Đại diện thường trú đầu tiên của Vatican tại VN ‘đã hiểu đường lối người Cộng sản’

VĂN HÓA ONLINE – DIỄN ĐÀN 1 - THỨ SÁU 26 JAN 2024

Đại diện thường trú đầu tiên của Vatican tại Việt Nam ‘đã hiểu đường lối người Cộng sản’

Linh mục Trương Hoàng Vũ: ‘Của Ceasar trả lại cho Ceasar’

Nguồn hình ảnh, Giáo phận Vĩnh Long, Đức Tổng Giám mục Marek Zalewski tại Long Xuyên năm 2019

• Tác giả, Mỹ Hằng
• Vai trò, BBC News Tiếng Việt
• 26 tháng 1 2024

Tổng Giám mục Marek Zalewski, đại diện thường trú đầu tiên của Vatican tại Việt Nam kể từ sau năm 1975, dự kiến sẽ có mặt tại Hà Nội từ 31/1/2024 để đảm nhận nhiệm vụ.

Vị đại diện thường trú này dự kiến sẽ ‘tạm trú’ tại khách sạn Pan Pacific tại Hà Nội, trong khi chờ chính quyền Việt Nam quyết định nơi mà Tòa thánh sẽ chính thức đặt văn phòng đại diện.

Trong khi đây là một sự kiện mang tính bước ngoặt giữa hai chính phủ Việt Nam và Vatican, vai trò của ông Marek Zalewski được cho là khá thách thức trong bối cảnh Việt Nam liên tiếp bị đưa vào danh sách ‘theo dõi đặc biệt’ của Mỹ về tự do tôn giáo.

Dù không thực hiện các nhiệm vụ ngoại giao, ông Marek Zalewski được kỳ vọng sẽ là sợi dây kết nối các hội thánh địa phương tại Việt Nam với Giáo hoàng. Ông cũng được kỳ vọng sẽ lên tiếng mạnh mẽ vì quyền lợi của giáo dân bị bức hại.

Linh mục Giuse Đào Nguyên Vũ, Chánh văn phòng Hội đồng Giám mục Việt Nam, nói với BBC News Tiếng Việt rằng đây là một thành công trong quan hệ đối ngoại, cho thấy cái nhìn của nhà nước cho tôn giáo đã tích cực hơn.

Trong khi đó, linh mục Trương Hoàng Vũ thuộc dòng Chúa cứu thế Sài Gòn nói với BBC rằng thiện chí của chính phủ Việt Nam tới đâu còn cần thể hiện ở việc họ có trả lại những gì đã ‘mượn’ của người Công giáo hay không.

‘Của Ceasar trả lại cho Ceasar’

Nguồn hình ảnh, Tỉnh Dòng Chúa Cứu Thế VN

Sau năm 1954, nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đã ‘mượn’ Tu viện Dòng Chúa Cứu thế Thái Hà - nay là Bệnh viện Đống Đa Hà Nội.

Theo linh mục Trương Hoàng Vũ, nếu Việt Nam có thiện chí thì cần ngay lập tức trả lại Tòa Khâm sứ ở Hà Nội cho Giáo hội để làm nơi ở cho Đức Tổng Giám mục Marek Zalewski.

Vụ Tòa Khâm sứ ở 42 Nhà Chung, Hà Nội – nay là Thư viện quận Hoàn Kiếm – là chủ đề nóng nhiều năm giữa chính quyền và giáo dân Việt Nam. Có thời điểm sự việc trở nên căng thẳng, như năm 2008, khi hàng ngàn giáo dân cầu nguyện trước cổng Tòa Khâm sứ để đòi chính quyền trả lại tòa nhà.

“Từ 2008, nếu Đức Tổng Giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt không lên tiếng đòi lại thì Tòa Khâm sứ ấy có còn hay không? Thời điểm ấy ông lên tiếng vì nơi thánh thiêng ấy bị nhà nước biến thành nơi ăn chơi buôn bán, thành vũ trường, quán bar, nhà hàng và đã có dự định chia lô nền để bán.

