"BÁO VĂN HÓA-CALIFORNIA" THỨ HAI 30 NOV 2015
Thăm dò dư luận qua Hội thảo Quốc tế về Biển Đông ở Vũng Tàu
Phỏng vấn Quan chức Ngoại giao.
Văn Hóa-California
27/11/15
Hai ngày Hội thảo Quốc tế về Biển Đông 23-24/11/15 ở Vũng Tàu. Ảnh tư liệu của VH.
Thành phố biển Vũng Tàu trong hai ngày 23 - 24/11/2015 đã diễn ra cuộc hội thảo quốc tế do ba cơ quan Học viện Ngoại giao thuộc Bộ Ngoại Giao Việt Nam, Quỹ Hỗ trợ Nghiên cứu Biển Đông (FESS) và Hội Luật gia Việt Nam (VLA) đồng tổ chức.
Hội thảo lần này lồng dưới chủ đề "Biển Đông: Hợp tác vì an ninh và phát triển khu vực". Chủ đề có tính chất bao quát, rộng lớn, thăm dò dư luận về tình hình an ninh và hợp tác về nhiều lĩnh vực trong đó có thể dẫn tới khả năng các bên "gác lại tranh chấp - cùng khai thác".
Biển Đông hiện đang diễn ra nhiều biến chuyển phức tạp, khó lường, đặc biệt về vấn đề tự do hàng hải hàng không, vấn đề bồi đắp đảo. Mỹ và đồng minh đều lên tiếng kêu gọi ngừng lại và tự do hàng hải hàng không. Ngược lại Trung Quốc - ông Tập Cận Bình cũng tuyên bố “Quyền tự do hàng hải và bay ngang không là một vấn đề và sẽ không bao giờ là một vấn đề, vì Trung Quốc là nước cần có tự do hàng hải ở Biển Đông nhiều nhất.”
Hội thảo Quốc tế về Biển Đông ở Vũng Tàu Việt Nam diễn ra chỉ vài ngày sau Hội nghị quốc tế ASEAN lần thứ 27 ở Kuala Lumpur Malaysia. Mặc dù Trung Quốc phản đối không đưa nghị trình Biển Đông vào hội nghị, nhưng chính TT Obama lại là người lên tiếng kêu gọi các bên ngừng bồi đắp, đứng trên boong chỉ huy của Soái hạm BRP Gregorio del Pilar, TT Obam đã gởi "Thông điệp Chiến hạm và Liên minh Kinh tế TPP", sau khi ông đã ra lệnh cho khu trục hạm USS Lassen tiến vào sâu vào 12 hải lý ngoài đảo Su Bi xác định tự do hàng hải và cho 2 B-52 bay ngang qua Biển Đông xác định tự do hàng không.
Hai quốc gia có bờ biển dài rộng nhất Biển Đông là Việt Nam và Philippines nổi tiếng là mạnh mẽ chống lại sự bành trướng của Trung Quốc về đường lưỡi bò 9 đoạn, đã có những động thái "liên minh" tuy chưa lên hàng "Liên minh quân sự" như Mỹ và Phi, nhưng báo trước mối quan hệ trở nên thắm thiết. Dư luận đang đề cập đến chuyện Việt và Phi có thể gác lại tranh chấp để cùng khai thác.
Chủ tịch nước Việt Nam Trương Tấn Sang và Tổng Thống Philippines Benigno Aquino III chứng kiến hai Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh, Albert del Rosario hạ bút ký "Tuyên bố chung về việc thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược".
Cùng thời điểm này, Tòa án Trọng tài Thường trực La Haye khai mạc phiên điều trần vụ tập đoàn luật sư Philippines kiện Trung Quốc tự vẽ đường lưỡi bò 9 đoạn đòi nuốt chửng 3, 5 triệu km2 Biển Đông.
Một giới chức (đề nghị xin dấu tên) từng có nhiều thời gian quan tâm đến tình hình Biển Đông cho biết danh xưng của cuộc hội thảo Biển Đông ở Vũng Tàu lần này không quan trọng bằng nội hàm cuộc hội thảo. Chưa biết cuộc hội thảo khoa học này có ý nghĩa chính trị nào không, nhưng trước hết hội thảo đã quy tụ nhiều chuyên gia tới từ Mỹ, Phi Luật Tân, Nhật, Úc, Đài Loan, Nam Hàn, Anh, Sing gapore và cả Trung Quốc.
