"BÁO VĂN HÓA-CALIFORNIA" THỨ SÁU 04 MAR 2016
Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích đột ngột qua đời
Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích đột ngột qua đời lúc 12 giờ sáng ngày 3/3 (giờ miền đông Hoa Kỳ) khi đang trên chuyến bay tới thủ đô Philippines tham dự một hội nghị cổ súy cho chủ quyền Việt Nam ở Biển Đông.
Trà Mi-VOA 03.03.2016
Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích, một học giả uy tín và cũng là một nhà hoạt động vì dân chủ-nhân quyền cho Việt Nam, vừa đột ngột qua đời khi đang trên chuyến bay tới thủ đô Philippines tham dự một hội nghị cổ xúy cho chủ quyền Việt Nam ở Biển Đông.
Giáo sư Nguyễn Ngọc Linh từ bang Virginia, anh trai giáo sư Bích, cho VOA Việt ngữ biết ông nhận được hung tin lúc 12 giờ sáng ngày 3/3 (giờ miền đông Hoa Kỳ) từ vợ giáo sư Bích, Tiến sĩ Đào Thị Hợi. Giáo sư Nguyễn Ngọc Linh:
"Nhận được tin báo do bà Bích gọi từ máy bay về trong khi máy bay còn chưa tới Manila, báo tin ông Bích mới bị cơn đau tim và đi rồi."
Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích đột ngột qua đời
Hiện giờ bạn bè và người quen của giáo sư Bích đang túc trực ở sân bay tại Manila chờ máy bay đáp xuống để lo các thủ tục nhận xác.
Nhận được tin báo do bà Bích gọi từ máy bay về trong khi máy bay còn chưa tới Manila, báo tin ông Bích mới bị cơn đau tim và đi rồi.
Giáo sư Nguyễn Ngọc Linh, anh trai giáo sư Bích.
Ông tới Manila lần này để tham dự hội nghị Biển Đông mà các thành viên trong tổ chức Họp mặt Dân chủ phối hợp với một số đoàn thể người Philipines đồng tổ chức, thảo luận về tranh chấp Biển Đông, chủ quyền Việt Nam, và cách ứng phó với sự bành trướng của Trung Quốc.
Cùng có mặt trên chuyến bay với ông có giáo sư Đoàn Viết Hoạt, một nhà tranh đấu dân chủ lâu năm của Việt Nam.
Giáo sư Bích được nhiều người biết tiếng vì các hoạt động không ngừng nghỉ của ông ở hải ngoại nhằm cổ võ một nền dân chủ, nhân quyền cho người dân tại Việt Nam.
Ông góp mặt trong rất nhiều các sinh hoạt chính trị-văn hóa-xã hội của người Việt tại Mỹ và thường xuyên là khách mời danh dự, diễn giả của rất nhiều sự kiện quan trọng liên quan tới nhân quyền Việt Nam.
Giáo sư Linh cho biết tình trạng sức khỏe của giáo sư Bích trước chuyến đi ổn định và cơn đau tim đột tử có thể là kết quả của những năm tháng miệt mài tận lực làm việc của giáo sư Bích vì cộng đồng người Việt, vì những đồng bào trong nước khát khao một nền dân chủ đích thực:
"Ông ấy trước đó vẫn làm việc bình thường, vẫn hăng say. Buổi tối vẫn làm việc tới 2 giờ sáng. Tôi vẫn nhắc ông ấy phải đi bác sĩ coi sức khỏe, phải kiêng cữ, nhưng ông ấy bận quá. Ai nhờ việc gì cũng làm, ông ấy làm việc nhiều quá."
Ông ấy trước đó vẫn làm việc bình thường, vẫn hăng say. Buổi tối vẫn làm việc tới 2 giờ sáng. Tôi vẫn nhắc ông ấy phải đi bác sĩ coi sức khỏe, phải kiêng cữ, nhưng ông ấy bận quá. Ai nhờ việc gì cũng làm, ông ấy làm việc nhiều quá.
Giáo sư Linh nói.