“Tòa Khâm sứ là một chứng tích lịch sử cho thấy đã có một vị đại diện của Tòa Thánh từng ở trong căn nhà đó. Vị đại diện ấy đã bị trục xuất ra khỏi Hà Nội và khi vào Sài Gòn thì bị trục xuất lần nữa,” linh mục Trương Hoàng Vũ cho hay.

Người Công giáo (phải) tập trung tại công trường xây dựng công viên nằm ở nơi trước từng là Toà Khâm sứ tại Hà Nội ngày 21/9/2008. Tranh cãi giữa CSVN và cộng đồng Công giáo trong nước ngày càng sâu sắc khi chính quyền bắt đầu xây dựng công viên trên mảnh đất mà Giáo hội tuyên bố là chủ sở hữu.

Bên cạnh đó, rất nhiều các cơ sở tôn giáo khác, như các trường học Công giáo, sau năm 1975 đã bị chính phủ Việt Nam ‘mượn’ và tới giờ không trả lại, vẫn theo linh mục Vũ.

Ví dụ thì có nhiều.

Tu viện Dòng Chúa cứu thế Thái Hà được nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ‘mượn’ và dùng làm Bệnh viện Đống Đa Hà Nội cho tới nay.

Tu viện Dòng Chúa cứu thế Đà Lạt xây dựng năm 1949 trên đồi thông, trước là học viện đào tạo linh mục, được chính phủ Việt Nam ‘mượn’ làm Viện Sinh học Tây Nguyên cho tới nay.

Tu viện Thủ Đức, một cơ sở đào tạo của Dòng Chúa cứu thế, đã trở thành Bệnh viện Đa khoa Thủ Đức ngày nay. Các tài liệu của Công giáo Việt Nam còn ghi lại sự kiện đầu năm 1978 khi chính quyền Việt Nam cho công an đến cưỡng chế, trục xuất các linh mục và tu sĩ đang sinh sống, học tập tại đây.

“Nếu nhà nước có thiện chí thì bây giờ là thời điểm tốt nhất để họ trả lại những công trình này cho chúng tôi, sao cứ ‘mượn’ hoài vậy. Chứng tích các tu viện vẫn còn đó. Chẳng hạn Tu viện ở Đà Lạt vẫn còn một cây thánh giá nằm ở bên trên với hàng chữ tiếng Latinh “Copiosa apud eum redemptio”, nghĩa là ‘Ơn cứu chuộc nơi Người chan chứa’ cùng huy hiệu nhà dòng nằm ngay ở mặt tiền nhà dòng.

“Sao không để Giáo hội có quyền cộng tác với chính quyền trong việc giáo dục hay những việc công ích chung của xã hội như mở trường, mở bệnh viện như trước năm 1975? Những việc đó chính quyền Việt Nam hiện nay chưa mở ra với giáo hội Công giáo.”

‘Của Ceasar thì hãy trả lại cho Ceasar,’ linh mục Trương Hoàng Vũ nói với BBC.

Hiểu đường lối người cộng sản

Nguồn hình ảnh, Getty Images. Giáo hoàng Francis trao quà cho Chủ tịch nước Việt Nam Võ Văn Thưởng ngày 27/7/2023 tại Thành phố Vatican, Vatican

Cộng đồng dân tin Chúa ở Việt Nam sẽ được hưởng lợi như thế nào từ việc có một đại diện thường trú của Vatican thì còn phải chờ xem, nhưng chắc chắn vị đại diện này sẽ nắm vững tình hình đời sống của tín hữu ở Việt Nam hơn so với trước đây, theo linh mục Trương Hoàng Vũ.

Bên cạnh đó, linh mục Vũ nhận định rằng Đức Tổng Giám mục Marek Zalewski “sẽ hiểu các vấn đề của Việt Nam vì ngài sinh trưởng và lớn lên tại Ba Lan”.

