VĂN HÓA ONLINE – DIỄN ĐÀN 4 - THỨ BA 13 FEB 2024
Nhà báo Mỹ phỏng vấn ông Putin: Kiểm chứng những phát ngôn 'vô lý' về lịch sử của Tổng thống Nga
Nguồn hình ảnh, Reuters. Ông Putin bắt đầu cuộc phỏng vấn bằng tuyên bố rằng năm 862 là năm “thành lập nhà nước Nga”
- Tác giả, Ido Vock
- Vai trò, BBC News
- 10 tháng 2 2024
Cuộc phỏng vấn của người dẫn chương trình truyền hình Mỹ Tucker Carlson với Tổng thống Nga Vladimir Putin bắt đầu bằng bài giảng lan man kéo dài nửa giờ về lịch sử Nga và Ukraine.
Ông Carlson, thường xuyên tỏ ra sửng sốt, đã lắng nghe ông Putin giải thích chi tiết về nguồn gốc của chế độ nhà nước Nga vào thế kỷ thứ 9, hay Ukraine là một quốc gia nhân tạo và sự hợp tác của Ba Lan với Hitler.
Đó là lập luận quen thuộc của ông Putin, người đã soạn thảo một bài diễn văn dài 5.000 từ có tựa đề "Về sự thống nhất lịch sử giữa người Nga và người Ukraine" vào năm 2021, báo trước lời biện minh mà Điện Kremlin đưa ra cho cuộc xâm lược Ukraine chưa đầy một năm sau đó.
Các nhà sử học cho rằng những tuyên bố của ông Putin là vô lý - không gì khác hơn là lạm dụng lịch sử có chọn lọc để biện minh cho cuộc chiến đang diễn ra ở Ukraine.
Bất kể thực tế lịch sử như thế nào, không có khẳng định nào của nhà lãnh đạo Nga có thể tạo nên biện minh pháp lý cho cuộc xâm lược của ông.
Một câu chuyện lấy nhà nước làm trung tâm
Ông Putin bắt đầu cuộc phỏng vấn bằng tuyên bố rằng năm 862 là năm “thành lập nhà nước Nga”. Đây là năm mà Rurik, một hoàng tử người Scandinavi, được mời đến cai trị thành phố Novgorod, thủ đô của người Rus – dân tộc cuối cùng sẽ phát triển thành người Nga ngày nay.
Tổng thống Putin đối chiếu điều mà ông tuyên bố là truyền thống không bị gián đoạn của chế độ nhà nước Nga có từ thế kỷ thứ 9 với “phát minh” hiện đại Ukraine - một quốc gia mà ông khẳng định đã được “tạo ra” vào cuối thế kỷ 20.
Nguồn hình ảnh, Getty Images. Một bức phù điêu khắc hình Hoàng tử Rurik vào năm 862
Nhưng Sergey Radchenko, nhà sử học tại Trường Nghiên cứu Quốc tế Cao cấp Johns Hopkins, nói rằng tuyên bố của tổng thống là "hoàn toàn sai sự thật".
"Vladimir Putin đang cố gắng xây dựng một câu chuyện ngược, nói rằng Nga là một quốc gia bắt đầu phát triển từ Thế kỷ thứ 9. Bạn cũng có thể nói rằng Ukraine với tư cách là một quốc gia bắt đầu phát triển từ Thế kỷ thứ 9, chính xác với cùng các loại bằng chứng và tài liệu." .
“Ông ta đang cố gắng sử dụng một số sự kiện lịch sử nhất định để xây dựng một câu chuyện lấy nhà nước làm trung tâm, có lợi cho Nga thay vì bất kỳ sự kết hợp nào khác.”
Ronald Suny, giáo sư tại Đại học Michigan, nói rằng người Rus được tạo thành từ "một nhóm kẻ cướp, những kẻ liên tục đốt phá thủ đô của chính họ".
Ông nói thêm rằng ông Putin đang lặp lại một "huyền thoại đã có từ lâu, được tạo ra vào một số thời điểm nhất định trong quá khứ bởi các sa hoàng Muscovite, những người có dòng dõi của họ quay trở lại Rurik."
“Thần thoại này đã được đúc kết ở Moscow để biện minh cho việc đế quốc của họ chiếm giữ Ukraine.”
Một 'nhóm dân tộc đặc biệt'
Ông Putin nói với ông Tucker Carlson rằng vào thế kỷ 17, khi Ba Lan cai trị một phần lãnh thổ Ukraine ngày nay, họ đã đưa ra ý tưởng rằng dân cư ở những khu vực đó “không hẳn là người Nga. Bởi vì họ sống ở vùng rìa lãnh thổ nên họ là người Ukraine”.
"Ban đầu từ ‘người Ukraine’ có nghĩa là người đó sống ở vùng ngoại ô của đất nước, dọc theo rìa biên giới."
Nhưng giáo sư danh dự tại LSE, Anita Prazmowska, nói rằng mặc dù ý thức dân tộc trong cộng đồng người Ukraine xuất hiện muộn hơn so với các quốc gia Trung Âu khác, nhưng vẫn có người Ukraine trong thời kỳ đó.
"[Vladimir Putin] đang sử dụng khái niệm nhà nước của Thế kỷ 20 dựa trên sự bảo vệ của một quốc gia được xác định, như một điều gì đó có từ xa xưa. Không phải vậy."