Giáo sư Bích là một nhà sư phạm am tường văn chương-ngôn ngữ, một chuyên gia dịch thuật, một nhà biên khảo kỳ cựu, và nguyên là Giám đốc đầu tiên của Ban Việt Ngữ Đài Á Châu Tự Do (RFA). Ông cũng từng được bổ nhiệm làm Giám đốc Song ngữ của Bộ Giáo dục Liên bang Hoa Kỳ thời Tổng thống George W.Bush.
Trước khi mất, ông giữ chức Chủ tịch ‘Nghị hội Toàn quốc của Người Việt tại Hoa Kỳ’ và vừa hoàn thành bộ Việt Sử cùng với Giáo sư Lê Mạnh Hùng xuất bản cách đây không lâu.
Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích sinh năm 1937 tại Hà Nội. Năm 1954, ông du học Mỹ theo chương trình học-bổng Fulbright và tốt nghiệp ngành Chính trị học năm 1958.
Về Việt Nam năm 1972, ông cùng vợ là Tiến sĩ Đào Thị Hợi lập Viện Đại Học Cửu Long ở Sài Gòn và kiêm chức Cục trưởng Cục Thông Tin Quốc Ngoại của Bộ Dân Vận Chiêu Hồi.
Từ sau 30/4/1975, Giáo sư Bích rời Việt Nam sang Hoa Kỳ tị nạn chính trị và định cư tại bang Virginia./
Trà My VOA
++++++++++++++++++++++++++++++++++
Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích một trong các diễn giả quốc tế đọc tham luận trong Hội nghị Biển Đông tổ chức tại hội trường Đại học Law Ateneon University thủ đô Manila - Philippines ngày 27 tháng Ba, 2015. Photo: lkt-VH
Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích ngồi nghe các diễn giả quốc tế đọc tham luận trong Hội nghị Biển Đông tổ chức tại hội trường Đại học Law Ateneon University thủ đô Manila - Philippines hôm 27 tháng 3, 2015 .Photo: lkt-VH
Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích (giữa) đang thảo luận bên lề với Giáo sư Carl Thayer (trái) từ Úc qua và Thạc sĩ Hoàng Việt (phải) từ Việt Nam qua. Photo: lkt-VH
Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích (thứ ba từ trái) cùng với các diễn giả Hội nghị Quốc tế về Biển Đông chụp hình kỷ niệm. Photo: lkt-VH
Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích và phu nhân Ts Nguyễn Thị Hợi (trái) trong một bữa ăn sáng tại khách sạn City Garden Hotel, Makati, Manila. Photo: lkt-VH
_____________________________________________________________________________________________
Báo Văn Hóa-California vô cùng xúc động khi biết tin Giáo Sư Nguyễn Ngọc Bích đột ngột qua đời trên chuyến bay đi thủ đô Manila tham dự Hội nghị Quốc tế về Biển Đông lần thứ hai.
Xin thành kính chia sẻ sự mất mát to lớn đến với Gs Nguyễn Thị Hợi, một phu nhân không lúc nào không sát cánh, yểm trợ con đường sự nghiệp phục vụ xã hội, cộng đồng của Gs Nguyễn Ngọc Bích.
Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích là một cây bút dũng mãnh từ nhiều năm qua đã hỗ trợ cho báo Văn Hóa những tin tức quan trọng trong sinh hoạt cộng đồng Việt Nam tại Hoa Kỳ.
Trong dịp cùng di tham dự Hội nghị Quốc tế về Biển Đông tại Manila lần thứ nhất, bổn báo Lý Kiến Trúc có dịp gần gũi Gs Bích và phỏng vấn ông trong hội nghị.