“Ngài sinh trưởng và lớn lên tại Ba Lan – một nước Cộng sản cũ, từng chịu áp bức dưới chế độ Cộng sản nên ngài sẽ hiểu đường lối của người Cộng sản là như thế nào.”

Theo đó, linh mục Vũ, người bị công an Việt Nam cấm xuất cảnh từ năm 2019 khi đang chuẩn bị sang Mỹ gây quỹ cho các thương phế binh Việt Nam Cộng Hòa, nói rằng vẫn còn một số nơi ở miền núi, người dân tộc thiểu số bị cấm cản xây dựng nhà thờ, nhà nguyện.

Linh mục Giuse Trương Hoàng Vũ (trái) trong một hoạt động trợ giúp thương phế binh VNCH

Linh mục Vũ nói rằng cùng với đó, nhà nước vẫn nhúng tay vào ‘việc của nhà Chúa’, chẳng hạn trong việc bổ nhiệm linh mục chánh sứ. Cha giám tỉnh phải hỏi ý kiến nhà nước về danh sách đưa lên. Nếu nhà nước không chấp nhận vị này thì buộc lòng cha chánh sứ tỉnh phải bổ nhiệm một người khác. Đôi khi hai bên giới thiệu ứng cử viên vài lần mà vẫn chưa chọn được ai.

“Giờ có một vị đại diện thì ý kiến của ngài có thể giúp cho việc lựa chọn một giám mục chánh tòa, đây là một khởi sắc cho tình hình tôn giáo tại Việt Nam,” linh mục Vũ nói.

Trước đó, sau chuyến thăm Vatican của Chủ tịch nước Việt Nam Võ Văn Thưởng, vào ngày 23/12/2023, Giáo hoàng Francis đã bổ nhiệm Tổng Giám mục Marek Zalewski làm đại diện thường trú của Tòa thánh tại Việt Nam.

Chưa có vị giáo hoàng nào từng thăm chính thức Việt Nam, nơi có 7% dân số là người Công giáo.

Hồi đầu năm nay, Ngoại trưởng Vatican, Tổng Giám mục Paul Gallagher, nói rằng Giáo hoàng muốn thăm Hà Nội nhân dịp hai bên nâng cấp quan hệ. Tuyên bố này được đưa ra sau khi Giáo hoàng Francis tiếp đoàn chính khách của ĐCSVN tại Vatican, theo Reuters.

Ông Paul Gallagher còn nói thêm rằng cuộc họp nói trên “thể hiện một sự đổi mới hoàn toàn trong thái độ” của ĐCSVN “đối với cộng đồng quốc tế, đối với Giáo hội.”

Ông “hi vọng sẽ khuyến khích” ĐCSVN “cải thiện vấn đề tự do tôn giáo mà họ đề cập trong hiến pháp và hi vọng họ sẽ thực hiện điều đó”, nhưng bổ sung rằng “rõ ràng việc này vẫn chưa xong.”

Việt Nam cắt đứt quan hệ với Vatican sau khi Cộng sản tiếp quản một Việt Nam thống nhất khi chiến tranh với Mỹ chấm dứt vào năm 1975. Chính quyền Cộng sản Việt Nam lúc đó coi Giáo hội Công giáo ở Việt Nam có lịch sử quá thân thiết với Pháp - cường quốc thực dân cũ, theo Reuters.

XEM THÊM:

Khách sạn Caravelle ở trung tâm Sài Gòn gốc là của ai?

Công phu xây "kỳ quan" khách sạn và cái tên Caravelle

TRẦN NHẬT VY - NGUYỄN VĂN NHẬT

TTO - Sự thành công của khách sạn Caravelle thu hút sự chú ý của những đại gia trong ngành khách sạn hàng đầu trên thế giới.

Khách sạn Caravell trước năm 1975 - Ảnh: Tư liệu

Kiến trúc sư Nguyễn Văn Hòa, quê ở Cần Thơ, từng tốt nghiệp Trường Cao đẳng mỹ thuật Đông Dương, tu nghiệp tại Hoa Kỳ đã được mời thiết kế tòa khách sạn nầy.