Ông nói:
"Hàng năm, vẫn có hội thảo về vấn đề Biển Đông, lần này không do Bộ ngoại giao mời hay bất kỳ cơ quan nào mời mà do Học Viện ngoại giao và FESS đăng cai, họ đăng tải dự kiến chương trình hội thảo và các học giả trong nước và quốc tế như Trung Quốc, Đài Loan, Anh, Singapore, Mỹ v,v ... đăng ký tham dự như mọi hội thảo khoa học quốc tế khác.
"Các chuyên gia quốc tế họ đã có mối liên lạc, phối hợp với nhau từ lâu (net work) thông qua các cuộc hội thảo ở Mỹ, Nhật, Úc, Việt Nam trước đây, hầu như đều là những khuôn mặt quen thuộc. Những học giả này thật ra chúng tôi cũng đã gặp họ ở Mỹ - CSIS Washinton DC, ở Havard, ở New York, những tên tuổi này khá quen thuộc trong vấn đề nghiên cứu Biển Đông, nhưng năm nay thiếu ông Carl Thayer ở bên Úc".
Trong thời điểm hiện nay Biển Đông đang diễn ra nhiều động thái "nóng' trực tiếp giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, chủ đề An ninh nói lên ý nghĩa gì, quan chức này cho biết:
"Mỗi năm, hội thảo đều đưa ra các chủ đề khác nhau, có năm thì nói về chủ quyền lịch sử, có năm thì nói về pháp lý, về môi trường, năm nay chọn chủ đề này tất nhiên là có bàn bạc. Nhưng như tôi vừa nói, nội hàm các tham luận của các diễn giả mới là điều đáng chú ý; chẳng hạn như Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng nhắc lại bình luận của ông Bill Hayton (BBC) tại Hội thảo về tuyên bố đường chín đoạn của TQ phát xuất từ tình cảm chủ nghĩa, chứ không có tính lịch sử hay pháp lý nào cả. Ông Hayton này đã có cả một cuốn sách viết về vấn đề Biển Đông và năm nay có lẽ là lần đầu tiên ông tham dự hội thảo về Biển Đông ở Việt Nam; ông Patrick Cronin (Mỹ) đã đến Việt Nam một vài lần, mọi người muốn biết họ nói những gì".
Nhận xét về sự kiện "nóng" đang diễn ra mới đây ở Biển Đông, giới chức này nói:
"Thực tâm mà nói, chúng tôi cũng không theo sát vấn đề thời sự "nóng" ở Biển Đông, nhưng cái lý do tại sao Mỹ quan tâm mạnh và đặc biệt cho tàu chiến tiến vào khu vực 12 hải lý quanh đá Subi, rồi có những phát biểu tuyên bố mạnh mẽ hơn, thẳng thắn hơn. Trước đó, Thượng Viện, Hạ Viện Mỹ đều đã ra nghị quyết về Biển Đông đòi hỏi Mỹ phải có thái độ và hành xử thiết thực hơn, chính quyền của TT Obama phải có thái độ, hành xử rõ ràng để cho thấy rõ vai trò của Mỹ ở Đông Nam Á, Đông Á Thái Bình Dương, và chứng tỏ cho các đồng minh của Mỹ, cũng như các đối tác trong khu vực về các cam kết của Mỹ. Mỹ phải chứng tỏ thái độ của họ sau khi Trung Quốc đã tôn tạo đảo nhân tạo, đã quân sự hóa các đảo này, Mỹ không thể đứng im được nữa, Mỹ phải lên tiếng bảo vệ trật tự, bảo vệ nguyên trạng, thượng tôn pháp luật, bảo vệ quyền tự do hàng hải hàng không".
Thế còn thái độ của Việt Nam trong sự "đối đầu" hiện nay giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, trong đó yếu tố chủ quyền sẽ diễn ra như thế nào, giới chức cho biết:
"Về phía Việt Nam, chúng tôi nghĩ rằng cái lập trường không thể thay đổi đó là tiếp nối truyền thống của tổ tiên ông bà là đất nước không thể nhường cho ai cả. Lập trường đó không bao giờ thay đổi, nhất quán từ trên cấp cao nhất cho đến dưới người dân người lính. Theo tôi biết, trong chuyến đi thăm Trường Sa năm ngoái ông đã thấy sự quyết tâm, một long một dạ của những người mà ông đã phỏng vấn...
