"BÁO VĂN HÓA-CALIFORNIA" THỨ HAI 18 JULY 2016
Thổ Nhĩ Kỳ bắt 'khoảng 6.000 người'
Image copyright AFP
Thổ Nhĩ Kỳ đến nay đã bắt giữ 6.000 người sau vụ đảo chính bất thành hôm thứ Sáu, Bộ trưởng Nội vụ Bekir Bozdag nói, và cho biết con số này sẽ còn tăng thêm.
Trong số những người bị bắt có nhiều sỹ quan cao cấp.
Một viên chỉ huy lữ đoàn và hơn 50 quân nhân bị bắt giam tại tỉnh Denizli ở miền tây vào đầu giờ sáng Chủ Nhật, truyền thông nước này loan tin.
Cho đến nay, ít nhất đã có 3.000 binh lính bị bắt và chừng 2.700 thẩm phán bị sa thải.
Ít nhất 265 người thiệt mạng trong các cuộc đụng độ xảy ra trong cuộc đảo chính bất thành.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan nói Quốc hội nước này có thể cân nhắc đề xuất áp dụng án tử hình.
Image copyright REUTERS Image caption Giáo sỹ Fethullah Gulen bác bỏ cáo buộc của chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ theo đó nói ông đứng sau âm mưu đảo chính hôm thứ Sáu
Ông Erdogan cáo buộc giáo sỹ người Thổ hiện ở Mỹ, Fethullah Gulen là đứng đằng sau âm mưu đảo chính, nhưng ông này bác bỏ.
Nỗ lực đảo chính diễn ra đêm thứ Sáu, khi một phe nhóm quân sự chiếm các cây cầu quan trọng ở Istanbul và tấn công các tòa nhà quốc hội tại thủ đô Ankara.
Ông Erdogan đã kêu gọi mọi người nổi dậy chống lại những đối tượng âm mưu đảo chính; tới sáng thứ Bảy các quân nhân nổi loạn bắt đầu đầu hàng.
Tuy nhiên, một đêm đầy các vụ nổ, những tiếng súng bắn và những vụ đụng độ đã khiến 161 người, gồm cả dân thường và cảnh sát, thiệt mạng. Hơn 1.440 người khác bị thương.
Chính phủ nói có 104 "kẻ âm mưu" đã bị giết chết.
Image copyright EPA
Bắt giữ các gương mặt cao cấp
Trung tướng Ozhan Ozbakir, chỉ huy đồn Denizli và Lữ đoàn Biệt kích số 11, nằm trong số các gương mặt quân sự cao cấp bị bắt hôm Chủ Nhật, hãng tin Anadolu của nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ tường thuật.
Các gương mặt hàng đầu khác bị bắt có Tướng Erdal Ozturk, chỉ huy Quân đoàn số Ba, Tướng Adem Huduti, chỉ huy Quân đoàn số Hai, và Akin Ozturk, cựu Tham mưu trưởng Không quân.
Image copyright AP
Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã yêu cầu dẫn độ từ Hy Lạp về tám quân nhân bỏ chạy bằng một chiếc trực thăng của Thổ Nhĩ Kỳ sang xin tỵ nạn chính trị sau khi đảo chính bại lộ.
Một trong những thẩm phán cao cấp nhất của Thổ Nhĩ Kỳ, Alparslan Altan, đã bị tạm giữ hôm thứ Bảy.
Khoảng 44 thẩm phán và công tố viên đã bị bắt giữ hồi đêm tại thành phố Konya ở miền trung, và 92 người bị bắt tại thành phố Gazientep ở đông nam, hãng tin tư nhân Dogan nói.
Hôm thứ Bảy, Bộ trưởng Lao động Thổ Nhĩ Kỳ, Suleyman Soylu tỏ ý nói Hoa Kỳ đứng đằng sau vụ đảo chính, là cáo buộc bị Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry mạnh mẽ bác bỏ.Tổng thống Barack Obama cùng các lãnh đạo thế giới kêu gọi các đảng phái tại Thổ Nhĩ Kỳ "hành động trong khuôn khổ pháp luật".
