VĂN HÓA ONLINE - VAAMA - THỨ BẨY 01 FEB 2025
TỔ KHÚC DẠO ĐẦU
Thơ Tình Lý Kiến Trúc
(*)
Nghìn Năm Trước 50 Năm
1
Tôi không muốn
không thể
không cách nào
xa rời
hạt bụi của vũ trụ
rơi bên bờ biển xanh.
Nghìn năm trước, ở khu rừng đó, ở hang động đó, tôi sinh ra
Nơi có ngọn đỉnh trời mơ mộng về chuyện tình đẹp nhất trần gian
Đẹp như thần tiên
Đẹp như biển trời
Đẹp như huyền thoại
Đẹp như sóng già nua khản cổ gọi trăng sao
Những đứa con hải đảo rong chơi bốn biển quay về quay về
Nhưng. Phương Đông lau lắt. Phương Đông bội bạc
Mẹ và Em hiểu rằng không thể chối bỏ những cuộc phân ly sinh tử để dệt lên những vần thơ bi tráng.
Kìa, bão táp, ở đâu thay nhau vùi dập, hoa máu Tiên Rồng vẫn kiên cường nảy nở tình yêu thái hòa.
Kìa, chiến tranh, người người vẫn tồn tại, vẫn nghe, vẫn thở, vẫn nhìn, vẫn chết và sống.
Mây hòa bình vẫn lững lờ trôi, sóng hào sảng vỗ vào lưng bãi cát trần trụi; đôi khi mãnh liệt, đôi lúc rì rào, thoảng êm êm cất lên cung đàn ngô đồng thơm mùi gỗ quý hợp tấu bài ca dao từ thủa lọt lòng không bao giờ chấm hết.
Trong đêm tối mịt mùng, lệnh truyền: Ngươi hãy chui qua hàng rào kẽm gai, nâng nhau lên, đứng lên, đến với Ta với lòng quả cảm để nhận vòng hoa nguyệt quế từ thiên cung từ ái.
Trong khoảnh khắc vô thường, đừng hỏi bởi tại một mùa thu hay bởi mùa xuân hối tiếc người không biết thương người.
Mặc cho ngọn gió độc mang theo chất độc tàn phá lá phổi, ăn mòn trái tim héo hắt, vẫn không dập tắt niềm đam mê mối tình tuổi trẻ thời chiến,
50 năm trước, tôi lên tiếng … (I Wish to Say)
2
50 năm trước. Tuổi hai mươi
quơ vội chiếc áo Treillis Jacket cũ mèm khoác lên vai em
làm quen
xin lỗi em
áo tôi mùi chiến địa
đẫm mồ hôi lẫn bệt máu đào
máu Người Lính
(lính nào cũng là lính).
Máu
bám vào áo tôi
dính vào người tôi
nhiều lần
chẳng hạn như đêm qua
đánh nhau một trận tơi bời
thi triển chiến pháp nghệ thuật bắn giết
chúng ta, cả bọn thức trắng năm canh trắng con mắt hõm sâu.
3
50 năm trước. Tuổi hai mươi
dẫn em đi
tay trong tay
chạm vào da thịt. Thiếu nữ
con dốc ngược mê man đồi nín thở
thị trấn đìu hiu ràng buộc những người còn thở
uống con thác đổ ào ào từ suối bốn phương
loang loáng đỏ
rợn người
nhưng đó là điều tôi không muốn cho em biết
giọt máu đào thấm vào tim tôi và sẽ chôn vào đất.
4
50 năm trước. Tuổi hai mươi
dẫn em đi
tay trong tay con gái
chạm vào da thịt, nảy người
ôi, tình yêu đây ư
lòng tôi sững sờ, chân tôi luống cuống
hết con đường bụi đỏ không tên mà vẫn thuộc
tận con phố không đèn mà vẫn tưởng chưa khuya.
5
50 năm trước. Tuổi hai mươi
đôi giầy sô bê bết bùn đất đỏ
bám vào đôi chân năm này tháng nọ
may vẫn còn nguyên hay rủi đã gẫy trong trận pháo kích đầm đìa hầm hố tan hoang
nẻo chiến trường Bù Bông, BuPrang, Doris, Đức Lập, Dak’Song, Dak’Tik, Núi Lửa, Gia Nghĩa, Dak’Nông. (1)
đạn mù trời thảo chiến với bọn lính rừng chưa một lần biết đến chuyện tình.