Xin trân trọng - Lý Kiến Trúc _____________________________________________________________________________
Trích một bài viết về Hội nghị Quốc tế Biển Đông tại Manila 27/3/2015 của Gs Nguyễn Ngọc Bích trên báo Văn Hóa
Hội nghị Manila về Biển Đông và Vai trò của các Xã hội Dân sự
Nguyễn Ngọc Bích
Lời Tòa Soạn.- Nhân hội-nghị hàng năm về quốc-phòng Đông-Nam-Á Shangri-La bắt đầu hôm nay, 29/5, ở Singapore mà trọng-tâm chắc chắn là tình-hình ngày càng gây cấn ở Biển Đông, tưởng cũng nên nhắc lại sự đóng góp rất ý nghĩa của các xã-hội dân-sự Việt-Phi tại Hội-nghị Manila về Biển Đông hồi tháng 3 năm nay (2015) và mấy kết-quả ban đầu của hội-nghị đó.
Hôm 27 tháng Ba 2015, một "Hội-nghị Quốc-tế về Biển Đông" đã được tổ-chức tại Trung-tâm Bernas của Trường Luật Ateneo thuộc Đại-học Tổng-hợp Phi-líp-pin (University of the Philippines) ở khu Makati, Manila, dưới sự bảo trợ của năm tổ-chức phi-chính-phủ Phi và Việt-nam, Hội Người Mỹ gốc Phi tranh đấu cho một chính-quyền thiện-trị (US Pinoys for Good Governance, tắt là USP4GG), Phong trào DI KA Pasisiil (Pinoy Patriots United, Những người Phi yêu nước), Viện Nghiên cứu các vấn-đề Biển và Luật Biển (Institute for Maritime Affairs & Law of the Sea (UP)), Họp Mặt Dân Chủ (HMDC), và VOICE.
Đây phải nói là một hội-nghị rất đặc-biệt bởi đây là lần đầu các xã-hội dân-sự ở Việt-nam và Phi-luật-tân, hai quốc gia đứng đầu ngọn sóng chống đỡ những hành-động đe dọa đến từ Trung-quốc ở Biển Đông, đã có thể vượt qua những khác biệt trong quá-khứ để làm việc chung cho một giải-pháp hòa-bình trước tình-trạng ngày càng nguy ngập ở trong khu-vực. Đúng như câu tục-ngữ của Việt-nam đã phán, "Quốc gia hưng vong, thất phu hữu trách." Người thất phu còn có trách-nhiệm, huống hồ các xã-hội dân-sự!
Chuyện này đặc-biệt đúng trong trường-hợp của người Việt bởi trong một thời-gian 21 năm, Việt-nam bị phân chia thành hai thực-thể riêng biệt được quốc-tế công-nhận với miền Nam, được biết dưới tên Việt-nam Cộng-hòa (1954-1975), là nước có chủ-quyền trên hai quần-đảo Hoàng-sa và (một phần) Trường-sa trong khi miền Bắc (Việt-nam Dân-chủ Cộng-hòa) trong thời-gian đó là một nước đồng-minh với Trung-Cộng và là một nước thù nghịch với Sài-gòn. Chính điều nghịch lý này đã làm cho Hà-nội ngày nay tỏ ra lúng túng khi họ đòi phần chủ-quyền của một nước tranh chấp với họ. Vị-thế của Hà-nội còn tệ hơn nữa bởi công-hàm ngày 14 tháng Chín 1958 do Thủ-tướng Phạm Văn Đồng ký gởi Thủ-tướng Châu Ân-lai của Trung-quốc công-nhận những định-nghĩa về lãnh-hải do Quốc-vụ-viện Trung-Cộng đưa ra 10 ngày trước đó, trong đó Bắc-kinh coi cả Hoàng Trường-sa (mà họ kêu là Tây-sa và Nam-sa) là của họ.
