VĂN HÓA ONLINE – ĐIỂM NÓNG A - THỨ NĂM 18 NOV 2021
Ý kiến-Bài vở vui lòng gởi về: lykientrucvh@gmail.com
Không gian: Chiến trường mới giữa các cường quốc
17/11/2021
Ảnh minh họa: Trạm không gian quốc tế ISS ngày 04/10/2018. REUTERS - HANDOUT
Thanh Phương
Hôm thứ Hai, 15/11/2021, Nga đã bắn thử một tên lửa lên không gian để phá hủy một trong những vệ tinh nhân tạo của nước này trên quỹ đạo. Hoa Kỳ đã ngay lập tức lên án Matxcơva về hành động đó, bởi vì theo Washington, vệ tinh bị phá hủy đã biến thành một đám “mây” mảnh vỡ, có thể gây nguy hiểm cho Trạm Không Gian Quốc Tế ISS và cho các vệ tinh khác.
Nước Pháp, qua lời bộ trưởng Quân Lực Florence Parly, cũng đã có lời lên án tương tự, thậm chí gọi thẳng nước Nga là “những kẻ phá hoại không gian”.
Nga bắn tên lửa phá hủy vệ tinh mà không hề báo trước, lo sợ cho tính mạng của họ, 7 phi hành gia ( gồm 4 người Mỹ, 2 người Nga và 1 người Đức ) trên Trạm Không Gian Quốc Tế đã phải “tị nạn” trong các phi thuyền gắn vào trạm này để sẵn sàng được “di tản” về Trái đất nếu cần.
Sau một ngày im lặng, bộ Quốc Phòng Nga đến hôm qua mới nhìn nhận đã thực hiện “thành công” vụ bắn tên lửa nhắm vào một vệ tinh có từ thời Liên Xô, đó là vệ tinh Tselina-D, được đặt lên quỹ đạo Trái Đất từ năm 1982 và từ lâu không còn hoạt động nữa. Nhưng Matxcơva bác bỏ ngay các cáo buộc “đạo đức giả” của Mỹ về nguy cơ từ các mảnh vỡ của vệ tinh bị phá hủy. Còn bộ Ngoại Giao Nga thì khẳng định vụ bắn thử tên lửa hôm thứ Hai là “hoàn toàn đúng với luật pháp quốc tế và không nhằm chống lại bất cứ ai.”
Nhưng dù Nga có biện bạch thế nào thì rõ ràng là vụ bắn tên lửa đang gây lo ngại về nguy cơ không gian trở thành một “chiến trường” mới giữa các cường quốc, đang rất muốn dùng vũ trụ làm nơi thử nghiệm các công nghệ quân sự mới.
Theo lời tổng thư ký khối NATO Jens Stoltenberg, “hành động vô trách nhiệm” của Nga còn cho thấy là Matxcơva đang phát triển những vũ khí có thể phá hủy các hệ thống thông tin và hệ thống định vị toàn cầu, cũng như hệ thống báo động chống tên lửa.
Cho tới nay, chỉ mới có ba quốc gia đã bắn thử tên lửa để phá vệ tinh: Hoa Kỳ, Trung Quốc và Ấn Độ. Nay trong danh sách này có thêm Nga, cho dù Matxcơva vẫn luôn tuyên bố chống lại mọi “mưu toan quân sự hóa không gian”. Hôm qua, ngoại trưởng Nga Sergueï Lavrov thậm chí còn chỉ trích Hoa Kỳ là vẫn không đáp ứng đề nghị của Nga và Trung Quốc về một hiệp định quốc tế “nhằm ngăn chận cuộc chạy đua vũ trang trong không gian”. Ông còn tố Lầu Năm Góc đang chuẩn bị đặt lên quỹ đạo các hệ thống chống tên lửa.
Nhưng trả lời hãng tin AFP, chuyên gia quân sự Nga Pavel Felgenhauer, cho biết ngay chính Matxcơva đã không hề che giấu việc họ có những hệ thống vũ khí có thể từ Trái Đất bắn lên không gian, như hệ thống phòng thủ tên lửa S-500 et S-550.
Theo hãng tin AFP, lĩnh vực không gian dân sự là một trong số hiếm hoi các lĩnh vực mà Nga và Mỹ còn có một sự hợp tác tương đối êm thắm. Nhưng trong những năm gần đây căng thẳng bắt đầu xuất hiện, vì Nga và Trung Quốc đã tuyên bố muốn tăng cường hợp tác song phương về không gian để đối đầu với các cường quốc phương Tây.