6
Có nghĩa gì đâu em ơi - sau làn khói súng
chiến địa bày biện xác người chồng chất
chới với cơn mê thắng bại
tôi - người lính, chỉ thèm điếu thuốc - chỉ thèm điếu thuốc mà thôi
đốt vội lên
gởi về thành phố của em - lũ ma quỷ núp bóng chiêu hồn
đốm lửa nhỏ ấm phiên gác đêm vô tình là mục tiêu bắn sẻ
đạn đạo xuyên vào đầu người lính trẻ vô tư.
7
Người ta nói:
chiến tranh là thế đấy!
chiến tranh là tuyên ngôn!
chiến tranh là tình thư của lính!
tình yêu viết từ địa đạo không tem không dấu
lưng tựa ba lô ngoáy vài chữ trên bao thuốc lá nát nhàu
yêu không kịp gởi, yêu nằm trong áo trận ngực đẫm máu khô
yêu không thể bước qua bên kia biên giới có mảnh vườn thơm mùi hồng nhỏ
hoa mong manh khờ khạo hiến tặng cho người, hiến dâng cho tôi - người lính
co ro như loài chim trốn tuyết dưới căn hầm dã chiến nghe gió rít mưa gào
ôi, những mùa đông của lính
những mùa đông không có em thở ra khói mùa đông.
8
50 năm trước. Tuổi hai mươi
ta chia nhau em nhé
hành quân xa từng bước
súng ngủ gật giữa rừng mây gió cuốn
một quả đồi, một gò đất trộn xương khô
mùi thịt cháy xông lên nghẹt thở
Em,
nếu có ngửi mùi chiến tranh vĩnh biệt
nếu có nghe tiếng đại bác rền rền
nếu có tưởng đến đời phong sương sương khói
thì em ơi,
ráng một ngày chờ thù hận hết mang mang.
9
50 năm trước. Em tôi
bỏ phố lên rừng mùa rửa bụi
mưa cao nguyên tưới cô em túi bụi
áo trinh nguyên rửa mặt đá rong rêu
con đường mòn gót hài lịm hoa cỏ
suối trầm mơ soi ảo ảnh vô bờ
dòng thác lũ sỗ sàng rình cơ hội
tràn qua thân em
ve vuốt ngực em
lột trần áo em
trinh trắng.
Hẳn là tôi thua cuộc rồi!
ngập ngừng hôn lên mái tóc
dại man man đêm thức trắng tôi là.
10
50 năm trước. Tình điên
điên mới có tình đầu
điên mới xung phong vào thiên đàng địa ngục
điên chết đứng giữa trận tiền quân mạc tiếu
điên lặn lội chiến trường xa ngàn dặm dạ quang bôi (2)
điên không biết nói những điều không dám nói
điên không biết đo sao trời định vị góc tình yêu
điên đồng lõa với tình đầu.
11
50 năm trước. Tình đầu
mật ong từ rừng kéo về bám lấy môi em
hương vị nụ hôn đầu đời mùi lạ hoắc
mềm mại
thơm thơm
đêm mất ngủ
đàn cầm lay lắt
ốm tương tư
mắt ướt tim sâu
ngọc tình chôn
phiến đá chai lỳ
sáng lưu ly
theo em khởi hạnh.
12
Mưa lất phất kinh cầu trên đồi gió
Ngủ, ngủ yên trong tiếng khánh đại hồng chung
Trường chinh chiến chiến y ngần ngần động
Hương phấn len vào áo rỗng rỗng không không.
*Lý Kiến Trúc qua bút vẽ của Họa sĩ Nguyên Khai.
(1) Những địa danh có tên trên bản đồ chiến sự Vùng II chiến thuật cao nguyên thời VNCH. Doris là tên một tiền đồn dã chiến đóng trên một quả đồi cao khoảng 100 mét so với mặt đất, nằm cách biên giới Cao Miên khoảng 8 km. Nơi đây là căn cứ hỏa lực pháo đội 105 ly của Trung úy pháo binh Mỹ - Doris – trại Đức Lập Camp - Lực lượng đặc biệt trực thuộc lãnh thổ chi khu Đức Lập. Theo các chiến binh người Thượng kể lại, Trung úy Doris đã tử trận vì trận địa pháo của quân Bắc Việt dội vào quả đồi trong trận chiến tàn bạo năm 1969; người Mỹ đã đặt tên Trung úy Doris cho quả đồi máu. Năm 1970, tác giả bài thơ được trực thăng UH1B thả xuống làm sĩ quan trưởng đồn Doris một thời. Kẻ thù của tôi là bệnh ngã nước vàng da và sốt rét rừng ác tính.