Kỹ thuật hiện đại nhứt

Ông Hòa cũng là người thiết kế nhà nghỉ của vua Bảo Đại ở Ban Mê Thuột. Vào đầu thập niên 1950, ông Hòa đã cùng hai người bạn thành lập một công ty xây dựng và đã xây dựng nhiều biệt thự, viện bào chế dược phẩm... ở Sài Gòn.

Để có được một công trình như ý, ông Hòa đã được toàn quyền thực hiện các ý tưởng của mình và sử dụng tất cả những kỹ thuật hiện đại nhứt thời đó để xây dựng khách sạn.

Ông đã thiết kế hệ thống phân phối nước nóng, nước lạnh, hệ thống điện, thang máy vận chuyển hàng hóa...

Tòa nhà gồm 2 khối A và B. Khối A được điều hòa không khí toàn bộ từ từng trệt đến từng 9, kể cả thang máy. Khối B cao năm từng là khu nhà cung cấp các tiện nghi cho khối A, chỉ có hệ thống điện và nước lạnh, nóng.

Hầm khối A gồm có phòng chứa hành lý của khách và hệ thống thoát nước, vệ sinh. Phía trên đó là từng trệt rộng có lối ra phòng khách, thang máy, phòng tổng đài điện thoại, sân, phòng điện thoại, phòng làm lạnh, hầm rượu và một phòng chứa thực phẩm dự trữ cho nhà hàng ở tầng 9.

Lầu một có 4 phòng ngủ với sảnh chờ, phòng tắm và chín phòng làm việc, một phòng rộng hình bầu dục và một phòng chứa thực phẩm. Từ từng 2 đến từng 6, mỗi từng đều có 13 phòng ngủ, một phòng chứa thực phẩm và một phòng bầu dục.

Từng thứ 7 dành riêng cho Tòa đại sứ Úc, gồm 2 căn hộ. Một căn hộ rộng lớn chỉ có một phòng ngủ. Căn hộ còn lại có ba phòng ngủ. Từng nầy còn có một khu vực gồm 6 phòng làm việc ngó mặt ra đường Đồng Khởi.

Từng thứ 8 có sáu phòng khách. Nhà hàng, khu vực làm bếp, phòng thực phẩm đông lạnh và các cơ sở phụ trợ khác nằm ở từng 9. Từng 10 là sân thượng rộng có thể ngó bao quát thành phố.

Cái tên Caravell

Sau khi xây dựng xong phần thô, việc trang trí nội thất mới là vấn đề. Tất cả các vật liệu dùng trong việc trang trí nội thất đều là hàng ngoại nhập. Ví dụ toàn bộ hệ thống lạnh đều nhập từ Mỹ. Ban đầu, người ta dự kiến khách sạn sẽ hoàn thành trong năm 1957 và đầu năm 1958 thì bắt đầu giao tầng 7 cho phía ngoại giao Úc.

Thế nhưng...

Do việc nhập cảng các vật liệu trang trí bị chậm trễ. Kiến trúc sư Hòa và viên quản lý Klimenco bị thúc hối. Và ông Klimenco đã đau khổ mà báo với các khách hàng rằng “khách sạn không thể hoàn thành trước tháng 3 hoặc tháng 4-1958” vì những yếu tố khách quan nằm ngoài sự kiểm soát của công ty. Riêng ông Hòa thì cam kết sẽ hoàn thành công trình vào ngày 6-4-1958.

Và ông Hòa đã thực hiện được lời hứa.

% buffered00:00

00:31

00:34

Nhưng thực tế mãi đến trước ngày giáng sinh năm 1959 khách sạn mới chánh thức được khai trương và trong khoảng thời gian một năm sau đó, nhiều hạng mục của khách sạn vẫn còn phải tiếp tục được điều chỉnh.

Ví dụ hãng hàng không Air France đến giữa năm 1960 vẫn còn đề nghị sửa đổi một vài chỗ ở từng trệt, nơi hãng nầy được độc quyền làm nơi giao dịch và bán vé máy bay của hãng.

