VĂN HÓA ONLINE – BIỂN ĐÔNG – THỨ BẨY JAN 14, 2023
Ý kiến/Bài vở vui lòng gởi về: lykientrucvh@gmail.com
Tòa Tối cao Philippines; Hồ sơ Khảo sát JMSU và viễn ảnh Macclesfield Bank
Ảnh trên: Tòa án Tối cao Philippines họp ngày 10/1/2023. PHOTO BY RENE H. DILAN. Ảnh dưới: Viễn ảnh tranh chấp khai tác dầu khí nếu phát hiện ra ở bãi Macclestfield Bank. Bản đồ minh họa: ThePrint.
Lý Kiến Trúc
VĂN HÓA ONLINE
14/1/2023
Kỳ 1
“Theo nhà báo Franco Jose C. Barona viết trên tờ Manila Times ngày 11/1/2023, Tòa án tối cao Philppines trong cuộc bỏ phiếu đa số đã ra phán quyến Thỏa thuận Khảo sát Địa chấn Biển chung (JMSU) giữa Công ty Dầu khí Quốc gia Philippines, Tập đoàn Dầu khí Ngoài khơi Quốc gia Trung Quốc và Tổng công ty Dầu khí Việt Nam là 'vô giá trị' và 'vi hiến'.
Tòa Tối cao phán quyết thỏa thuận JMSU 2005 là vi hiến khi cho phép các tập đoàn nước ngoài tham gia vào việc thăm dò tài nguyên thiên nhiên của đất nước mà không tuân thủ các biện pháp bảo vệ được quy định trong Mục 2, Điều XII của Hiến pháp năm 1987.”
Phán quyết của Tòa Tối cao Philippines ra đời sau chuyến đi của Tổng thống Marcos Jr đến Bắc Kinh đàm phán với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hôm 04/1/2023.
Tòa án Tối cao Philippines họp ngày 10/1/2023. PHOTO BY RENE H. DILAN
Theo BEIJING/MANILA (Reuters), Trung Quốc sẵn sàng nối lại các cuộc đàm phán về dầu khí và quản lý các vấn đề hàng hải một cách “thân thiện” với Philippines, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cho biết hôm thứ Tư 04/1/2023, theo truyền hình nhà nước Trung Quốc.
Một trong những nghị trình làm việc giữa Manila và Beijing là chuyện hợp tác kinh tế, và dịch vụ tái khai thác dầu khí song phương ở biển South China Sea, có thể được đề cập trong hội đàm Marcos-Tập, nếu thành công nó sẽ được tiến hành chung.
Tuy nhiên, thỏa thuận khai thác dầu khí ba bên (JMSU) Phi, Trung, Việt đã ký vào năm 2005 tức là vào thời nữ Tổng Thống Philippines Gloria Macapagal-Arroyo tại chức (nhiệm kỳ 2001-2010) thì vấn đề trở nên khá rắc rối.
Việt Nam sẽ không bỏ qua vụ này vì quyền lợi.
Vào ngày 15/11/2011, bà Arroyo đã bị chặn lại tại sân bay Manila trong khi đang làm thủ tục ra nước ngoài trị bệnh. Chính phủ Philippines cho rằng bà đang tìm đường tránh né cuộc điều tra tham nhũng và khả năng bị khởi tố. Tòa án chuyên xử các vụ tham nhũng ở Philippines ra lệnh bắt giữ bà vì tình nghi bà thâm lạm số tiền $8.8 triệu trong quỹ xổ số quốc gia trong những năm sau cùng của nhiệm kỳ.
Thỏa thuận khai thác dầu khí nếu có được hai nguyên thủ Trung-Phi ký với nhau ở Bắc Kinh đầu tháng Giêng 2013 có thể sẽ không dính líu tới thỏa thuận 2005.
Một dính líu quan trọng là nếu vùng khảo sát JMSU 2005, và thỏa thuận Marcos-Tập 2023 khai thác dầu khí cùng rơi vào bãi Macclesfield Bank thì sự việc trở nên phức tạp.
Phán quyết của Tòa án Tối cao Philippines có trở thành tiền lệ gạt Việt Nam sang một bên trong các hợp đồng khai thác dầu khí giữa Manila - Beijing ở biển South China Sea hay không?
Đó là việc của Philippines và cũng là việc dành cho Hà Nội hôm nay.
Macclesfield Bank hiện ở trong vòng tranh chấp chủ quyền ba bên Việt, Trung, Phi.
Thỏa thuận Khảo sát Địa chấn Biển chung (JMSU) có diện tích 142.886 km2 ở biển South China Sea.
Diện tích này rất rộng lớn. Nhưng tin tức cụ thể về vùng khảo sát thăm dò sau khi diễn ra Phán quyết của tòa tối cao Philippines không xác định vùng khảo sát nằm ở vị trí, tọa độ nào.
Giới quan sát nghi rằng nó nằm ờ vùng rạn san hô vòng Macclesfield Bank.
Bãi Macclesfield Bank nằm ở tọa độ 6°00′N 114°30′E là một rạn san hô chìm kéo dài gồm các rạn san hô và bãi cạn dưới nước ở biển South China Sea. Nó nằm ở phía đông của quần đảo Hoàng Sa, phía tây nam của đảo Pratas và phía bắc của quần đảo Trường Sa.
Macclesfield Bank dài khoảng 130 km (81 mi) từ tây nam sang đông bắc và rộng khoảng 70 km (43 mi) ở phần rộng nhất. Với diện tích đại dương là 6.448 km2 (2.490 sq mi), đây là một trong những đảo san hô vòng lớn nhất thế giới.
Macclesfield Bank cách vùng đất gần nhất Luzon, hòn đảo lớn nhất của Philippines khoảng 220 kilômét (119 nmi).
Một câu hỏi của BBC đưa ra hôm 12/1/2023 khá lý thú: “Câu hỏi được đặt ra là tại sao thỏa thuận được ký từ 2005 nhưng phải mất tới 15 năm tòa Philippines mới đưa ra phán quyết. Và tại sao lại đưa ra phán quyết vào thời điểm này?
Nếu vùng khảo sát thăm dò sắp tới do hai nước Trung-Phi phát hiện trong vùng lãnh hải của Philippines (200 hải lý/UNCLOS) thì không có chuyện gì đáng bàn cãi.
Nhưng nếu nó nằm trong vùng tranh chấp giữa ba nước Việt-Trung-Phi ví dụ như ở bãi Macclesfield Bank thì: - Phán quyết của Tòa Tối cao Philippines 12/1/2023 sẽ “xóa bỏ” Thỏa thuận 2005, mở đường cho Thỏa thuận Marcos-Tập 2023.
Việt Nam sẽ phản ứng ra sao trước liên minh dầu khí Manila – Bắc Kinh?
Lý Kiến Trúc
California 14/1/2023
Bãi Macclestfield Bank. Illustration by Soham Sen | ThePrint
Tổng thống Philippines Arroyo và Tổng thống Mỹ Obama ngày 30-7-2009 tại điện Malacanang. Getty Images North America.