(2) Lương Châu từ
Bồ đào mỹ tửu dạ quang bôi,
Dục ẩm tỳ bà mã thượng thôi.
Tuý ngoạ sa trường quân mạc tiếu,
Cổ lai chinh chiến kỷ nhân hồi.
(Vương Hàn)
Dịch nghĩa
Rượu bồ đào rót trong chén ngọc dạ quang,
Đang muốn uống lại có thêm tiếng đàn tỳ bà trên ngựa thôi thúc.
Dù hôm nay say khướt, ở sa trường anh chớ cười,
Xưa nay chinh chiến mấy ai trở về đâu.
(Bản dịch của nhà báo Phan Tấn Hải)
* Treillis Jacket, áo trận ngự hàn của lính ở mặt trận cao nguyên trung phần VN.
* Những chữ in nghiêng là địa danh dấu giầy binh lửa tác giả ở Vùng II chiến thuật.
* Dak’nong, tên một con suối vắt ngang thị trấn Gia Nghĩa tỉnh Quảng Đức, nơi có căn nhà chòi của tác giả gác súng ngủ vào những đêm “hưu chiến”, cách biên giới Miên khoảng 30km.
Em Tôi và Người Lính Gác Đền Phương Đông
Nhớ năm nào em bỏ phố lên rừng
Cả bầu trời nức nở đón chân em
Sét không gian nổ ngang tai như sấm
Lật chiến hào môi hồng nhạt vấn vương.
Tối cao nguyên sao trên rừng ngơ ngác
Lỗ châu mai rực sáng hỏa châu đêm
Quân đâu!
Áp trại phu nhân ngay tức khắc
Rước về đồn hầm chiến đấu biên cương
Của cải rừng thiêng có gì ngon mang ra đãi
Mời em! Mời em!
Ai bảo rằng bọn lính rừng thiếu hào hoa phong nhã.
Tôi là lính. Đừng yêu tôi em nhé
Em là gió: Là sương pha mắt ướt
Em là mây: Sà nóng pháo đam mê
Là mù đêm: Tóc ngổn ngang chăn gối
Là thì thầm: Ngóc ngách chảy về xuôi
Là hồ ly: Xoay quả đồi lộn ngược
Là tọa độ: Tương tư đồn biên giới
Là tình em: Ở nơi khác rất xa.
Tôi không thấy ngọn đuốc tình yêu trong mắt em
Trong áng sáng sâu thẳm lẩn khuất mầm mơ hồ phản bội
Trong con mắt tồi tàn của cái đồn nhỏ xíu trên quả đất này
Nỗi lo sợ viển vông ngày mai đang bị cuộc đời đánh tráo
Người ta dựng lên mối thù oan nghiệt trước sau cuộc chiến
Tan vỡ, ngục tù, tuyệt vọng, cô đơn và cô đơn.
Một sự thật não lòng
Tchaikovsky oai vệ Piano Concerto no.1 (*)
‘Tổ khúc xe tăng’ hùng dũng tiến vào
Chiếm đất, giành dân, đuổi dân, xâm lược?
Không!
Máu. Máu em tôi đỏ lòm dưới bánh xe xích sắt
Máu em tôi đỏ lòm dưới bánh xe xích sắt
Vấy máu Budapest. Vấy máu Praha. Vấy máu Ukraine. Vấy máu Gaza.
Xích xe tăng nghiền nát áo tự do
Xích xe tăng nghiền nát áo tự do.
Không!
Máu Hà Nội
Máu Huế
Máu Saigon
Máu tiền đồn loang trên hè phố
Máu người lính già gác ngôi đền phương đông cứu độ.
Không!
Tôi sẽ gặp em
Ở biên giới cuối cùng
Ngôi đền phương đông
Tan loãng trong làn sương sớm lạnh
Cơn ho xé phổi không còn dấu vết.
Tôi là lính
Đừng yêu tôi.
(viết cho Ukraine đêm 22/2/2022. Nhuận: Jan 2025)
* Lý Kiến Trúc qua tranh bút chì của Họa sĩ Nguyễn Thuyên.