Ở từng 7, luật sư của phái bộ ngoại giao Úc đề nghị rằng, những đối tượng cư ngụ ở từng 6 và 8 phải là đối tượng được thỏa thuận của họ.

Riêng ở từng 7 thì bọc lưới sắt bên trên bộ phận điều hòa không khí và cửa sổ. Còn ổ khóa cửa ra vào thì phải là loại đặt riêng theo yêu cầu. Phòng riêng của vị trưởng phái đoàn phải được cách âm hoàn toàn.

Một góc khách sạn Caravell ngày nay - Ảnh: Thuận Thắng

Dù vậy, sau khi khai trương, khách sạn Caravelle vẫn được mọi người đến đây hoan nghinh. Người ta ca ngợi hệ thống điện thoại của khách sạn, một điều mà vào thời ấy là một xa xỉ phẩm ở Sài Gòn, ca ngợi việc sử dụng một cách hào phóng đá hoa cương Ý lót sàn nhà, việc sử dụng lần đầu tiên tại Việt Nam loại kiếng chống đạn an toàn của Pháp và ca ngợi cả việc có một máy điện dự phòng khi cúp điện hiệu Berliet...

Việc đặt tên khách sạn cũng là một chuyện.

Khi việc xây dựng khách sạn bắt đầu vào năm 1957 thì hãng hàng không Pháp (Air France) đã bay thử nghiệm loại máy bay dân dụng tầm trung hiệu Caravelle (thuyền buồm) và khi khách sạn hoàn thành thì cũng là thời điểm mà hãng nầy đưa loại máy bay ấy vào sử dụng.

Vì là đồng sở hữu khách sạn và Air France cũng đặt trụ sở chánh tại đây nên cái tên Caravelle được lựa chọn làm tên khách sạn.

Khách sạn có 43 phòng và tất cả đều là phòng thượng hạng.

Sự thành công của khách sạn Caravelle đã thu hút sự chú ý của những đại gia trong ngành khách sạn trên thế giới.

Tháng 7-1962, tờ Times of Vietnam loan tin rằng đã có một hợp đồng xây dựng khách sạn Hilton được ký giữa khách sạn Caravelle và tập đoàn khách sạn Hilton.

Khách sạn mới nầy trên cơ sở mở rộng khách sạn Caravelle, xây thêm 159 phòng mới và sẽ có hồ bơi trên từng thượng.

Người thiết kế và thực hiện công trình cũng vẫn là ông Nguyễn Văn Hòa, mới tu nghiệp ở Hoa Kỳ về, và ông Lâm Ngọc Huân, nguyên biên tập viên tạp chí kinh tế Information Economique du Vietnam sẽ nhận nhiệm vụ quản lý.

Dự kiến cuối năm 1962 việc xây dựng sẽ bắt đầu nhưng có lẽ do có những lo lắng về tình hình chính trị ở Việt Nam nên dự án không được thực hiện.

Sau năm 1975, khách sạn bị đổi tên là Độc Lập không có ấn tượng với du khách. Năm 1992, Tổng công ty du lịch thành phố Hồ Chí Minh đã phối hợp với công ty Chains International Hotels Management Singapore Pte. Ltd để thành lập công ty Liên doanh Chains-Caravelle lập dự án nâng cấp khách sạn Độc Lập thành một khách sạn quốc tế cao 25 tầng và lấy lại tên cũ Caravelle. 

Tuy nhiên, một trong đồng sở hữu của khách sạn là Giáo hội Công giáo ở thành phố Hồ Chí Minh đã không đồng ý việc đập bỏ khách sạn cũ để xây khách sạn mới “Nếu nhà nước thấy không cần sử dụng khách sạn nữa thì trả lại cho giáo hội”. 

Vì vậy, khu khách sạn cao 9 từng vẫn để nguyên đấy và năm 1997 được nâng cấp để kết nối vào cao ốc 24 từng kế bên cùng mang tên khách sạn Caravelle.