Ông Suny nói rằng mặc dù có thể đúng là người Nga, người Ukraine và người Belarus "có cùng nguồn gốc... nhưng qua thời gian, họ đã phát triển thành những dân tộc khác nhau".
'Nước Nga mới'
Ông Putin tuyên bố rằng các khu vực ở phía nam và phía đông Ukraine "không có bất kỳ mối liên hệ lịch sử nào với Ukraine". Bị Hoàng hậu Nga Catherine Đại đế chinh phạt từ Đế chế Ottoman vào thế kỷ 17, Tổng thống Nga nói rằng điều đó có nghĩa là những vùng đất này trên thực tế thuộc về Nga một cách hợp pháp. Ông Putin sau đó đề cập đến họ bằng thuật ngữ từ thế kỷ 18 "Novorosiya" - Nước Nga mới.
Ông Suny chỉ ra rằng cư dân của những vùng đất này khi bị Nga chinh phục không phải là người Nga hay người Ukraine mà là Ottoman, Tatar hay Cossacks - những nông dân Slavic đã chạy trốn ra biên giới.
Nguồn hình ảnh, Getty Images.Catherine Đại đế chinh phục các vùng đất Ukraine ngày nay
Nhưng tuyên bố rằng những vùng lãnh thổ này trên thực tế thuộc về Nga sẽ phục vụ lợi ích của ông Putin, vì đó chính xác là những khu vực mà Nga đang cố gắng đoạt từ Ukraine trong cuộc xung đột kéo dài hàng thập kỷ với nước láng giềng.
Cái gọi là Novorossiya bao gồm Crimea – bán đảo bị sáp nhập bất hợp pháp từ Ukraine vào năm 2014. Nước Nga mới cũng bao gồm các khu vực xung quanh Kherson, Mariupol và Bakhmut, nơi ông Putin tuyên bố là một phần của Nga vào năm 2022.
Một ‘nhà nước nhân tạo'
Ông Putin tiếp tục tuyên bố rằng "Ukraine là một quốc gia nhân tạo được hình thành theo ý muốn của [Joseph] Stalin", lập luận rằng Ukraine được lãnh đạo Liên Xô thành lập vào những năm 1920 và nhận được những vùng đất mà họ không có yêu sách trong lịch sử.
Ở một khía cạnh nào đó, Tổng thống Nga đúng, Giáo sư Radchenko nói. Giới lãnh đạo Liên Xô đã vẽ ra biên giới của các nước cộng hòa thuộc Liên Xô "gần giống như các cường quốc thực dân Phương Tây đã vẽ ra các biên giới ở Châu Phi - một cách ngẫu nhiên."
“Nhưng điều đó không có nghĩa là người Ukraine không tồn tại.”
Nói rộng hơn, ông Radchenko phủ nhận tuyên bố của ông Putin rằng Ukraine không phải là một quốc gia thực sự vì nước này được hình thành vào thời hiện đại vào Thế kỷ 20.
“Bất kỳ quốc gia nào cũng là một nước giả mạo, theo nghĩa các quốc gia được tạo ra là kết quả của một quá trình lịch sử”.
"Nước Nga được thành lập do các quyết định của các sa hoàng Nga, chẳng hạn như việc thuộc địa hóa Siberia, gây thiệt hại đáng kể cho người dân địa phương”.
“Nếu Ukraine là một quốc gia giả tạo thì Nga cũng vậy”.
'Hợp tác với Hitler'
Có lẽ tuyên bố gây phẫn nộ nhất của ông Putin là liên quan đến Ba Lan. Ông Putin khẳng định Ba Lan - nước bị Đức Quốc xã và Liên Xô xâm chiếm năm 1939 - "đã hợp tác với Hitler".
Tổng thống Nga nói với người phỏng vấn rằng bằng cách từ chối nhượng lại một khu vực ở Ba Lan được gọi là Hành lang Danzig cho Hitler, Ba Lan "đã đi quá xa, đẩy Hitler bắt đầu Thế chiến II bằng cách tấn công họ".
Đối với Giáo sư Prazmowska, cách diễn giải lịch sử của Tổng thống Putin là một cách hiểu sai lầm về hồ sơ lịch sử. Bà nói rằng mặc dù đúng là có những liên hệ ngoại giao giữa Ba Lan và Đức Quốc xã - hiệp ước đầu tiên mà Hitler ký sau khi lên nắm quyền là hiệp ước không xâm lược với Ba Lan vào năm 1934 - nhưng ông Putin đang kết hợp việc tiếp cận ngoại giao với một nước láng giềng đầy đe dọa với sự hợp tác. .
“Lời cáo buộc rằng người Ba Lan hợp tác với Hitler là vô lý”, bà Prazmowska nói.
"Bạn không thể giải thích những điều này như thể đây là sự hợp tác với Đức Quốc xã, bởi vì thực tế là Liên Xô cũng đã ký các hiệp ước với Đức [cùng lúc]."
Vào tháng 9/1939, Đức Quốc xã và Liên Xô xâm chiếm Ba Lan theo các điều khoản của Hiệp ước Molotov-Ribbentrop được ký giữa hai nước vào đầu năm đó.