"Thế nhưng cái cách thể hiện quyết tâm đó nó linh động, uyển chuyển lúc này lúc khác, có như vậy nó mới huy động được sức mạnh của toàn dân, huy động được sức mạnh của cộng đồng quốc tế, của chính nghĩa thì mình mới bảo vệ được chủ quyền của mình đối với các vùng biển, các đảo mà mình đang chiếm giữ".
Cuộc hội thảo ở Vũng Tàu dường như có hơi hướng ngầm dọn đường cho chiều hướng quốc tế hóa Biển Đông; như vậy quốc tế hóa Biển Đông có mang hàm ý quốc tế hóa cả những hòn đảo nhân tạo do Trung Quốc tôn tạo cũng như 22 hòn đảo của Việt Nam?
Trả lời câu hỏi trên, giới chức ngoại giao cho biết:
"Những hòn đảo, bãi đá của Việt Nam đã được xác định về pháp lý cũng như lịch sử, quan trọng hơn hết là tình cảm gắn bó thiêng liêng của người dân Việt Nam với vùng biển đảo đó, là bộ phận không thể tách rời mà chúng ta đã tuyên bố chủ quyền, thực thi chủ quyền, từ hàng trăm năm qua. Đối với sự "đối đầu", chúng ta không tạo ra sự xung đột nóng, hay tạo ra sự đối đầu, nhưng vẫn phải đảm bảo được chủ quyền lãnh thổ, duy trì được cuộc tranh đấu để mà thu phục lại được tất cả các vùng đất, vùng biển mà chúng ta đã bị mất trong quá khứ. Người lãnh đạo phải tỉnh táo, phải sáng suốt thì mới vận động được nhân dân trong và ngoài nước, thì mới có được cái ngày mà chúng ta có thể đòi lại chủ quyền toàn vẹn ở Biển Đông...
"Bản thân Biển Đông đã là vấn đề quốc tế rồi. Việt Nam có muốn hay không thì vấn đề nó đã quốc tế rồi. Đây là một vùng biển quốc tế cực kỳ quan trọng. Rất nhiều nước đi qua đây, rất nhiều tàu bè đi qua đây, thế mà Trường Sa lại án ngữ một tuyến hải trình như thế, quốc tế hóa ở đây nó còn mang ý nghĩa đối trọng lại sự đòi hỏi của Trung Quốc là họ chỉ muốn giải quyết song phương với từng nước trong khu vực. Thí dụ những chỗ nào động tới Philippines thì nói chuyện với Philippines, những chỗ nào động với Việt Nam thì giải quyết với Việt Nam, họ cho rằng nói chuyện tay đôi hiệu quả hơn. Lập trường của Trung Quốc là họ không muốn quốc tế hóa vấn đề...
"Riêng về các đảo, bãi của Việt Nam, tôi nhớ không nhầm là 21 đảo chứ không phải 22, Việt Nam đã thực thi chủ quyền của mình hàng trăm năm nay rồi, ít nhất cũng hàng mấy chục năm, từ trước 1975 quân đội Việt Nam Cộng Hòa đã chiếm giữ, thực thi chủ quyền một cách hòa bình trên các đảo như Trường Sa Lớn, Song Tử Tây,...
"Quốc tế hóa không có nghĩa là quốc tế các thực thể vốn dĩ đã là của Việt Nam từ thời ngày xửa ngày xưa đến giờ. Làm sao có thể quốc tế hóa các vùng biển đảo đó được, có hay chăng là các vùng biển nằm ngoài vùng "economic zone", nằm ngoài 12 hải lý đối với những đảo theo quy chế luật biển, các bãi đá, các vùng biển đảo nào không thuộc quy chế 12 hải lý theo luật biển, khi vấn đề là của quốc tế thì cần một giải pháp quốc tế"./
Lý Kiến Trúc thực hiện
Văn Hóa- California 27/11/2015