BBC 16/7/16 5 giờ trước
Tuần hành ủng hộ dân chủ ở Thổ Nhĩ Kỳ
Image copyright epa Image caption Đám đông vẫy cờ đêm 16/7 tại các thành phố của Thổ Nhĩ Kỳ
Đám đông tập hợp tại Istanbul và các thành phố khác để đáp lại lời kêu gọi bảo vệ nền dân chủ của chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ sau cuộc đảo chính quân sự thất bại.
Tổng thống Recep Tayyip Erdogan muốn Mỹ dẫn độ giáo sĩ Fethullah Gulen, người bị cáo buộc là đã xúi giục cuộc nổi dậy. Tuy nhiên, ông Gulen bác bỏ bất kỳ giả định liên hệ giữa ông và những gì đã xảy ra.
Gần 3.000 binh sĩ đã bị bắt giữ và 2.700 thẩm phán bị sa thải trong lúc chính phủ tái khẳng định quyền lực.
Các tướng lĩnh được ghi nhận nằm trong số những người bị bắt giữ.
Thủ tướng Binali Yildirim gọi âm mưu đảo chính là một "vết đen của nền dân chủ Thổ Nhĩ Kỳ".
Các vụ nổ bom và súng được nghe thấy tại các thành phố trọng điểm đêm 15/7. Thống kê chính thức cho thấy 161 dân thường và cảnh sát thiệt mạng, trong lúc 104 binh sĩ tham gia đảo chính cũng bị giết. 1.440 người bị thương.
Ngoại trưởng Mỹ John Kerry kêu gọi nhà chức trách Thổ Nhĩ Kỳ tôn trọng pháp luật trong quá trình điều tra âm mưu đảo chính.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan kêu gọi Tổng thống Mỹ Barack Obama dẫn độ giáo sĩ Fethullah Gulen.
Mỹ tuyên bố Thổ Nhĩ Kỳ phải chứng minh những cáo buộc trước khi việc dẫn độ ông Gulen có thể được xem xét.
'Bất ổn'
Trong khi đó, Mỹ khuyến cáo công dân nước họ về bất kỳ ý định đi đến Thổ Nhĩ Kỳ.
Image copyright EPA Image caption Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan "ngày càng trở nên độc trị"
"Khách du lịch nước ngoài và Mỹ bị các tổ chức khủng bố quốc tế và bản địa nhắm mục tiêu rõ ràng," thông cáo Bộ Ngoại giao Mỹ viết.
Jeremy Bowen, Biên tập viên Trung Đông của BBC News phân tích: “Có âm mưu đảo chính là do Thổ Nhĩ Kỳ bị chia rẽ sâu sắc với kế hoạch của Tổng thống Erdogan muốn thay đổi đất nước và do bạo lực lây lan từ cuộc chiến ở Syria".
"Tổng thống Erdogan và Đảng AK đã trở thành chuyên gia trong việc đắc cử, nhưng vẫn luôn tồn tại nghi ngờ về cam kết lâu dài của ông với dân chủ. Ông là một chính trị gia Hồi giáo, người bác bỏ di sản thế tục của Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại. Ông Erdogan ngày càng trở nên độc trị và cố gắng biến mình thành một tổng thống có khả năng điều hành mạnh mẽ".
"Ngay từ đầu, chính quyền của ông Erdogan đã tham gia sâu vào cuộc chiến ở Syria, ủng hộ phe đối lập Tổng thống Assad. Nhưng bạo lực đã tràn qua biên giới, châm ngòi lại cho cuộc chiến giữa Đảng PKK của người Kurd và khiến Thổ Nhĩ Kỳ trở thành mục tiêu của quân thánh chiến tự xưng là Nhà nước Hồi giáo.
Điều này gây lo lắng lớn. Thổ Nhĩ Kỳ phải đối diện với bất ổn và nỗ lực lật đổ Tổng thống Erdogan chưa phải là diễn biến cuối cùng”./
BBC 17 tháng 7 2016