*
Hội-nghị nguyên ngày hôm đó được chia ra làm ba phần
Phần đầu gồm ba diễn-giả người Phi-luật-tân và điều hợp bởi Tiến-sĩ Jeremy Barns, Giám-đốc Bảo-tàng-viện Quốc-gia Phi-líp-pin. Người đầu tiên phát biểu là Ngài Roilo Golez, một cựu-Cố-vấn An-ninh Quốc gia Phi và một cựu-dân-biểu nhiều nhiệm-kỳ; ông Golez trình bầy một toàn-cảnh trong bài "Bối-cảnh và Tình-hình Địa-lý chính-trị đang hình-thành ở Biển Nam-hải" ("Background and the Emerging Geopolitical Situation in the South China Sea"). Tiếp theo ông là Tiến-sĩ Celia B. Lamkin, chủ-tịch của Hội US Pinoys for Good Governance (USP4GG), bà nói về đề-tài "Xã-hội Dân-sự và những sáng-kiến của Hội USPGG về các tranh chấp trên Biển Đông" ("Civil Society and USPGG initiatives regarding the South China Sea dispute issues"). Người cuối cùng trong phần các diễn-giả Phi-luật-tân là Tiến-sĩ Jay Batongbacal, Giám-đốc Viện Nghiên cứu các vấn-đề Biển và Luật Biển thuộc Đại-học Tổng-hợp Phi-líp-pin, ông cho chúng ta một bản tin cập nhật rất đầy đủ và ý nghĩa về "Vụ kiện Trung-quốc của Phi-luật-tân" ("The Philippines' lawsuit against China").
Giàn diễn-giả thứ hai là ba người Việt do G.S. Đặng Đình Khiết (trong Họp Mặt Dân Chủ) điều hợp. Người thứ nhất là G.S. Nguyễn Ngọc Bích, Chủ-tịch Nghị-hội Toàn-quốc Người Việt tại Hoa-kỳ, ông đề nghị việc "Đi tìm một giải-pháp hòa-bình cho cuộc xung-đột trong Biển Đông-Nam-Á" ("Toward a Peaceful Solution to the Conflict in the Southeast Asian Sea") dựa một phần lên trên những văn-kiện chủ-quyền chính-đáng của Việt-nam Cộng-hòa. Tiếp theo là ông Hoàng Việt, giảng-sư tại Trường Luật ở Sài-gòn, Việt-nam; ông nói về lý-thuyết "Các định-chế và phương-pháp giải-quyết tranh chấp lãnh-hải dựa lên công-pháp quốc-tế" ("Institutions and methods for resolving maritime territorial disputes under international law"). Diễn-giả cuối cùng trong phần này là Tiến-sĩ Trần Huy Bích, thủ thư về hưu thuộc Thư-viện UCLA, ông nói về "Sự thật về các chấp-ngôn lịch-sử của Trung-quốc trên Biển Đông" ("Truth concerning China's historical claims in the East Sea"). Phần trình bầy của Việt-nam này sang bữa cơm trưa còn được bổ túc bằng một màn trình bầy qua video của nghiên-cứu-gia độc-lập, cụ Nguyễn Đình Đầu ở Sài-gòn, nói về các bản-đồ chứng minh chủ-quyền của Việt-nam.
Một đặc-điểm nổi bật của hội-nghị Manila là những quan-điểm của Phi-luật-tân và Việt-nam đã được củng-cố và bổ túc bởi những cách nhìn của một giàn diễn-giả quốc-tế có trọng-lượng. Trong số này, người ta thấy có Giáo-sư Carlyle Thayer, giáo-sư ngoại-hạng tại Viện Đại-học New South Wales (ở Úc), ông cho rằng chính-sách của Mỹ và Úc cho đến nay tương-đương với "Thuận tình ở Biển Nam-hải: Chính-sách không đứng về phe nào của Mỹ và Úc" ("Acquiescing in the South China Sea: U.S. and Australian Policies of Not Taking Sides"); Tiến-sĩ Sophie Boisseau du Rocher từ Pháp qua nói về "Tiềm-năng đóng góp của Liên-hiệp Âu-châu vào một giải-pháp hòa-bình ở Biển Đông" ("The EU's Potential Contribution to a Peaceful Solution in the South China Sea"); Tiến-sĩ Ota Fumio, một cựu-Phó-đề-đốc trong Hải-quân Nhật, ông căn-cứ vào một sự hiểu biết cặn kẽ về tư tưởng chiến-lược của Trung-hoa để mô-tả "Sự bành-trướng trên biển của Trung-quốc: Chiến-lược và các phản-biện-pháp" ("Chinese Maritime Expansion: Strategy and Counter-measures"); và cuối cùng là ông François-Xavier Bonnet, một nhà nghiên cứu người Pháp ở IRASEC (Institute on Contemporary Southeast Asia) trụ ở Bangkok, Thái-lan, ông bàn về vấn-đề "Khảo-cổ-học và Yêu nước: Những chiến-lược dài hạn của Trung-quốc trong Biển Nam-hải" ("Archeology and Patriotism: Long-term Chinese Strategies in the South China Sea").