Theo nhận định của ông Xavier Pasco, giám đốc Quỹ Nghiên Cứu Chiến Lược FRS của Pháp, được nhật báo La Croix trích dẫn, vụ bắn tên lửa hôm thứ hai là “một hành động nhằm khẳng định vị thế, một tín hiệu chính trị”, chứ Nga đâu cần phải gấp rút phá hủy một vệ tinh không còn hoạt động nữa.
Thật ra thì hiện nay, như nhà nghiên cứu Éric-André Martin, Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp IFRI, nhấn mạnh trên tờ La Croix, Hoa Kỳ cũng như Pháp, đều đã xem không gian là một lĩnh vực như những lĩnh vực khác và đã lập riêng một bộ tư lệnh cho không gian.
Nhưng các chuyên gia báo động là việc phát triển khả năng phá hủy các vệ tinh hay tiến hành một cuộc tấn công trên không gian có nguy cơ kéo theo một cuộc chạy đua vũ trang với những hậu quả không lường trước được.
Vụ bắn thử tên lửa mà không báo trước của Nga hôm 15/11 còn cho thấy là giữa các cường quốc vẫn chưa có một cơ chế thông tin liên lạc, về các hoạt động của mỗi nước trên không gian, tương tự như đường giây nóng “hot line” mà Matxcơva và Washington đã lập ra sau khủng hoảng tên lửa Cuba năm 1962. (RFI)
Nga-Mỹ: Sau chiến tranh lạnh là cuộc chiến tên lửa chống vệ tinh?
17/11/2021
(Ảnh minh họa) - Trạm không gian quốc tế ISS. - NASA/AFP/File
Thùy Dương
Chủ đề chính được báo Pháp hôm nay quan tâm là vụ Matxcơva cho phóng thẳng một tên lửa vào một trong những vệ tinh không hoạt động của Nga, làm văng ra quỹ đạo với vận tốc 27.400km/giờ khoảng 1.500 mảnh vỡ có thể xác định được và vài trăm ngàn mảnh vỡ nhỏ hơn. Cả Le Figaro, Libération và La Croix đều dành trang nhất, bài xã luận và hồ sơ chính với nhiều bài phân tích cho đề tài này.
«Cuộc đua đến các vì sao» và «thùng rác không trun »
« Tên lửa Nga tái khởi động cuộc chiến không gian » là tựa trang nhất của Le Figaro. Tờ báo nhận định khi phá hủy vệ tinh bằng cách phóng thẳng tên lửa, cho dù điều này gây nguy hiểm cho các phi hành gia trên Trạm Không Gian Quốc Tế ISS, Matxcơva đã lao vào chạy đua chiến lược với Mỹ.
Trong bài xã luận có tiêu đề « Cuộc đua đến các vì sao », Le Figaro nhận định « Chiến tranh giữa các vì sao » không còn là một giả thuyết khoa học viễn tưởng, không trung đã trở thành một thách thức lớn về chiến lược : vừa là chiến trường vừa là biên giới mới của cuộc viễn chinh kinh tế. Nếu không có 4.000 vệ tinh đang vận hành, mọi hoạt động của con người sẽ « ngay lập tức bị nhấn chìm trong bóng tối », từ thiết bị viễn thông đến thiết bị định vị GPS cho các phương tiện giao thông vận tải, từ dự báo thời tiết đến giám sát quân sự và tình báo. Trong « trò chơi của các cường quốc », trong khi chờ đợi có được vũ khí laser, nước nào cũng muốn cho thấy có khả năng « chọc mù đối thủ bằng tên lửa chống vệ tinh ».
Đối với Le Figaro, Mỹ là đối tượng chịu nhiều nguy cơ, rủi ro nhất, bởi ẩn giấu phía sau du lịch vũ trụ, thì SpaceX, Amazon và nhiều công ty khác đang chuẩn bị phóng hàng chục ngàn vệ tinh thương mại. « Cuộc đua đến các vì sao » có thể gây ra nhiều thương tổn, vì thế mà Lực Lượng Không Gian của Mỹ được thành lập, dù là Lầu Năm Góc còn xa mới có thể trở thành « cảnh sát không trung » thậm chí là còn xa mới dọn sạch được các mảnh vỡ trong không gian.
Không thể cạnh tranh với Mỹ, tổng thống Nga Vladimir Putin một lần nữa cho thấy « năng lực gây hại ». Le Figaro nhấn mạnh là với 30.000 vật thể đang trôi nổi trong không gian, nơi đây đang trở thành một « thùng rác », các nguy cơ va chạm tăng theo cấp số nhân. Nga vừa khiến tất cả mọi người, kể cả chính họ, gặp nguy hiểm.
