằm đánh thức sự vô ý thức của con người làm tàn phá thiên nhiên và môi trường.”
Ngoài những người chụp ảnh Việt Nam, có nhiều tác giả quốc tế cũng gửi ảnh đến để triễn lãm, như nhà nhiếp ảnh chuyên chụp ảnh về thiên nhiên là ông Aladin Thayer người Áo, hay như Giáo sư Gebhard Schueler chuyên gia về rừng và làm việc tại Việt Nam hơn 15 năm. Các bức ảnh này được bán để lấy tiền bù cho chi phí tổ chức triễn lãm, và giúp đỡ cho những nạn nhân của lũ lụt vừa qua tại miền Trung mà một trong những nguyên nhân chính là các hồ chứa nước của những nhà máy thủy điện xả nước lũ giữa mùa mưa bão.
Một người dân trung niên đến xem triển lãm nói với chúng tôi,
“Những bức ảnh rất sống động. Tôi thấy người ta xem nhiều và hiểu nguyên nhân của các tận lũ lụt vừa qua.”
Cuộc triễn lãm cũng cuốn hút nhiều bạn trẻ, thậm chí có bạn chỉ biết cuộc triễn lãm qua truyền thông xã hội mà đã lặn lội từ xa đến để xem triễn lãm. Một bạn sinh viên đến từ Trường Đại học Cần thơ nói với chúng tôi,
“Em biết cuộc triễn lãm qua Facebook, em đến xem triễn lãm và phụ giúp các anh chị của nhóm Saving Cat Tiên chung tay bảo vệ môi trường. Sự tàn phá của con người sẽ gây ra các hậu quả đáng tiếc như lũ lụt vừa qua ở miền Trung.”
Nhà nước nhìn nhận như thế nào về hoạt động dân sự?
Những người tổ chức buổi triễn lãm này cũng chính là những người đã vận động để hủy bỏ hai dự án thủy điện lớn trên sông Đồng Nai là Đồng Nai 6 và 6A. Nhờ sự vận động này mà Chủ tịch nước đã biết đến mối nguy hại của hai con đập ấy đối với di sản thiên nhiên vô cùng quý giá của Việt nam là rừng nam Cát tiên, cũng như những tác động tiêu cực đối với cả vùng hạ du miền Đông Nam bộ nói chung. Và cuối cùng thì chính phủ Việt nam đã chính thức loại bỏ hai dự án Đồng nai 6 và 6A.
Hiện nay nhóm người này vẫn không có …tư cách pháp nhân dù rằng các hoạt động dân sự của họ đã đóng góp vô cùng lớn vào việc cất lên tiếng nói phản biện, đưa những lợi ích xã hội vượt lên tiền bạc và quyền lực của các công ty tư nhân chủ hai dự án kể trên.
Khi chúng tôi đang viết
những dòng này thì có một bài báo xuất hiện trên báo Quân đội nhân dân bàn về
xã hội dân sự. Trong bài báo này tác giả Thanh Nguyên trình bày một cái nhìn
đầy nghi ngại về xã hội dân sự qua đoạn văn sau đây,
Một số blogger ở ta đang tuyên truyền cho “xã hội dân sự”, vẫn giữ nguyên khái niệm nhưng mang hàm nghĩa tiêu cực: Đòi thành lập những tổ chức đối trọng với nhà nước với mục đích làm giảm, khuynh loát vai trò, dẫn đến làm tan rã Nhà nước.
Trên thực tế thì không thấy hoạt động dân sự nào nhằm làm tan rã nhà nước cả. Chẳng lẽ việc dừng lại các dự án kinh tế nguy hại như Đồng Nai 6 và 6A lại nhằm mục đích làm tan rã nhà nước? Hay phản biện dự án bauxite Tây Nguyên lại khuynh loát vai trò của Nhà nước?
Bài báo cũng cho rằng nếu xã hội dân sự là tốt đẹp thì Việt nam đã có rồi, tác giả viết,
Nếu cái gì tốt đẹp, tích cực của cái gọi là “xã hội dân sự” thì xã hội ta đang có. Ví dụ chúng ta có tổ chức Công đoàn bảo vệ quyền lợi, trách nhiệm và nghĩa vụ của người lao động. Tương tự là các tổ chức Hội Nông dân, Hội Người cao tuổi… Các tổ chức này cũng là cầu nối giữa Nhà nước với hội viên…
Không rõ hàng trăm cuộc biểu tình của công nhân và các vụ đòi đất của nông dân có nằm trong các hoạt động dân sự mà bài báo cho rằng đã có những tổ chức hoạt động dưới sự lãnh đạo của đảng đảm nhận hay không? Nhưng riêng trong lĩnh vực môi trường thì còn rất nhiều khiếm khuyết.
Ông Nguyễn Huỳnh Thuật nói
với chúng tôi rằng sau cuộc triễn lãm này, nhóm của ông tiếp tục dấn thân vào
việc bảo vệ môi trường thiên nhiên và văn hóa, và quan trọng nhất là hợp tác
với các trường Đại học nhằm thực hiện việc giáo dục ý thức về môi trường, góp
phần lan tỏa đến cộng đồng những vấn đề phải quan tâm về môi trường của đất
nước,…và còn rất nhiều việc phải làm. Ngay như bạn sinh viên đến từ Cần Thơ mà
chúng tôi có nói chuyện, sống ngay giữa đồng bằng sông Cửu Long mà lại hoàn
toàn không biết gì về các đập nước đã và đang được xây dựng trên thượng nguồn
sẽ giết dần giết mòn quê hương của bạn ấy.
Ông Thuật cũng có nói rằng chính hoạt động của các nhóm dân sự sẽ gánh bớt gánh nặng của nhà nước. Các nhóm dân sự sẽ góp phần cất lên tiếng nói phản biện từ dân chúng, giúp cho việc cân bằng các lợi ích khác nhau giữa các nhóm người trong xã hội. Điều ấy chỉ làm cho Nhà nước mạnh lên, trở thành Nhà nước do dân và vì dân như chính phủ Việt nam vẫn hàng tuyên bố.