* Pianist Anna Fedorova and the Nordwestdeutsche Philharmonie led by Yves Abel perform Tchaikovsky's 'Piano Concerto No. 1' in The Royal Concertgebouw Amsterdam. The concert is part of the NPO Radio 4-series The Sunday Morning Concert. https://www.youtube.com/watch?v=hNfpMRSCFPE
Nhà Chòi
1
Nhà chòi, tôi binh lửa. Gìm tay súng. Đầu ruồi thẳng phía trước
Nhà chòi, tôi ẩn náu. Người chiến binh đóng quân nơi đầu rừng cuối phố
Nhà chòi, tôi nguyên vẹn. Vùi đầu vào gối lạnh sau những trận càn biên giới hành quân
Nhà chòi, tôi ướt đẫm. Xối sả từ núi thác đổ về rửa bước chân điêu linh dã ngoại
Nhà chòi, tôi trầm mình. Ngâm dưới suối có loài hoa thoải phủ thanh khiết tâm hồn
Nhà chòi, ngôi biệt điện. Em dãi dầu ôm ấp tình yêu ngàn dặm đến thăm tôi
Nhà chòi, đè mái tranh. Mưa gầm gừ ôm em dựng đứng cao nguyên đất trơn như mỡ
Nhà chòi, rét căm căm. Ôi, những mùa đông không hơi ấm không nồng nàn không bếp lửa
Nhà chòi, mơ ngưng bắn. Giáp binh vũ khí tung hê, bạn ta khoác vai nhau cười ngấn lệ, người xưa đắm đuối hôn nhau cười tình
Nhà chòi, lửa phong tình. Rót nữa. Rót nữa đi em. Chum rượu cần bốc hơi hề, cay đắng
Ta, tráng sĩ hề, lòng không mềm bằng kiếm, ta, anh hùng hề, sự nghiệp có đầy đôi mắt … hề, giai nhân. (1)
Ta, kiếm sĩ hề, thề phanh thây uống máu quân thù, lấy nước bờ bên kia mài gươm báu, hề, chém ngọt. (2)
2
Nhà chòi. Ô hay. Vẫn có kẻ đến đây đòi gây sự.
Họ hát bài ca đầu hàng. Họ than thân trách phận. Họ chĩa súng lên trời bắn như điên cho thỏa lòng uất hận
Không có người lính nào tự nhận mình là anh hùng. Chiến tranh đã nảy sinh ra vô số di sản anh hùng
Nhưng thôi…, gác súng đi bạn ơi, hai ta đều mệt mỏi lắm rồi, vào đây đánh một giấc cho đẫy rồi đường ai nấy bước.
3
Lắng nghe bọn mây ầm ĩ tụ tập quân lính phục kích trên mái tranh nghèo
Chúng nghe ngóng lời tỏ tình bí mật của đôi trai gái trong đêm yên tĩnh kỳ lạ
Anh yêu em! Em yêu anh!
Này các bạn, yêu nghĩa là gì?
Có nghĩa gì đâu, họ đang nói với nhau những lời vô nghĩa như sóng biển vỗ đá mồ côi
Yêu nghĩa là không cần lên tiếng, nghĩa là im lặng, im lặng tuyệt đối, im lặng trao cho nhau đôi môi lửa dịu dàng.
4
Ở đây không có tiếng đại bác gầm lên từng đợt
Đêm hưu chiến dưới căn hầm dã chiến tôi hùng hục yêu em
Vài tiếng nổ vọng về từ vùng oanh kích tự do
Viên đạn vô tình rơi vào nơi ẩn náu
Tắt ngúm tiếng chim hót thê lương bên ghềnh thác uyên nguyên
Tội nghiệp những con thú hoang dã không đủ tinh khôn chạy trốn
Đó là gì?
Tôi không biết
Tôi đổ tội
Tôi ăn năn
Tôi nhận tội
Tôi xưng tội trước thiên nhiên hiền lành cao cả.
5
Ở đây không có biển người đòi ‘thà chết trước tốt hơn chết sau’
Không có tiếng kèn đồng thúc quân vào trận địa xung phong
Không có tiếng khèn núi âm u thổi lên vực sử hồn gió đáy
Mặt trận tan hàng rồi
Vẫn xung phong!
Bọn sống trên xác lính xung phong chạy vắt giò lên cổ
Đường sống là biển
Đường hòa bình là con đường tha hương mõ chợ
Đường chiến tranh thâu tóm thuộc địa là gót chân của những cái đầu đế quốc
Đường chiến binh trận này chưa đong đầy ngã ngũ tủi nhục hay vinh quang.
6
Nhà chòi. Hừ. Đồ chết tiệt!
Một quả lựu đạn tung vào
Cháy rụi
Như một mối tình.
(*) Bài thơ viết trong đầu sau năm 1975, nhuận sắc Tết năm 2025.
(1) những chữ in nghiêng của Nguyễn Đình Toàn
(2) những chữ in nghiêng của Văn Cao