Sự vô trách nhiệm của một cường quốc về không gian
Trong bài viết ở chuyên mục quốc tế « Tên lửa Nga tái khởi động cuộc chiến không gian », Le Figaro cho biết với vụ thử nghiệm phóng tên lửa phá hủy vệ tinh, Nga - một quốc gia có nhiều năm kinh nghiệm về khám phá vũ trụ - bị cả giới ngoại giao, quân sự và khoa học Mỹ chỉ trích là « vô trách nhiệm », « bất cẩn », « nguy hiểm », « gây bối rối », bởi các mảnh vỡ trôi nổi lâu dài trong không trung do vụ nổ gây ra đe dọa các vệ tinh đang hoạt động cũng như những thiết bị khác trong không gian, vốn dĩ có vai trò sống còn đối với sự an toàn, nền kinh tế và các lợi ích khoa học của mọi quốc gia trong những thập niên tới đây.
Thông điệp chiến lược của Nga?
Một câu hỏi được các chuyên gia về không trung đặt ra: Đâu là ý đồ của Matxcơva, đâu là thông điệp chiến lược mà Nga muốn phát đi ? Cho dù đây không phải lần đầu tiên một cường quốc không gian thử nghiệm tên lửa chống vệ tinh, nhưng đây là lần đầu tiên vụ thử nghiệm của Nga tạo ra các mảnh vỡ văng tự do và trôi nổi lâu dài trong quỹ đạo, gây nguy hiểm cho các hoạt động của con người, kể cả của Nga và Trung Quốc, trong không trung.
Le Figaro nhắc lại ba cuộc thử nghiệm tên lửa chống vệ tinh gần đây nhất của Nga đều được tiến hành trước khi Matxcơva thử nghiệm một loại vũ khí khác. Hồi tháng 01/2020, vệ tinh Kosmos-2542 của Nga đã tiến đến gần một vệ tinh giám sát USA-245 của Mỹ, và Nga đã phóng một vệ tinh nhỏ mà theo Hoa Kỳ là có mọi đặc điểm của một loại « vũ khí không gian » tiềm tàng, có thể va vào vệ tinh của Mỹ, điều mà tướng John Raymond, chỉ huy lực lượng không gian Mỹ từng coi là « bất thường và gây lo ngại ».
Sự chuẩn bị cho các cuộc đối đầu trong không gian
Vẫn trong chuyên mục Quốc tế, trong bài viết « Matxcơva chau chuốt tỉ mỉ các loại vũ khí mới trên chiến trường không trung », Le Figaro nhận định từ lâu nay Nga đã chuẩn bị cho các cuộc đụng độ trong không gian và vụ thử nghiệm mới đây cho thấy Matxcơva đã rất kiên trì nỗ lực. Vụ thử này không chỉ đơn thuần mang ý nghĩa về quân sự mà còn có ý nghĩa về ngoại giao. Theo nhà phân tích Igor Delanoë, tại Matxcơva, « có thể đó cũng là một yếu tố đàm phán trong khuôn khổ đối thoại chiến lược với Hoa Kỳ vốn đã được khởi động trở lại kể từ hội nghị thượng đỉnh Putin-Biden tại Genève, ngày 16/06, giúp ổn định cuộc đối đầu giữa Matxcơva và Washington ».
Khủng hoảng tên lửa phiên bản thế kỷ 21
Nhìn sang Libération, tờ báo chạy tựa trang nhất « Không gian : Cuộc đua quỹ đạo ». Trong bài viết « Nga cho thấy các hiệu ứng không gian », Libération coi vụ thử nghiệm tên lửa chống vệ tinh là « sự phô trương sức mạnh của Nga » và trong bối cảnh hiện nay, « cuộc đấu chiến lược » với Mỹ được Nga đặt lên trên sự an toàn của người dân và phi hành gia của chính nước này.
Còn đối với cây bút xã luận Laurent Provost của Libération, cuộc khủng hoảng tên lửa, phiên bản thế kỷ 21, sẽ không diễn ra ở Cuba, mà là trên không gian. Dường như sau chiến tranh lạnh, nay đã đến lúc nổ ra chiến tranh giữa các vì sao.
Điềm báo căng thẳng gia tăng
Trong khi đó, trong bài viết « Liệu có phải không trung trở thành chiến trường mới của các siêu cường về tên lửa chống vệ tinh? », báo Công Giáo La Croix nhấn mạnh sự phô trương lực lượng của Matxcơva không phải là vô cớ trong bối cảnh căng thẳng giữa Nga và Tây phương về xung đột Ukraina gia tăng mạnh.
La Croix dẫn lời ông Xavier Pasco, giám đốc Quỹ Nghiên Cứu Chiến Lược Pháp FRS, theo đó việc phá hủy một vệ tinh vốn không hoạt động không phải là điều khẩn cấp, mà đây là « một hành động khẳng định sức mạnh, một tín hiệu chính trị, một điềm báo là các căng thẳng sẽ gia tăng ».