Như vậy, ta có thể thấy là Hội-nghị Manila, hội-nghị đầu tiên với những đặc-trưng trên, nghĩa là không phải do nhà nước đỡ đầu hay chủ-trương (như phần lớn các hội-nghị về Biển Đông ở Việt-nam) mà là một sáng-kiến của các xã-hội dân-sự Phi-luật-tân và Việt-nam (cả trong lẫn ngoài nước), đã mang lại nhiều cách nhìn mới và gợi ý có thẻ dẫn đến việc xét lại toàn-bộ vấn-đề tranh chấp lãnh-hải ở Biển Đông và dám tới được một vài cách tiếp-cận hòa-bình nhằm giải-quyết những tranh chấp đó.
Bởi giờ đây là đã hơi quá muộn để cho thế-giới quay về chú ý đến khu-vực này, một vùng biển then chốt liên-hệ đến lợi ích của rất nhiều quốc gia, nhằm tìm ra những giải-pháp bền vững cho một vấn-đề mà có thể nổ tung thành chiến-tranh bất cứ lúc nào.
Cuối ngày, một bản tuyên-cáo chung đã được thông qua và ký bởi ông Roilo Golez thay cho nhóm Phi-luật-tân và ông Nguyễn Ngọc Bích, ký thay cho ông Lâm Đăng Châu, đại diện Họp Mặt Dân Chủ.
Bản tuyên-cáo chung gồm năm điểm hành-động và khuyến-cáo như sau:
1/ "Đề nghị đổi tên của vùng biển này [thường được gọi bằng nhiều tên như 'Biển Nam-hải,' 'Biển Đông,' 'Biển Tây-Phi-líp-pin' v.v.] thành 'Biển Đông-Nam-Á'"(1) nên được tiếp-tục nghiên cứu.
2/ Kêu gọi Trung-quốc phải "ngưng tức-khắc những vụ bồi đắp đảo, xây dựng kiến-trúc, hay những hoạt-động khác trên mọi đảo bãi và rạn san-hô [trong Biển Đông] cho đến khi một Bộ Quy-tắc Ứng-xử được mọi các bên liên-hệ đồng-ý."
3/ Ủng-hộ "việc thành-lập một ủy-hội quốc-tế độc-lập với khả-năng dàn xếp các vụ tranh chấp qua thương-thảo trước khi đạt tới được đồng-thuận về một Bộ Quy-tắc Ứng-xử."
4/ "Trong khi chờ đợi, hai chính-phủ Việt-nam và Phi-líp-pin có những cuộc thảo-luận nhằm tiến tới một tạm-ước giải-quyết các tranh chấp giữa hai nước cũng như khai-thác chung những tài-nguyên mang lợi-ích đến cho hai bên."
5/ Và cuối cùng là "các đồng-tổ-chức [bảo trợ Hội-nghị Manila] đồng-ý việc dựng lên một Ban Công-tác chung của các Xã-hội Dân-sự Việt-Phi nhằm tổ-chức những sinh-hoạt ương-tự trong tương-lai nhằm phát huy những hiểu biết về vấn-đề và cung-cấp một diễn-đàn cho nhân-dân các nước liên-hệ có tiếng nói trong câu chuyện này."
Hành-động ngay theo những khuyến-cáo này, Hội-nghị đã chỉ-định một số nhân-sự có mặt tham-gia vào Ban Công-tác chung.
*
Để lượng-định tầm quan-trọng của hội-nghị, không có gì rõ cho bằng xem chuyện gì đã xảy ra sau hội-nghị. Những ý-kiến, quan-niệm được trình bầy ở hội-nghị có được xem là có ý nghĩa hay không? Chúng có được tiếp nối đem ra bàn thảo không?
Về phương-diện này, ta có thể thấy là hội-nghị đã có một vài kết-quả được xem là khá tích-cực. Tỷ như Thạc-sĩ Hoàng Việt, sau khi ông trở về Việt-nam, đã được hỏi về những đòi hỏi chủ-quyền của Hà-nội và Sài-gòn đối với hai quần-đảo Trường-sa và Hoàng-sa. Ông trả lời liền: "Dù là Việt-nam Dân-chủ Cộng-hòa [tức Hà-nội] hay Việt-nam Cộng-hòa [tức Sài-gòn] thì cũng vẫn là Việt-nam," có nghĩa là những đòi hỏi chủ-quyền của VNCH cũng có giá-trị bằng (nếu không muốn nói là hơn) những đòi hỏi chủ-quyền của Hà-nội.
Vào ngày 24 tháng Tư 2015, bài trình bầy của ông François-Xavier Bonnet tại Hội-nghị Manila cũng đã được Quỳnh Anh dịch sang tiếng Việt và phổ-biến trên Vietnamnet. Rồi đến hôm 20 tháng Năm 2015, Tiến-sĩ Sophie Boisseau du Rocher lại có dịp trình bầy về vai trò của Liên-hiệp Âu-châu trong tranh chấp Biển Đông tại Viện Quan-hệ Quốc-tế của Pháp (tức Institut français des Relations internationales, thường được viết tắt là IFRI).
Như vậy là tuy các bài báo trong nước không ghi nhận xuất-xứ từ Hội-nghị Manila, chúng vẫn công-nhận tầm quan-trọng của các ý-kiến được đưa ra tại hội-nghị hay của các bài trình bầy nói trên.
Tưởng cũng phải nói là Hội-nghị Manila đã xảy ra đúng lúc trong khi tình-hình ở Biển Đông ngày càng sôi nổi. Bởi sau hội-nghị này ta thấy liên-tiếp nhiều hội-nghị quốc-tế về Biển Đông được tổ-chức ở những thành-phố lớn trên thế-giới: như Hội-nghị ngày 4/5 ở New York (do Journal of Political Risk tổ-chức), Hội-nghị ngày 20/5 ở Buenos Aires, A-căn-đình, Hội-nghị cùng ngày 20/5 do Viện Quan-hệ quốc-tế Hoàng-gia Egmont tổ-chức ở Bruxelles, Bỉ, Hội-nghị ngày 25/5 do CSIS (Center for Strategic International Studies, Trung-tâm Nghiên cứu Quốc-tế Chiến-lược) tổ-chức ở Washington, DC, và nhất là Hội-nghị 5 ngày (từ 25 đến 29/5) tại Đà-nẵng giữa các chuyên-gia về an-ninh quốc-phòng của Hoa-kỳ với sự tham gia của 80 đại biểu đến từ 10 quốc gia ASEAN, Ban Thư ký ASEAN và các nước Australia, NewZealand, Nhật Bản và Mông Cổ.
___________________________
(1) Quan-niệm này, quan-niệm là ta nên tránh sự hiểu lầm hay lẫn lộn giữa các tên gọi khác nhau của cùng một vùng biển, đã được một số học-giả Việt-nam đề nghị cách đây một số năm. Trong phần phụ-lục của Kỷ-yếu về Hội-nghị Manila sẽ in lại một bài trình bầy vấn-đề của sử-gia Phạm Cao Dương. Sau đó, tổ-chức Nguyễn Thái Học Foundation (trụ-sở ở Irvine, California) đã đưa một kiến-nghị lên trang mạng Petition-on-line mà cho đến gần đây đã thu thập được 72.840 chữ ký đến từ hơn 100 quốc gia trên thế-giới. Mặc dầu không có đại-biểu nào đến được Hội-nghị Manila từ Nguyễn Thái Học Foundation song tổ-chức này cũng đã có thư ủng-hộ hội-nghị và chúc hội-nghị thành công.
